Το όνομα του καθηγητή Ρευματολογίας και Παθολογίας κ. Λάζαρου Σακκά δεν είναι άγνωστο στους Έλληνες ρευματοπαθείς.  Πρόκειται για τον άνθρωπο που έθεσε τα θεμέλια της Ρευματολογικής Κλινικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας, και την έβαλε στον υγειονομικό χάρτη της χώρας. όταν ήταν παντελώς απούσα.

Με σπουδές και επιστημονική διαδρομή στην Αγγλία, την Αμερική και τη χώρα μας ο κ. Σακκάς είναι ένας από τους πλέον αναγνωρισμένους επιστήμονες της χώρας στον τομέα των αυτοάνοσων νοσημάτων, σε μια εποχή όπου οι συγκεκριμένες παθήσεις ακούγονται όλο και ποιο συχνά.

Ο κ. Σακκάς πρόσφατα δέχθηκε μια ακόμη μεγάλη πρόκληση για την καριέρα του: να δουλέψει πλέον στον ιδιωτικό τομέα και να αναπτύξει το νέο Ρευματολογικό Τμήμα στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας. Ταυτόχρονα, η εμπειρία, οι γνώσεις και το επιστημονικό του κύρος τον οδηγούν στο να αναλάβει πρόεδρος της Επιτροπής Ηθικής και Δεοντολογίας στο ΙΑΣΩ.

Πώς και γιατί πήρε την απόφαση αυτή; Γιατί αυτή του η απόφαση αφορά χιλιάδες ανθρώπους; Τι ακριβώς συμβαίνει με τα αυτοάνοσα νοσήματα και τι με τον κορωνοϊό;

Ένας από τους πλέον αξιόλογους επιστήμονες της Λάρισας κάθεται απέναντι μου και μου μιλά για πράγματα που πλέον απασχολούν ολοένα και περισσότερους ανθρώπους. Ο ίδιος δηλώνει «αισιόδοξος». Αυτό προσπαθώ να αποκρυπτογραφήσω, μιλώντας μαζί του για το μέλλον και για τα σπουδαία που έρχονται…

Νέος ρόλος, νέα πρόκληση κε καθηγητά. Τι ακριβώς αναλαμβάνετε στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας;

Είναι ακριβώς όπως το λέτε. Μια νέα πρόκληση, για πρώτη φορά στον ιδιωτικό τομέα μετά από δεκαετίες σε νοσοκομεία της Αμερικής, της Ευρώπης και της Ελλάδας. Στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας αναλαμβάνω Πρόεδρος της Επιτροπής Ηθικής και Δεοντολογίας, της Επιτροπής δηλαδή που καλείται να εξετάσει τις συμπεριφορές του προσωπικού αλλά και τις ιατρικές πράξεις οι οποίες θα πρέπει να είναι σύμφωνες με την καλή κλινική πρακτική και με τα σχετικά πρωτόκολλα. Στόχος είναι να προστατεύονται η αξιοπρέπεια, τα δικαιώματα και η υγεία των ασθενών.

Θα μου δώσετε ένα παράδειγμα;

Στόχος μας στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας είναι να συνεχίσουμε να αποτελούμε ένα πρότυπο νοσοκομείο που θα καταστεί σημείο αναφοράς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στο πλαίσιο αυτό εργαζόμαστε με συνέπεια και επιμονή για την υλοποίηση του οράματος αυτού, έχοντας ως κύριο μέλημά μας τον άνθρωπο και τις αξίες του, με βασικό άξονα την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών υγείας αλλά και την προστασία των δικαιωμάτων των ασθενών. Αναγνωρίζοντας ότι η ιδιωτική υγεία δεν πρέπει να αποτελεί προνόμιο ολίγων, αλλά δικαίωμα και ανάγκη της μεγάλης μερίδας του πληθυσμού, δημιουργήσαμε τις κατάλληλες προϋποθέσεις, ώστε να εξασφαλίσουμε την πρόσβαση σε όσους το επιθυμούν.

Οι αξίες μας είναι η περιφρούρηση της υγείας και της ασφάλειας του ασθενή με ευγένεια και φιλικότητα, με ενδιαφέρον και προσοχή, με επαγγελματισμό, αφοσίωση και φροντίδα, με αξιοπρέπεια και σεβασμό στις ξεχωριστές του ανάγκες, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές, ιδεολογικές ή άλλες πεποιθήσεις του, την κοινωνική και την οικονομική του κατάσταση ή τη βαρύτητα της νόσου.

Οφείλουμε απεριόριστο σεβασμό στην ιδιωτική ζωή του ασθενή και απέχουμε από κάθε πράξη ή παράλειψη που είναι δυνατό να βλάψει τον απόρρητο χαρακτήρα των κάθε είδους πληροφοριών, των οποίων λαμβάνουμε γνώση κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους.

Αυτά είναι μερικά από τα ζητήματα με τα οποία ασχολούμαστε στην Επιτροπή Ηθικής και Δεοντολογίας.

Είναι η πρώτη φορά που αναλαμβάνετε την προεδρία μιας τέτοιας Επιτροπής;

Στον ιδιωτικό τομέα είναι η πρώτη φορά. Στον δημόσιο τομέα ήμουν για χρόνια Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας. Εκεί ως Πρόεδρος συνδύαζα και το επιστημονικό κομμάτι αλλά και την Επιτροπή Ηθικής και Δεοντολογίας, ενσωματωμένη στο Επιστημονικό Συμβούλιο. Στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας αυτά είναι δυο διαφορετικές δομές.

Ποια είναι η πρόκληση λοιπόν;

Να εισέλθει και το ΙΑΣΩ Θεσσαλίας σε ένα ακόμα πιο σύγχρονο ιατρικό περιβάλλον. Στόχος μας είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου νοσοκομείου, πρότυπο όχι μόνο για τη Θεσσαλία και την Κεντρική Ελλάδα, αλλά για ολόκληρη τη χώρα.

Δεν είναι όμως μόνο αυτή η αποστολή σας στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας…

Όχι. Το ΙΑΣΩ Θεσσαλίας έχει αποφασίσει να αναπτύξει και τον τομέα της Ρευματολογίας. Οι αυτοάνοσες και οι ρευματικές παθήσεις είναι μεγάλο κομμάτι της Ιατρικής Επιστήμης. Η απόφαση της διοίκησης του ΙΑΣΩ Θεσσαλίας να προσθέσει και αυτό το μεγάλο κομμάτι στη λειτουργία του νοσοκομείου με φέρνει και μένα εδώ, για να συμβάλλω με την εμπειρία και τις γνώσεις μου στην ανάπτυξη αυτού του Τμήματος. Ήδη έχουμε αρχίσει να δρομολογούμε το κομμάτι των εξειδικευμένων ιατρικών εξετάσεων, ενώ θα προγραμματισθεί και δεύτερος ρευματολόγος.

Έχετε τεράστια εμπειρία στη Ρευματολογία και στις αντίστοιχες κλινικές. Αν λοιπόν αυτή την κουβέντα την επαναλάβουμε σ’ αυτόν εδώ τον χώρο μετά από πέντε χρόνια, με τι θα ήσαστε ικανοποιημένος, ως αποτέλεσμα;  

Θα είμαι ικανοποιημένος όταν ο ασθενής θα λέει πως «θα πάω στο Ρευματολογικό Τμήμα του ΙΑΣΩ Θεσσαλίας γιατί εκεί θα πάρω την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση ως άτομο και περίθαλψη, -διάγνωση και αγωγή- για το πρόβλημα μου». Αυτό είναι το ζητούμενο, αυτός είναι ο στόχος και αυτή θα είναι η μεγάλη επιτυχία.

Τα αυτοάνοσα νοσήματα έχουν έρθει στην επικαιρότητα της δημόσιας συζήτησης με έναν, θα μου επιτρέψετε, πιο «επιθετικό» τρόπο εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού. Πόσο θα πρέπει να ανησυχεί ο κόσμος;

Για τα αυτοάνοσα νοσήματα γίνονται αυτή τη στιγμή που μιλάμε πολλές μελέτες. Πριν 20 χρόνια η γνώση μας ήταν περιορισμένη μα αυξάνεται με γοργό ρυθμό. Για πολλά χρόνια θεωρούσαμε πως τα αυτοάνοσα νοσήματα δημιουργούνταν εξαιτίας των γονιδίων μας. Αργότερα ξεφύγαμε από την άποψη αυτή και καταλήξαμε πως σημαντικότερο ρόλο στην εμφάνιση τους παίζει το περιβάλλον. Σήμερα γίνονται πολλές προσπάθειες να καταλάβουμε ποιοι συγκεκριμένοι παράγοντες του περιβάλλοντος παίζουν ρόλο στην δημιουργία των αυτοάνοσων νοσημάτων. Να σας πω ένα πρόσφατο παράδειγμα: Τον τελευταίο χρόνο έγινε στο Ισραήλ μια μεγάλη μελέτη για τα εμφυτεύματα σιλικόνης μαστού στις γυναίκες, η οποία επιβεβαίωσε επίσημα πως τα εμφυτεύματα μαστού προκαλούν αυτοάνοσα νοσήματα. Οι μελέτες έδειξαν πως τα εμφυτεύματα αυτά δεν είναι απολύτως στεγανά και οι ουσίες που διαφεύγουν ερεθίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα και προκαλούν αυτοάνοσα. Πήρε λοιπόν πάρα πολλά χρόνια για να φτάσουμε σ’ αυτή τη γνώση. Τώρα ξέρουμε, επίσης, πώς ότι τρώμε επηρεάζει το ανοσοποιητικό  μας σύστημα. Και μάλιστα όχι μόνο το ανοσιακό σύστημα αλλά φαίνεται ότι επηρεάζει και τα γονίδια μας. Μια μελέτη στην Κίνα έδειξε ότι μια ποικιλία ρυζιού που καταναλώνεται από τους κατοίκους εκεί, επηρεάζει τη λειτουργία των γονιδίων. Με πιο απλά λόγια είμαστε εκτεθειμένοι σε κινδύνους αναλόγως και με το τι τρώμε ή τι αναπνέουμε. Σήμερα προσπαθούμε να εντοπίσουμε τους παράγοντες του περιβάλλοντος αλλά και τους μηχανισμούς εκείνους που επηρεάζουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα και δημιουργούν αυτοάνοσα.

Θα μπορούσε κάποιος, με βάση τα όσα μου περιγράφετε, να χαρακτηρίσει τα αυτοάνοσα ως την «πάθηση των καιρών μας»;

Η πάθηση των καιρών μας θεωρώ ότι είναι ο καρκίνος, αλλά και τα αυτοάνοσα νοσήματα θα μπορούσε κάποιος να πει ότι είναι πάθηση των καιρών μας λόγω της μεγάλης έκτασης και της σοβαρότητας τους.  Οι αυτοάνοσες παθήσεις έχουν ένα καλό και ένα κακό. Το κακό είναι ότι δεν υπάρχει μια εξέταση, η οποία θα μας δείξει την πάθηση. Η διάγνωση στηρίζεται σε ένα σύνολο παραγόντων που θα πρέπει να συνεκτιμηθούν, όπως τα συμπτώματα του ασθενούς, ευρήματα της κλινικής εξέτασης, εργαστηριακές εξετάσεις, και απεικονίσεις οργάνων. Αυτό είναι και το καλό: η πρόκληση του ρευματολόγου να εκτιμήσει διάφορες πιθανότητες για να καταλήξει στη σωστή διάγνωση.  Ένας ρευματολόγος λοιπόν που ασχολείται με τα αυτοάνοσα θα πρέπει να είναι καλός κλινικός γιατρός, να διαθέτει καλές και επαρκείς γνώσεις,  αλλά και εμπειρία, αλλά και ένα προφίλ τέτοιο που να του επιτρέπει να συνεργάζεται και με άλλες ειδικότητες. Επειδή τα αυτοάνοσα προσβάλλουν πολλά και διαφορετικά ανθρώπινα όργανα, είναι αναγκαία μια τέτοια συνεργασία διαφορετικών ειδικοτήτων. Είναι αναγκαίο να γίνει γρήγορα η διάγνωση και η έναρξη θεραπείας.  Υπάρχουν αυτοάνοσα νοσήματα στα οποία αν δεν δώσεις γρήγορη θεραπεία, τότε υπάρχει ο κίνδυνος για ανεπάρκεια οργάνων (π.χ νεφρών, πνευμόνων κλπ) ή τη ζωή του ασθενούς.

Θεραπείες υπάρχουν…

Θεραπείες υπάρχουν, ναι. Και αυτό είναι το γεγονός που προσφέρει την μέγιστη δυνατή ικανοποίηση. Η ικανοποίηση που παίρνει ο γιατρός όταν βλέπει τον άρρωστο από κει που είναι έτοιμος να χάσει ένα όργανο, είτε τη ζωή του, να επανέρχεται, είναι κάτι που δεν περιγράφεται.  Επειδή με ρωτήσατε όμως για τον κορωνοϊό… Να σας πω ότι η πανδημία αυτή μας έχει δώσει και νέες γνώσεις, όπως νέα μορφή εμβολίων. Θεραπείες που ήταν άγνωστες σε μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας τώρα γίνονται ευρύτερα γνωστές. Θα ήθελα όμως να σας πω ότι μια τέτοια θεραπεία, εντελώς άγνωστη σε πολλούς, την έχουμε εφαρμόσει εδώ και χρόνια στη Λάρισα και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία.

Αυτό ήταν αποτέλεσμα γνώσης;

Ακριβώς. Γνώσης, όχι μόνο της Ανοσολογίας και Παθολογίας, αλλά και της τρέχουσας βιβλιογραφίας.

Κύριε καθηγητά γνωρίζω πως αυτό που θέλω να σας ρωτήσω δεν άπτεται του επιστημονικού σας πεδίου, λόγω όμως της μεγάλης εμπειρίας που διαθέτετε, θα ήθελα να μου πείτε αν υπάρχει ένα λάθος που γίνεται όσον αφορά την αντιμετώπιση του κορωνοϊού.

Αυτό που βλέπω εγώ, όχι σαν γιατρός αλλά ως πολίτης αν θέλετε, είναι ότι όταν λέει η Πολιτεία πως θα πρέπει να κρατάμε αποστάσεις  και τελικά να μην εφαρμόζεται, αυτό είναι λάθος. Και δεν μιλάω αυτή τη στιγμή μόνο για την Ελλάδα. Φυσικά θα πρέπει στο σημείο αυτό να επισημάνω πως ο κόσμος δεν είχε ζήσει κάτι παρόμοιο στο παρελθόν. Είναι πολύ σημαντικό όμως η πολιτειακή ηγεσία να δίνει το παράδειγμα.  Επίσης, το να βγαίνουν σε τηλεοπτικά κανάλια κάθε μέρα οι «ειδικοί» και να επαναλαμβάνουν τα ίδια πράγματα επί μήνες θεωρώ ότι φέρνει το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο.

Τι θα μπορούσατε να συμβουλεύσετε για τον κορωνοϊό τους πολίτες που μοιάζουν παραζαλισμένοι από τον καταιγισμό των πληροφοριών και εξακολουθούν να φοβούνται;

Η πανδημία του κορωνοϊού είναι πρωτόγνωρη και έχει μολύνει και την κουλτούρα της πληροφόρησης. Η πρόσφατη εμπειρία από άλλες  χώρες δείχνει ότι κανένα σύστημα Υγείας δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε μαζική εισαγωγή στα νοσοκομεία ασθενών που χρειάζονται αναπνευστική υποστήριξη. Άρα η πρόληψη είναι το ζητούμενο. Επειδή ο ιός μεταδίδεται με την αναπνευστική οδό, η κοινή λογική λέει ότι πρέπει να κρατάμε αποστάσεις  και να φοράμε μάσκα. Το εμβόλιο είναι το αποτελεσματικό όπλο για τη μείωση των εισαγωγών στα νοσοκομεία.

Εσείς είστε αισιόδοξος ή απαισιόδοξος;

Πριν μήνες δεν σας κρύβω πως ήμουν απαισιόδοξος. Τώρα όμως αισιοδοξώ. Πιστεύω πως με τα εμβόλια προς το τέλος του καλοκαιριού θα βλέπουμε ένα διαφορετικό σκηνικό από αυτό που βλέπουμε σήμερα. Από ιατρικής πλευράς θα ήθελα όμως στο σημείο αυτό να σημειώσω πως η επιστημονική γνώση που προσφέρει σήμερα αυτός ο φονικός ιός είναι πολύτιμη. Τίποτα λοιπόν δεν έχει μόνο την μια πλευρά.

Κύριε καθηγητά ποιο είναι πλέον το προσωπικό σας όραμα, δεδομένης της πορείας που έχετε διαγράψει μέχρι σήμερα;

Όταν ήρθα στη Λάρισα, η πόλη δεν ήταν στον υγειονομικό χάρτη της χώρας, ειδικά όσον αφορά τα αυτοάνοσα. Με σκληρή δουλειά και καινοτόμες θεραπείες για την εποχή τους καταφέραμε να δημιουργήσουμε ένα όνομα για τη Ρευματολογική κλινική του Πανεπιστημιακού νοσοκομείου της Λάρισας σε ολόκληρη την χώρα και το εξωτερικό. Δώσαμε την καλύτερη δυνατή περίθαλψη στους ασθενείς της Θεσσαλίας και όχι μόνο. Γι’ αυτό είμαι ιδιαίτερα περήφανος. Το δικό μου όραμα λοιπόν είναι να δημιουργήσουμε ακόμα πιο σημαντικά πράγματα εδώ, στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας.

Ποια θα ήταν η συμβουλή σας στο νέο γιατρό;

Αυτό που πάντα δίδασκα στους φοιτητές και ειδικευόμενους γιατρούς: να συμπεριφέρεσαι στον ασθενή με τον τρόπο που θα ήθελες να σου συμπεριφέρονται εάν ήσουν εσύ ο ασθενής.