Φροντίδα Νεογέννητου
Δεκάδες μικρά και μεγάλα ερωτήματα απασχολούν τις νέες μητέρες κατά την επιστροφή τους στο σπίτι με το μωρό. Η θεωρία πρέπει να γίνει πράξη και το άγχος για το αν τελικά θα καταφέρουν να ανταποκριθούν στις ανάγκες του μωρού, τις κυριεύει.
«Καθαρίζω καλά τον αφαλό;». « Έφαγε αρκετά, γιατί κλαίει;». «Πώς να το πιάσω για να το κάνω μπάνιο;» Είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα που θέτουν σιωπηλά στον εαυτό τους οι νέες μαμάδες αναζητώντας λύση.
Εκείνο που πρέπει πρώτα από όλα να θυμάται μία μητέρα είναι ότι η φύση την έχει προικίσει με το μητρικό ένστικτο, για να μπορεί να ανταποκριθεί στα καθήκοντα αυτού του ρόλου. Επίσης, μετά τις δύο-πρώτες ημέρες, θα έχει καταφέρει να βρει μόνη της τους ρυθμούς της.
Παρακάτω θα αναλύσουμε μερικά βασικά στάδια για την περιποίηση του νεογνού με σκοπό να βοηθήσουμε τις νέες μητέρες τις πρώτες μέρες στο σπίτι.
Πως να φροντίσετε το μωρό σας
Καθαριότητα
Τι να προσέξετε
- ΑΥΤΙΑ: Τα στεγνώνουμε εξωτερικά με μια πετσέτα μετά το μπάνιο. ΔΕΝ χρησιμοποιούμε μπατονέτες διότι υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού της τυμπανικής μεμβράνης, καταστρέφουμε την φυσική προστασία της κυψελίδας και προδιαθέτουμε μολύνσεις
- ΜΥΤΗ: Υπάρχει αρκετή ποσότητα βλέννας αμέσως μετά τον τοκετό και μπορεί να ακούγεται ένα ήπιο ρουθούνισμα όταν τρώει ή όταν κοιμάται. Εάν υπάρχει δυσκολία στη σίτιση, τότε θα πρέπει να καθαρίζεται, με ενστάλαξη φυσιολογικού ορού πριν τη σίτιση
- ΜΑΤΙΑ: Εάν χρειαστεί να καθαρίσουμε τα ματάκια, χρησιμοποιούμε φυσιολογικό ορό και αποστειρωμένη γάζα (μια για κάθε μάτι)
- ΝΥΧΙΑ: Δεν πρέπει να κόβονται αμέσως μετά τη γέννηση. Εάν το νεογνό γδέρνεται, χρησιμοποιούμε γαντάκια. Αφού περάσουν περίπου 20 μέρες μετά τον τοκετό και πλέον τα νύχια του μωρού δεν θα είναι ενωμένα με το δέρμα, τότε θα μπορείτε να κόψετε τα νύχια του.
- Κόψετε τα νύχια ενώ το μωρό κοιμάται.
- Αν όμως αποφασίσετε να τα κόψετε όταν είναι ξύπνιο, ζητήστε από το σύντροφό σας να σας βοηθήσει.
- Χρησιμοποιείτε πάντα ψαλίδι με στρογγυλεμένες άκρες, που είναι ειδικό για βρέφη και μικρά παιδιά.
Περιποίηση
Συνήθεις καταστάσεις
Ικτερος
Νεογνικός ίκτερος ή νεογνική υπερχολερυθριναιμία ονομάζεται η κίτρινη χροιά του δέρματος και άλλων ιστών του νεογνού. Επίπεδα χολερυθρίνης πάνω από 5mg/dl προκαλούν ικτερική εμφάνιση στα νεογνά, ενώ στους ενήλικες ίκτερος εμφανίζεται με χολερυθρίνη 2mg/dl και πάνω. Στα ικτερικά νεογνά το άσπρο τμήμα του ματιού γίνεται κίτρινο, όπως και το χρώμα του προσώπου. Το κίτρινο χρώμα επεκτείνεται προς τον θώρακα.
Στα νεογνά το ικτερικό χρώμα του δέρματος εμφανίζεται πρώτα στο πρόσωπο και όσο αυξάνουν τα επίπεδα χολερυθρίνης επεκτείνεται προς τον κορμό και μετά προς τα άκρα. Ο ίκτερος είναι συχνός στα νεογνά, εμφανίζεται στο 50-60% των μωρών στην πρώτη εβδομάδα της ζωής τους.
Συνίστανται
Συχνοί θηλασμοί και τοποθέτηση νεογνού σε φυσικό φως
Τοξικό Ερύθημα
Πρόκειται για ένα εξάνθημα του δέρματος και εμφανίζεται σε νεογέννητα. Το τοξικό ερύθημα νεογνών εκδηλώνεται με τη μορφή μικρών φυσαλίδων και κοκκινίλων. Η πάθηση εκδηλώνεται κατά τις πρώτες μέρες από τη γέννηση του μωρού. Συνήθως τα σημάδια εξαφανίζονται από μόνα τους λίγες ώρες μετά. Μπορεί να επανεμφανιστούν σε άλλο μέρος του σώματος. Το τοξικό ερύθημα των νεογνών εξαφανίζεται εντελώς μέσα σε 2 με 3 βδομάδες.
ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΛΙΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ.
Σμηγματορροϊκή
Είναι μια αυτό-περιοριζόμενη κατάσταση του δέρματος που εμφανίζεται κατά τις πρώτες βδομάδες της ζωής και αφορά κυρίως το πρόσωπο, το τριχωτό της κεφαλής και το πάνω μέρος του σώματος. Είναι πολύ συχνή στα βρέφη, ιδιαίτερα η τυπική μικρής έκτασης νινίδα στο τριχωτό της κεφαλής.
Είναι αβλαβής κατάσταση και αντιμετωπίζεται με συχνό χτένισμα και καλλυντική θεραπεία (ελαιόλαδο).
Φουσκωμένα στήθη
Αν το μωρό σας παρουσιάσει διόγκωση στο στήθος, είτε είναι αγόρι είτε κορίτσι, ή ακόμα και αν τρέξει λίγο γάλα, δεν χρειάζεται ανησυχία.
Η διόγκωση θα υποχωρήσει μόνη της όταν αποκατασταθούν οι ορμονικές αλλαγές που την προκάλεσαν, εκτός αν έχουν σαφή εικόνα φλεγμονής.
Αν εμφανισθεί εκροή αίματος ή βλέννης από τον κόλπο, επίσης δεν ανησυχούμε, αλλά ενημερώνουμε τον παιδίατρο.
Κολικοί
Οι κολικοί παραμένουν ένα μεγάλο μυστήριο. Στην προσπάθεια να βρεθεί ένας ενιαίος όρος για τους κολικούς περιγράφονται σαν:
Η συμπεριφορά ενός υγιούς νεογέννητου ή βρέφους το οποίο εκδηλώνει έντονο κλάμα που κρατά:
- περισσότερο από 3 ώρες την ημέρα
- περισσότερο από 3 ημέρες την εβδομάδα
- περισσότερο από 3 εβδομάδες.
Για τους κολικούς μέχρι σήμερα γνωρίζουμε ότι:
- Είναι πιθανό να ξεκινήσουν γύρω στην ηλικία των 2 εβδομάδων εάν το νεογέννητο σας είναι τελειόμηνο ή αργότερα εάν είναι πρόωρο.
- Σχεδόν πάντα υποχωρούν μόνοι τους μέσα σε 3 ή 4 μήνες.
- Το φύλο, ο τρόπος γέννησης του μωρού σας και ο τρόπος σίτισης (θηλασμός ή φόρμουλα) δεν το επηρεάζουν.
- Τα παιδιά που είχαν κολικούς ως μωρά δεν διαφέρουν από εκείνα που δεν είχαν.
Η ακριβής αιτία των κολικών δεν είναι γνωστή. Γενικά πιστεύουμε ότι είναι μια έντονη αντίδραση απέναντι στα ερεθίσματα που δέχεται το μωρό σας στην αρχή της ζωής του. Πρόσφατες μελέτες καταδεικνύουν την σημασία του “τέταρτου” τριμήνου της εγκυμοσύνης, δηλαδή του χρονικού διαστήματος αμέσως μετά τον τοκετό. Φαίνεται ότι θα έπρεπε να αντιμετωπίζουμε το νεογέννητο μωρό μας, τους πρώτους μήνες της γέννησης του, σαν να ήταν ακόμα στο ενδομήτριο του περιβάλλον.
Τα πιο πιθανά αίτια εμφάνισης κολικών στα μωρά ίσως είναι:
- Το πεπτικό του σύστημα που σταδιακά μεταβάλλεται και προσαρμόζεται στην τροφή.
- Αέρια στο έντερο του μωρού.
- Υπερευαισθησία ή υπερδιέγερση από το φως, το θόρυβο και άλλα ερεθίσματα.
- Το αναπτυσσόμενο νευρικό σύστημα και η αλληλεπίδρασή του με το περιβάλλον.
- Μια τυχαία λοίμωξη.
- Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ή προβλήματα στο στομάχι.
Η παρουσία κολικών στο μωρό σας δεν πρέπει να σας αγχώνει και να το αντιμετωπίζεται σαν να πρόκειται για μια παθολογική κατάσταση. Έχουμε καταλήξει ότι είναι μια μάλλον φυσιολογική διαδικασία προσαρμογής του μωρού στο νέο περιβάλλον εκτός της μήτρας. Μερικές φορές αυτή η διαδικασία μπορεί να συνοδεύεται από έντονα συμπτώματα.
Κλάμα νεογέννητου
Οι γονείς καλό είναι να γνωρίζουν τι είναι φυσιολογικό ως προς την παραγωγή ούρων και κενώσεων του βρέφους τους. Υπάρχουν διαφορές και ιδιαιτερότητες ανάλογα με τον τρόπο θρέψης του παιδιού και ανάλογα με την ηλικία του
Τα συχνότερα αίτια κλάματος είναι:
- το βράδυ πριν κοιμηθεί αν είναι κουρασμένο
- την ημέρα διότι έχει συνηθίσει αγκαλιές
- εάν ζεσταίνεται ή εάν κρυώνει
- όταν πεινάει
- εάν είναι λερωμένο
- εάν διαταραχθεί η ησυχία και η ρουτίνα του
- από τους κολικούς του πρώτου τριμήνου
Ούρηση - Κενώσεις
Οι κολικοί παραμένουν ένα μεγάλο μυστήριο. Στην προσπάθεια να βρεθεί ένας ενιαίος όρος για τους κολικούς περιγράφονται σαν:
Η συμπεριφορά ενός υγιούς νεογέννητου ή βρέφους το οποίο εκδηλώνει έντονο κλάμα που κρατά:
- 1η Ημέρα
Συχνότητα: Πρέπει να έχει τουλάχιστον 1 υγρή πάνα με ούρα. Σύσταση: Τα ούρα μοιάζουν συμπυκνωμένα, κίτρινα, με πιθανή παρουσία ροζ κρυστάλλων. - 2η Ημέρα
Συχνότητα: Το μωρό πρέπει να έχει τουλάχιστον 2 υγρές πάνες με ούρα. Σύσταση: Τα ούρα μοιάζουν συμπυκνωμένα, κίτρινα, με πιθανή παρουσία ροζ κρυστάλλων. - 3η Ημέρα
Συχνότητα: Τουλάχιστον 3 υγρές πάνες. Σύσταση: Τα ούρα είναι πιο αραιωμένα. Είναι λιγότερο πιθανό να βρούμε ροζ κρυστάλλους - 4η Ημέρα έως 6 Εβδομάδων
Συχνότητα: Τουλάχιστον έξι (6) βαριά βρεγμένες πάνες ανά 24ωρο. Σύσταση: Ούρα υποκίτρινα, καθαρά, με ελαφριά οσμή. Χωρίς κρυστάλλους.
Σε βρέφη που θηλάζουν αποκλειστικά:
- 1η-2η Ημέρα
Συχνότητα: Κατά το πρώτο 24ωρο της ζωής, το μωρό πρέπει να κάνει μία (1) τουλάχιστον φορά μαύρες κενώσεις – το λεγόμενο μηκώνιο (μαύρες ή πράσινες σκούρες κολλώδεις). - 3η Ημέρα
Συχνότητα: Τουλάχιστον μία (1) πάνα. Χρώμα: καφεκίτρινο ή καφεπράσινο. Όχι μαύρο. - 4η Ημέρα έως 3-6 Εβδομάδων
Συχνότητα: Τουλάχιστον τρεις (3) πάνες με κόπρανα στο 24ωρο. Οι συχνές κενώσεις είναι ένδειξη και αξιόπιστο σημάδι ότι το μωρό πίνει μητρικό γάλα. Κόπρανα μαλακά, κίτρινα, κιτρινοπράσινα ή κίτρινο καφέ, όχι μαύρα. Υδαρής ή με «σπόρους». Οι κενώσεις του θηλασμού ποικίλουν από μέρα σε μέρα και από παιδί σε παιδί. Συνήθως δε μυρίζουν άσχημα
Ασφάλεια νεογέννητου
- Το μωρό πρέπει πάντα να ταξιδεύει στο ειδικό κάθισμα αυτοκινήτου, που τοποθετείται στο πίσω κάθισμα και «βλέπει» προς τα πίσω. Μην προσθέτετε αντικείμενα στο κάθισμα που δεν είναι ειδικά σχεδιασμένα γι’ αυτό. Μην αφήνετε το μωρό στο κάθισμα εκτός αυτοκινήτου, είναι σχεδιασμένο αποκλειστικά για μετακίνηση. Μην αφήνετε το μωρό μόνο του στο αυτοκίνητο ούτε για ένα λεπτό.
- Δεν αφήνουμε μικρά παιχνίδια, εύκαμπτα αντικείμενα, μαξιλάρια στην κούνια.
- Βάζετε το μωρό πάντα ανάσκελα για ύπνο στην κούνια, δίπλα σας. Οποιαδήποτε άλλη θέση (πλάι ή μπρούμυτα) δεν επιτρέπεται, παρά μόνο σε πολύ σπάνιες ειδικές περιπτώσεις που θα κρίνει ο παιδίατρός σας. Είναι επικίνδυνο να κοιμάστε στο κρεβάτι σας ή στον καναπέ αγκαλιά με το μωρό.
- Κρύψτε τα μικρά και αιχμηρά αντικείμενα του σπιτιού, όπως και τις πλαστικές σακούλες.
- Κρατάτε το χέρι σας συνέχεια πάνω στο μωρό στο μπανάκι του και στην αλλαξιέρα. Ελέγχετε τη θερμοκρασία του νερού με τον αγκώνα ή τη μέσα μεριά του καρπού σας, όταν πλένετε το παιδί. Κρατάτε το χέρι σας κάτω από τη βρύση για να ελέγχετε συνέχεια τη θερμοκρασία του νερού.
- Μη δένετε τίποτα σφιχτά γύρω από τον λαιμό του νεογνού
- Μη χρησιμοποιείτε παραμάνες και μην καρφιτσώνετε τίποτα επάνω στα ρουχαλάκια του νεογνού
Βρεφικό μασάζ
Χαλαρά χέρια
Πόδια & Πέλματα
Πόδια
Βεβαιωθείτε ότι έχετε αρκετό λάδι στα χέρια σας πριν ξεκινήσετε. Ξεκινήστε με τα πόδια του νεογέννητου, επειδή σε αυτήν συνήθως την περιοχή τα μωρά είναι πιο δεκτικά. Τα χάδια με κίνηση προς τα κάτω είναι πιο χαλαρωτικά.
Πέλματα
Πιέστε ελαφρώς και κάντε μαλάξεις σε κάθε δάχτυλο, ανάμεσα στον αντίχειρα και τον δείκτη σας. Χρησιμοποιώντας εναλλάξ τους δύο αντίχειρες, κάντε μαλάξεις στο πάνω μέρος του πέλματος, από τα δάχτυλα ως τον αστράγαλο. Επαναλάβετε αρκετές φορές.
Κοιλιά
Όταν επουλωθεί ο ομφάλιος λώρος του μωρού σας, το απαλό μασάζ στην κοιλίτσα του βοηθά με την πέψη και τα κοιλιακά προβλήματα.
Ξεκινήστε ακουμπώντας σταθερά αλλά χαλαρά το χέρι σας πάνω στην κοιλιά του μωρού.
Αν το μωρό σας δείχνει χαρούμενο, κάντε απαλές καθοδικές κινήσεις, με το ένα χέρι να ακολουθεί το άλλο.
Πλάτη
Η επαφή με το γυμνό δέρμα ενισχύει την αίσθηση δεσίματος ανάμεσα στο μωρό, τη μαμά και τον μπαμπά. Κρατώντας το μωρό κοντά στο στήθος σας, κάντε μασάζ στην πλάτη του, ξεκινώντας από τον αυχένα και τραβώντας το χέρι μέχρι τους γλουτούς του. Μέσω του μασάζ θα αρχίσετε να καταλαβαίνετε καλύτερα πώς επικοινωνεί το μωρό σας και θα σκεφτείτε διάφορες ιδέες για να το υποστηρίξετε κατά τους πρώτους μήνες της ζωής του. Εσείς και το μωρό σας θα ανακαλύψετε τι είναι καλύτερο και για τους δυο σας. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι το μασάζ είναι κάτι που κάνετε με το μωρό σας και όχι στο μωρό σας.