Κεφαλαλγίες - Η Διάγνωση και η Αντιμετώπιση τους

Γράφτηκε από:
Ρίκο Δημήτρη
Νευρολόγο
Συνεργάτη ΙΑΣΩ Θεσσαλίας

Οι κεφαλαλγίες, οι γνωστοί μας πονοκέφαλοι, είναι το συχνότερο νευρολογικό πρόβλημα υγείας. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον ο μισός ενήλικος πληθυσμός είχε τουλάχιστον έναν πονοκέφαλο το τελευταίο έτος. Εκτός από την μεγάλη τους συχνότητα όμως οι πονοκέφαλοι προκαλούν και μεγάλο βαθμό αναπηρίας. Και ως αναπηρία εδώ, μιλάμε για ώρες και ημέρες χαμένες από την ζωή μας. Χαμένες από την εργασία, τον ποιοτικό οικογενειακό και κοινωνικό χρόνο και την ανάπαυσή μας. Μάλιστα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι κεφαλαλγίες συνολικά εμφανίζονται ως τρίτη στις παθήσεις με τα περισσότερα χρόνια αναπηρίας.

Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι δεν είναι όλοι οι πονοκέφαλοι ίδιοι. Κάποιοι είναι μεγάλης έντασης και άλλοι ήπιας, κάποιοι είναι συχνοί και άλλοι όχι ενώ κάποιοι μπορεί να αποτελούν απειλή για την ζωή μας. Και κάθε κατηγορία από αυτούς θα πρέπει να αντιμετωπισθεί διαφορετικά. Το θετικό είναι ότι ο ιατρός με την κατάλληλη εξειδίκευση δηλαδή ο Νευρολόγος, μπορεί να προσεγγίσει το πρόβλημα διαγνωστικά και τις περισσότερες φορές να προτείνει αποδοτικές λύσεις. Ας δούμε λοιπόν ποιες είναι οι βασικές κατηγορίες αυτών των κεφαλαλγιών.

Κατηγορίες κεφαλαλγίας

Ίσως το πιο σημαντικό πράγμα στην αξιολόγηση μιας κεφαλαλγίας είναι ο διαχωρισμός της σε πρωτοπαθή ή δευτεροπαθή. Δευτεροπαθείς λέμε τις κεφαλαλγίες οι οποίες οφείλονται σε κάποια άλλη υποκείμενη αιτία όπως η υπαραχνοειδής αιμορραγία, η θρόμβωση των φλεβωδών κόλπων του εγκεφάλου ή κάποιος όγκος. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει άμεσα να γίνει νευρολογική εξέταση και απεικονιστικός έλεγχος (Μαγνητική ή Αξονική τομογραφία εγκεφάλου). Κάτι τέτοιο θα πρέπει να γίνεται σε κάθε άνθρωπο που: έχει για πρώτη φορά στη ζωή του μια έντονη κεφαλαλγία, εμφανίζει μια καινούργια καθημερινή κεφαλαλγία, η κεφαλαλγία έχει κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό όπως να αυξάνεται όταν ξαπλώνει, πρόκειται για με νέα κεφαλαλγία σε άνθρωπο πάνω από 50 ετών ή σε μια έγκυο γυναίκα και σε άλλες περιπτώσεις.

Εάν έχει αποκλειστεί η δευτεροπαθής κεφαλαλγία τότε μιλάμε για τις πρωτοπαθείς με πιο γνωστή την ημικρανία. Θα πρέπει να πούμε ότι η ημικρανία είναι μια συγκεκριμένη πάθηση με διαγνωστικά κριτήρια και δική της αντιμετώπιση. Δηλαδή κάθε άνθρωπος που πονάει το κεφάλι του συνήθως από την μία πλευρά δεν σημαίνει ότι έχει ημικρανία! Θα πρέπει να συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες ώστε ο Νευρολόγος να θέσει αυτήν την διάγνωση και να μπορεί να προτείνει τις εξειδικευμένες για την ημικρανία θεραπείες.

Ημικρανίες

Ένας σημαντικός παράγοντας που καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τις ημικρανίες είναι η συχνότητα τους. Με βάση αυτήν τις χωρίζουμε σε επεισοδιακή ημικρανία (δηλαδή με αραιές ημικρανικές κρίσεις μέσα σε έναν μήνα) και σε χρόνια ημικρανία (δηλαδή με συχνές κρίσεις). Στην πρώτη περίπτωση ο Ιατρός θα προτείνει αγωγή για την αντιμετώπιση κάθε κρίσης χωριστά ενώ στην δεύτερη ίσως χρειαστεί καθημερινή αγωγή ώστε να μειωθεί η συχνότητα των ημικρανιών (προφυλακτική αγωγή). Σε κάποιες περιπτώσεις χρόνιας ημικρανίας υπάρχει και η επιλογή έγχυσης αλλαντικής τοξίνης (Botox) σε μυς στο πρόσωπο και το κεφάλι, που σύμφωνα με τις μελέτες αλλά και την εμπειρία μας μειώνει αρκετά τις ημικρανίες σε πολλούς ασθενείς.

Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μεγάλος αριθμός ερευνών στον τομέα της ημικρανίας που είχαν σαν αποτέλεσμα την ανακάλυψη νέων ασφαλών και αποτελεσματικών φαρμάκων που πλέον είναι διαθέσιμα και στην χώρα μας. Περιμένουμε λοιπόν ότι μεγάλος αριθμός ασθενών θα ωφεληθεί σημαντικά από αυτά τα νέα φάρμακα (μονοκλωνικά αντισώματα).

Για να γίνει σωστά η διάγνωση της ημικρανίας και η ταξινόμηση της σε επεισοδιακή ή χρόνια θα βοηθήσει σημαντικά τον Ιατρό η τήρηση ενός ημερολογίου κεφαλαλγίας στο οποίο θα σημειώνετε τα χαρακτηριστικά κάθε πονοκεφάλου που σας απασχολεί και θα προσκομίζετε στην επίσκεψή σας. Ένα παράδειγμα τέτοιου ημερολογίου μπορείτε να βρείτε εδώ.

Κεφαλαλγίες τύπου τάσεως – Ο συνηθισμένος πονοκέφαλος

Μία άλλη κατηγορία πρωτοπαθούς κεφαλαλγίας είναι η κεφαλαλγία τύπου τάσεως. Εδώ μιλάμε για τον πιο συνηθισμένο πονοκέφαλο που σχεδόν όλοι έχουμε βιώσει κάποια στιγμή. Κάποιοι βέβαια έχουν πιο συχνά τέτοιους πονοκεφάλους που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής τους και θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με φαρμακευτικό ή άλλο τρόπο.

Η λίστα με τις πιθανές διαγνώσεις μιας κεφαλαλγίας φυσικά δεν τελειώνει εδώ. Στην πιο πρόσφατη έκδοση της διεθνούς ταξινόμησης των κεφαλαλγιών (ICHD-3) υπάρχουν εκατοντάδες διαφορετικές διαγνώσεις με τα αντίστοιχα διαγνωστικά κριτήρια.

Ο Νευρολόγος θα αξιολογήσει και θα ταξινομήσει την κατάστασή σας και θα προτείνει, εάν είναι απαραίτητο, επιπλέον διαγνωστικό έλεγχο και την ενδεδειγμένη αντιμετώπιση. Έως τότε όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η καλύτερη πρόληψη και κάποιες φορές αντιμετώπιση των πονοκεφάλων (και πολλών άλλων καταστάσεων) είναι η υιοθέτηση ενός σταθερού και ισορροπημένου προγράμματος άθλησης και διατροφής. Μια συνήθεια με ελάχιστο κόστος και τεράστιο όφελος.