Εμμηνόπαυση

ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ - ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ,
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΜΑΙΕΥΤΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΙΑΣΩ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Η εμμηνόπαυση αποτελεί στάδιο-σταθμό στη ζωή μιας γυναίκας. Η μετάβαση από την αναπαραγωγική περίοδο στην εμμηνόπαυση γίνεται σταδιακά και όχι απότομα. Τα 3 στάδια από τα οποία περνά μια γυναίκα είναι τα εξής:

Μη φοβάστε την εμμηνόπαυση

Στο άκουσμα και μόνο των λέξεων κλιμακτήριος και εμμηνόπαυση οι περισσότερες γυναίκες νιώθουν φόβο και ανησυχία. Ανησυχούν για όλα εκείνα τα συμπτώματα της κλιμακτηρίου -τις εξάψεις, τις εφιδρώσεις, τις αϋπνίες, τον εκνευρισμό, την ξηρότητα του κόλπου- για τα οποία έχουν ακούσει ή έχουν παρατηρήσει να συμβαίνουν στις μμητέρες, τις αδερφές ή τις φίλες τους.

Μάλιστα, πολλές γυναίκες πιστεύουν εσφαλμένα ότι το τέλος της γονιμότητας -η εμμηνόπαυση- είναι συνυφασμένη με την αρχή του γήρατος και των προβλημάτων υγείας.

Tα συμπτώματα που ταλαιπωρούν τις γυναίκες

Καταρχήν θα πρέπει να γνωρίζετε ότι δεν έχουν όλες οι γυναίκες ενοχλητικά συμπτώματα στην περίοδο της κλιμακτηρίου. Μάλιστα, το 20% των γυναικών δεν έχουν καθόλου συμπτώματα, το 60% έχουν ήπια συμπτώματα και το 20% βαριά. Oι ειδικοί εξηγούν ότι οι γυναίκες που έχουν έντονο προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο μπορεί να βιώσουν πιο «άσχημα» την κλιμακτήριο, επειδή το νευρικό τους σύστημα είναι πιο ευαίσθητο στις ορμονικές αλλαγές. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με γυναίκες που έχουν πάθει κατάθλιψη λοχείας, αλλά και με όσες έχουν χειρουργική εμμηνόπαυση (π.χ. λόγω αφαίρεσης της μήτρας, επειδή υπήρχαν μεγάλα ινομυώματα), επειδή η πτώση των ορμονών είναι πολύ απότομη.

Επειδή τα συμπτώματα αυτά έχουν να κάνουν με τη διακοπή παραγωγής οιστρογόνων από τις ωοθήκες, όλα εξαρτώνται και από το πόσο χαμηλά θα φτάσουν τελικά τα επίπεδα των οιστρογόνων στον οργανισμό. Oι ορμόνες αυτές επηρεάζουν τη λειτουργία της μήτρας, του κόλπου, των μαστών, επιδρούν άμεσα και έμμεσα στη λειτουργία άλλων οργάνων και επίσης επηρεάζουν τον ψυχισμό της γυναίκας.

Τα συμπτώματα που συχνά απασχολούν τις γυναίκες στην κλιμακτήριο (το κλιμακτηριακό σύνδρομο δηλαδή, που αποτελεί τη βασικότερη άμεση επίπτωση της εμμηνόπαυσης) είναι:

• Εξάψεις (αίσθηση ζεστού και κρύου), φουντώματα, εφιδρώσεις.
• Έλλειψη σεξουαλικού ενδιαφέροντος, ξηρότητα του κόλπου, που έχει ως συνέπεια τον πόνο κατά την ερωτική επαφή (δυσπαρευνία), την αύξηση των λοιμώξεων στην περιοχή του κόλπου, καθώς και διαταραχές της ούρησης (απώλεια ούρων και επιτακτική ούρηση).
• Ψυχοσυναισθηματική αστάθεια, ευερεθιστότητα, ξεσπάσματα κλάματος, αίσθημα κόπωσης, αϋπνία και απώλεια ενδιαφέροντος για τις συνήθεις ασχολίες.

Oρμονική υποκατάσταση

Τα ναι και τα όχι

Τι είναι: Η ορμονική θεραπεία είναι ουσιαστικά η υποκατάσταση της ωοθηκικής λειτουργίας σε δόσεις πολύ χαμηλότερες σε σχέση με τα αντισυλληπτικά, που χορηγείται σε γυναίκες που έχουν κλιμακτηριακό σύνδρομο ή οστική απώλεια. Αυτό που θα πρέπει να θυμάστε είναι ότι η ορμονική υποκατάσταση δεν είναι ελιξίριο νεότητας, δεν επαναφέρει τη γονιμότητα, έχει ενδείξεις και αντενδείξεις και πρέπει -αν χορηγηθεί τελικά- να ληφθεί άμεσα μετά την αρχή της εμμηνόπαυσης και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Σε τι συνίσταται: Το βασικό σκέλος της ορμονικής υποκατάστασης είναι τα οιστρογόνα, αλλά επειδή με τα σκέτα οιστρογόνα υπάρχει φόβος ανάπτυξης καρκίνου της μήτρας, εκτός από τις γυναίκες που έχουν κάνει υστερεκτομή (και μπορούν να πάρουν μόνο οιστρογόνα), οι υπόλοιπες παίρνουν οιστρογόνα μαζί με προγεστερόνη.

Oι μορφές: Η ορμονική θεραπεία μπορεί να ληφθεί σε χάπια, σπρέι από τη μύτη, δερματικά ζελέ, διαδερμικά αυτοκόλλητα, υποδόρια εμφυτεύματα κ.ά.

Πότε και για πόσο διάστημα: Η ορμονική υποκατάσταση πρέπει να χορηγηθεί άμεσα μετά την έναρξη της εμμηνόπαυσης (τα πρώτα 5 χρόνια) και για 5 χρόνια περίπου (εφόσον συνεχίζει να είναι απαραίτητη και δεν υπάρχουν άλλες αντενδείξεις). Μετά το πέρας της πενταετίας, αν υπάρχει λόγος να συνεχίσει η γυναίκα να παίρνει την αγωγή, αφενός θα πρέπει να μειωθεί η δόση και αφετέρου θα πρέπει να συζητήσει με το γιατρό της για τα υπέρ και τα κατά της θεραπείας.

Πώς μπορεί να βοηθήσει: Σύμφωνα με έρευνες, η θεραπεία με ορμονική υποκατάσταση βοηθά στην καλή κατάσταση του σκελετού των γυναικών στην τρίτη ηλικία, καθώς περιορίζεται η οστική απώλεια, μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου και περιορίζει τα ενοχλητικά συμπτώματα που συνοδεύουν συνήθως την κλιμακτήριο (εφιδρώσεις, εξάψεις, ξηρότητα του κόλπου κλπ.). Εφόσον χορηγηθεί άμεσα μετά την αρχή της εμμηνόπαυσης, πιθανόν να λειτουργεί καρδιοπροστατευτικά.

Σε ποιες γυναίκες αντενδείκνυται: Σε όσες έχουν ατομικό ιστορικό γυναικολογικού καρκίνου (μαστού ή ενδομητρίου) ή θρομβοεμβολής. Όσον αφορά το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού, αλλά και το ατομικό ιστορικό ινοαδενώματος στο στήθος, οι απόψεις διίστανται.

Oι κίνδυνοι: Μπορεί να υπάρξει αύξηση των καρδιαγγειακών προβλημάτων (εμφράγματα και εγκεφαλικά), κυρίως όταν η ορμονική υποκατάσταση ξεκινήσει μετά τα 60. Επίσης, μπορεί να δημιουργήσει μια μικρή αύξηση στη συχνότητα του καρκίνου του μαστού, όταν η θεραπεία διαρκέσει για περισσότερα από 5-7 χρόνια.

Κολπικά υπόθετα οιστρογόνων

Τι είναι: Πρόκειται για υπόθετα οιστρογόνων που χρησιμοποιούνται τοπικά στον κόλπο, με στόχο να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της ξηρότητας.

Πώς λειτουργούν: Τα σκευάσματα αυτά έχουν τοπική δράση, επομένως εξασφαλίζουν την καλύτερη ποιότητα του δέρματος του κόλπου και του αιδοίου, με αποτέλεσμα να βελτιώνεται η σεξουαλική επαφή και να μειώνονται τα προβλήματα των τοπικών λοιμώξεων και της ούρησης. Καθώς δεν έχουν συστηματική δράση, πράγμα που σημαίνει ότι δεν λειτουργούν όπως η θεραπεία με ορμονική υποκατάσταση, δεν μπορούν να βοηθήσουν καθόλου στην οστεοπόρωση ή στις εξάψεις και στις εφιδρώσεις. Επειδή όμως επηρεάζουν λίγο το ενδομήτριο, συστήνεται να χρησιμοποιούνται για 1 μήνα και στη συνέχεια (για τους επόμενους 2 μήνες) οι γυναίκες να βάζουν ένα ειδικό μη ορμονικό ζελέ, συνήθως 2 φορές την εβδομάδα.

Συμβουλές για να περάσετε καλύτερα στην εμμηνόπαυση

• Υιοθετήστε μια διατροφή πλούσια σε γαλακτοκομικά, φρούτα, λαχανικά, λιπαρά ψάρια και δημητριακά ολικής άλεσης.
• Τρώτε 2 μερίδες λιπαρών ψαριών την εβδομάδα, γιατί είναι καλή πηγή ω-3 λιπαρών οξέων (π.χ. σαρδέλες, σολομό, κολιό, σκουμπρί, πέστροφα).
• Μην καταναλώνετε πολλά λιπαρά και προτιμήστε ελαιόλαδο.
• Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ και καφεΐνης και φροντίστε να πίνετε πολύ νερό.
• Περιορίστε την κατανάλωση πρωτεϊνών.
• Μειώστε το αλάτι στο μαγείρεμα.
• Μην καπνίζετε.
• Εντάξτε την άσκηση καθημερινά στη ζωή σας. Τριάντα λεπτά γρήγορο περπάτημα την ημέρα μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια περίπου 7 κιλών το χρόνο και μείωση του κινδύνου εμφάνισης οστεοπόρωσης, διαβήτη, υπέρτασης και καρδιαγγειακών προβλημάτων.
• Φορέστε βαμβακερά εσώρουχα και ρούχα για να αντιμετωπίσετε τις νυχτερινές εφιδρώσεις.
• Μη διστάζετε να εκμυστηρευτείτε τα προβλήματα και τις ανησυχίες σας στο σύντροφό σας ή ακόμη και να συμμετάσχετε σε ειδικά προγράμματα ψυχολογικής υποστήριξης.
• Μην αμελείτε τις εξετάσεις σας.
• Χρησιμοποιήστε τα ειδικά ζελέ για τη δυσπαρευνία.
• Πηγαίνετε στο γιατρό σας, συμμορφωθείτε με τις οδηγίες του.