Ο αντίκτυπος των σύγχρονων διατροφικών προτύπων στην υγεία και το περιβάλλον

Η κλιματική κρίση είναι μια κρίση υγείας και οι διατροφικές μας επιλογές έχουν σημασία. Χωρίς να ασχοληθούμε με την παραγωγή και την κατανάλωση τροφίμων, δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε στις δεσμεύσεις μας για το κλίμα και τη φύση. Έτσι λοιπόν, είναι αδιαμφισβήτητο ότι χρειαζόμαστε μια παγκόσμια μετατόπιση από τη μαζική εκτροφή ζώων προς ένα σύστημα διατροφής με βάση τα φυτά.

Οι επαγγελματίες υγείας έχουν κληθεί να δράσουν και θα πρέπει να δίνουν το παράδειγμα, υποστηρίζοντας την υιοθέτηση υγιεινών επιλογών, οι οποίες θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων στην κοινότητα, αλλά και των μελλοντικών γενεών.

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ:

Το επισιτιστικό μας σύστημα βρίσκεται στο επίκεντρο 4 επειγουσών παγκόσμιων κρίσεων. Υγεία, κλίμα, βιοποικιλότητα και έδαφος. Υπάρχει επίσης μια 5η κρίση, μια κρίση ηθικής, όπου το διατροφικό μας σύστημα βλάπτει ανθρώπους και ζώα και κρατά σχεδόν ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους πεινασμένους, παρά το γεγονός ότι παράγει αρκετή τροφή για να ταΐσει 10 δισεκατομμύρια. Επιπλέον, το σύστημα διατροφής μας αποτελεί βασικό παράγοντα ανάπτυξης  αντοχής στα αντιβιοτικά, ατμοσφαιρικής ρύπανσης και κινδύνου πανδημίας, όλα τα παγκόσμια ζητήματα που επηρεάζουν δυσμενώς την υγεία.

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ: 

Το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων πρέπει να παρέχει υγιεινά και θρεπτικά τρόφιμα, να είναι βιώσιμο για τους παραγωγούς, την κοινωνία και τον πλανήτη, να είναι προσιτό και προσβάσιμο, πολιτιστικά προσαρμοστικό και επίσης να διέπεται από ηθική και συμπόνια. Επί του παρόντος, το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων φαίνεται να μη πληροί αυτές τις απαιτήσεις.

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ: 

Η Παγκόσμια Έκθεση Διατροφής του 2021 διαπίστωσε ότι οι ασθένειες και οι θάνατοι που σχετίζονται με τη διατροφή έχουν αυξηθεί, αντιπροσωπεύοντας το ένα τέταρτο (26%) όλων των θανάτων ενηλίκων κάθε χρόνο.

Το ποσοστό των πρόωρων θανάτων που αποδίδονται σε διατροφικούς κινδύνους είναι υψηλότερο στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη (31% η καθεμία) και το χαμηλότερο αλλά και σε αξιοσημείωτα επίπεδα στην Αφρική (17%). Καμία περιοχή του κόσμου δεν πληροί τις συστάσεις για υγιεινή διατροφή. Η πρόσληψη φρούτων και λαχανικών εξακολουθεί να είναι περίπου 50% κάτω από το συνιστώμενο επίπεδο των πέντε μερίδων ημερησίως που θεωρείται υγιεινό (60% και 40% αντίστοιχα) και η πρόσληψη οσπρίων και ξηρών καρπών είναι η καθεμία περισσότερο από τα δύο τρίτα κάτω από τις συνιστώμενες δύο μερίδες την ημέρα.

Αντίθετα, η πρόσληψη κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος είναι σε άνοδο και σχεδόν πέντε φορές το μέγιστο επίπεδο μιας μερίδας την εβδομάδα, ενώ αυξάνεται και η κατανάλωση ζαχαρούχων ροφημάτων, τα οποία δεν συνιστώνται σε καμία ποσότητα.

Μια ανασκόπηση των παγκόσμιων διατροφών σε 195 χώρες διαπίστωσε ότι οι δίαιτες είναι πολύ πλούσιες σε επεξεργασμένα τρόφιμα ζωικής προέλευσης  και ανεπαρκείς σε υγιεινές φυτικές τροφές. Η έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μια κακή διατροφή είναι υπεύθυνη για περισσότερους θανάτους από οποιονδήποτε άλλο παράγοντα παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένου του καπνίσματος. Αυτοί οι θάνατοι οφείλονται κυρίως σε καρδιαγγειακά νοσήματα, καρκίνο και διαβήτη τύπου 2. 

ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΕ ΕΝΑ ΦΥΤΟΦΑΓΙΚΟ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ: 

Ένας μεγάλος αριθμός εκθέσεων έχει τονίσει την ανάγκη για επείγουσα μετάβαση σε ένα σύστημα διατροφής με βάση τα φυτά τόσο για την ανθρώπινη υγεία, όσο και για την υγεία του πλανήτη. Οι τροφές που συνδέονται με τα μεγαλύτερα οφέλη για την υγεία και τις χαμηλότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι.

Ωστόσο, τα τρέχοντα διατροφικά πρότυπα στην πλειονότητα των χωρών διαφέρουν κατά πολύ από τα μοντέλα φυτοφαγικών διατροφικών προτύπων. Φυσικά, ο αντίκτυπος αυτών των μη βιώσιμων διατροφικών προτύπων, όπως η κλιματική αλλαγή και η απώλεια βιοποικιλότητας, γίνεται πιο αισθητός σε χώρες χαμηλού εισοδήματος, αλλά φαίνεται να επηρεάζεται ολόκληρος ο πλανήτης  και πολύ σύντομα γίνονται αισθητές οι επιπτώσεις σε παγκόσμια κλίμακα.

Συμπερασματικά, φαίνεται ότι η μετάβαση σε περισσότερο φυτοφαγικά πρότυπα διατροφής είναι επιτακτικής ανάγκης, τόσο για την βιωσιμότητα του περιβάλλοντος, την αντιμετώπιση της  κλιματικής κρίσης, αλλά και για την πρόληψη χρόνιων μη μεταδιδόμενων ασθενειών που σχετίζονται με την ποιότητα της διατροφής και φαίνεται να αποτελούν μεγάλο πρόβλημα για τη δημόσια υγεία.

Δέσποινα Μαρσέλου (BSc, MSc, CERT x 2), Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα, Μετεκπαίδευση στη φυτοφαγική διατροφή, Επιστημονική Συνεργάτιδα των plant – based health professionals και Wincester Unicersity, Εξωτερική Επιστημονική Συνεργάτιδα Vegan Maternity Care ΙΑΣΩ