Πρόπτωση μήτρας: Γιατί δεν είναι απαραίτητη η υστερεκτομή

Η πρόπτωση της μήτρας αναφέρεται στην ανατομική διαταραχή που προκύπτει όταν η μήτρα χάνει τη φυσική στήριξή της και κατεβαίνει χαμηλά προς την είσοδο του κόλπου ή και προβάλλει εκτός αυτού. Η κατάσταση αυτή προκύπτει λόγω αποδυνάμωσης των συνδέσμων και των συνοδών υποστηρικτικών δομών του πυελικού εδάφους και οφείλεται κατά κύριο λόγο στην εγκυμοσύνη και τον τοκετό, ενώ σημαντική είναι και η επίδραση της ηλικίας, καθώς και άλλων παθολογικών καταστάσεων που μπορεί να συνυπάρχουν, αλλά και του τρόπου ζωής της γυναίκας.

Γενικά, η πρόπτωση των πυελικών οργάνων (μήτρας/κόλπου, ουροδόχου κύστης, ορθού τμήματος του εντέρου) εμφανίζει υψηλή συχνότητα στο γυναικείο πληθυσμό. Περίπου μία στις δύο γυναίκες με ιστορικό άνω του ενός κολπικού τοκετού θα παρουσιάσει συμπτώματα πρόπτωσης, ενώ από αυτές περίπου το 20% θα υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση, για να αντιμετωπίσει τα ενοχλητικά συμπτώματα. Μεταξύ άλλων, αυτά περιλαμβάνουν αίσθημα βάρους και πίεσης στον κόλπο, συχνουρία και νυκτουρία, δυσχέρεια ούρησης, ακράτεια ούρων, υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις και δυσχέρεια στη σεξουαλική επαφή.

Ποιες είναι οι σύγχρονες τεχνικές που αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά  το πρόβλημα και εξασφαλίζουν την καλύτερη λύση για τη γυναίκα ασθενή;

Παραδοσιακά, η χειρουργική αντιμετώπιση της πρόπτωσης της μήτρας περιλάμβανε την υστερεκτομή, αφού αφενός δεν ήταν πλήρως κατανοητός ο μηχανισμός με τον οποίο προκαλείται η πρόπτωση και αφετέρου πιο σύνθετες χειρουργικές τεχνικές αποκατάστασης δεν ήταν οικείες στο ευρύ φάσμα των μαιευτήρων - γυναικολόγων. Την τελευταία δεκαετία όμως, η υπο-ειδικότητα της Ουρογυναικολογίας και Χειρουργικής Πυελικού Εδάφους έχει μελετήσει σε βάθος το μηχανισμό με τον οποίο επισυμβαίνει η πρόπτωση και έχει αναδείξει ως βασικό αίτιο τα ανατομικά ελλείμματα στους υποστηρικτικούς ιστούς του πυελικού εδάφους και όχι κάποιο εγγενές πρόβλημα της μήτρας.

Έτσι, η διεθνής βιβλιογραφία πλέον υποστηρίζει την επανορθωτική χειρουργική αποκατάστασης των συνδέσμων που συγκρατούν τη μήτρα στη θέση της (ιερομητρικός - εγκάρσιος - ιεροακανθώδης) ως την ενδεδειγμένη αντιμετώπιση της πρόπτωσης της μήτρας και όχι την υστερεκτομή, εκτός αν υπάρχουν αντενδείξεις με βάση το ιστορικό. Περιληπτικά, οι χειρουργικές τεχνικές ανάρτησης της μήτρας παρουσιάζουν τουλάχιστον την ίδια αποτελεσματικότητα (non-inferiority studies) σε ό,τι αφορά το ποσοστό υποτροπής της πρόπτωσης σε σύγκριση με την υστερεκτομή, ενώ κρίνονται ως ασφαλέστερες, αφού απαιτούν συντομότερο χρόνο χειρουργείου και ενέχουν μικρότερο κίνδυνο διεγχειρητικής και μετεγχειρητικής αιμορραγίας και άλλων πιθανών επιπλοκών.

Επιπρόσθετα, με ένα σημαντικό ποσοστό πρόπτωσης της μήτρας να εμφανίζεται σε νέες γυναίκες γύρω στα 40 έτη, οι νέες χειρουργικές τεχνικές ανόρθωσης της μήτρας προσφέρουν το έξτρα πλεονέκτημα της διατήρησης ανέπαφης της ωοθηκικής λειτουργίας, που συχνά επηρεάζεται κατά την υστερεκτομή, ακόμη κι όταν αυτή δεν περιλαμβάνει την αφαίρεση σαλπίγγων και ωοθηκών.

Η σύγχρονη επανορθωτική χειρουργική ανάταξης της πρόπτωσης της μήτρας εκτελείται από εξειδικευμένους Ουρογυναικολόγους - Χειρουργούς Πυελικού Εδάφους και απαιτεί ευρεία γνώση της ανατομίας της περιοχής, αλλά και της λειτουργίας των οργάνων της πυέλου, καθώς στόχος δεν είναι μόνο η αποκατάσταση της ανατομίας, αλλά και η διατήρηση της ομαλής λειτουργίας του ουρογεννητικού συστήματος της γυναίκας. Οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές στήριξης της προπίπτουσας μήτρας μπορούν να εκτελεστούν τόσο διακολπικά όσο και λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά και περιλαμβάνουν:

• Λαπαροσκοπική υστερο-ιεροπηξία με πλέγμα.
• Λαπαροσκοπική υστερο-κτενιοπηξία με πλέγμα.
• Λαπαροσκοπική υψηλή ανάρτηση μήτρας στους ιερομητρικούς συνδέσμους.
• Διακολπική ανάρτηση μήτρας στους ιερομητρικούς συνδέσμους.
• Διακολπική ιεροακανθώδη ανάρτηση της μήτρας.
• Ανάρτηση μήτρας κατά Manchester.
• Κολπόκλειση Lefort.

Σε περιπτώσεις που η πρόπτωση αφορά και σε άλλα όργανα της γυναικείας πυέλου (ουρήθρας, ουροδόχου κύστης, εντέρου), η χειρουργική ανόρθωση της μήτρας συνδυάζεται με τεχνικές αποκατάστασης και της πρόπτωσης των οργάνων αυτών, ώστε να προσφέρεται ολιστική αντιμετώπιση στο ανατομικό πρόβλημα.

Προεγχειρητικά, για τη βέλτιστη εκτίμηση της ασθενούς με πρόπτωση μήτρας, πέραν της κλινικής εκτίμησης, συστήνεται η πλήρης ουροδυναμική μελέτη, καθώς και 4D υπερηχογράφημα πυελικού εδάφους. Η συνολική αξιολόγηση της ασθενούς διενεργείται στο Κέντρο Ουρογυναικολογίας και Χειρουργικής Πυελικού Εδάφους του ΙΑΣΩ σε μία και μόνο επίσκεψη (one stop clinic), οπότε και η ασθενής θα ενημερωθεί επιτόπου για το πλάνο θεραπείας.

Μετεγχειρητικά, απαιτείται παραμονή στο νοσοκομείο μόνο για 24 ή 48 ώρες και ακολούθως οι γυναίκες εξέρχονται με οδηγίες για χρήση ήπιας αναλγησίας και αποφυγή βαριάς σωματικής καταπόνησης και άρσης βάρους για λίγες εβδομάδες.

Στη σύγχρονη ιατρική η συμμετοχή του/της ασθενούς στο πλάνο θεραπείας είναι καθοριστική για την αποτελεσματική αντιμετώπιση μιας πάθησης. Εν προκειμένω, η ορθή αντιμετώπιση της πρόπτωσης της μήτρας, ενός προβλήματος που επιδρά κυρίως στην ποιότητα ζωής της γυναίκας, περνάει μέσα από το σεβασμό της επιθυμίας της για διατήρηση της μήτρας είτε για την αποφυγή ενδεχόμενης πρόωρης εμμηνόπαυσης σε νέα ηλικία είτε για καθαρά ψυχοσυναισθηματικούς λόγους.

Η συνολική αξιολόγηση της ασθενούς διενεργείται στο Κέντρο Ουρογυναικολογίας και Χειρουργικής Πυελικού Εδάφους του ΙΑΣΩ σε μία και μόνο επίσκεψη (one stop clinic), οπότε και η ασθενής θα ενημερωθεί επιτόπου για το πλάνο θεραπείας

Αλέξανδρος Δέρπαπας MD, PhD Μαιευτήρας-Γυναικολόγος Διευθυντής Κέντρου Ουρογυναικολογίας & Χειρουργικής ΠυελικούΕδάφους

Δήμος Φ. Σιούτης, MD, MSc, PhD, Μαιευτήρας – Γυναικολόγος, Διευθυντής Κέντρου Ουρογυναικολογίας και Χειρουργικής Πυελικού Εδάφους