Οξύ Ημιόσχεο

Κωνσταντίνος Σκουμής
Παιδοχειρουργός
Επιστημονικός Συνεργάτης ΙΑΣΩ Θεσσαλίας

Το οξύ ημιόσχεο είναι μια συνηθισμένη κατάσταση της παιδικής ηλικίας, που λόγω της οξύτητας του πόνου και της δραματικής του εν γένει παρουσίας, θορυβεί και πανικοβάλει τους γονείς.

Πίσω από τον πόνο του όρχεως μπορεί όντως να κρύβονται καταστάσεις που χρήζουν άμεσης παρέμβασης, αλλά δεν συμβαίνει πάντα αυτό. Δεν σημαίνει, δηλαδή, ότι ένας όρχις που πονάει χειρουργείται. Στην πραγματικότητα, μόνο μία παθολογική οντότητα χρήζει παρέμβασης άμεσα. Ας δούμε τις περιπτώσεις αναλυτικότερα, για να ξεδιαλύνουμε το τοπίο για τους γονείς αγοριών.

Οι κύριες αιτίες του οξέος ημιόσχεου είναι:

1. η συστροφή του όρχεως
2. η συστροφή της κύστης Morgagni
3. η επιδιδυμίτιδα
4. η ορχίτιδα
5. το ιδιοπαθές οίδημα οσχέου
6. η νέκρωση λίπους

Η συστροφή του όρχεως:

Είναι η πιο επείγουσα κατάσταση, που απαιτεί άμεση χειρουργική παρέμβαση. Πρόκειται ουσιαστικά για στροφή του όρχεως εντός του οσχέου. Για να δώσει συμπτώματα (δηλ. πόνο) θα πρέπει η στροφή να είναι πάνω από 180 μοίρες. Αυτό έχει ως συνέπεια να στρίβει και ο σπερματικός πόρος, το «κορδόνι» από το οποίο κρέμεται ο όρχις. Ο σπερματικός τόνος περιέχει τις αρτηρίες, τις φλέβες, τα νεύρα και τα λεμφαγγεία του όρχεως. Έτσι, η συστροφή διακόπτει την αιμάτωση του όρχεως λόγω συμπίεσης των αγγείων του και οδηγεί σε νέκρωση και ατροφία του. Η χειρουργική παρέμβαση στην περίπτωση της συστροφής πρέπει να γίνει το συντομότερο δυνατό. Αυτό, διότι η βιωσιμότητα του όρχεως εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το χρόνο που μεσολαβεί από την έναρξη της συστροφής. Η βιωσιμότητα ανέρχεται στο 100% αν η επέμβαση γίνει τις πρώτες 6 ώρες, 70% μεταξύ 6-12 ωρών και κάτω από 20% αν η επέμβαση γίνει μετά τις 12 ώρες. Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, το επείγον της συστροφής αφού κυριολεκτικά πρόκειται για μία μάχη με το χρόνο. Η συστροφή μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε στιγμή της παιδικής (αλλά και ενήλικης) ηλικίας, παρουσιάζει όμως δύο ηλικιακές προτιμήσεις: κατά την εφηβεία (13-16 ετών) και στην περιγεννητική περίοδο (τον πρώτο μήνα της ζωής). Όσον αφορά στην κλινική εκδήλωσή της, αυτή εμφανίζεται με οξύ ξαφνικό πόνο του όρχεως, στην κάτω κοιλία και βουβωνική περιοχή, που συνοδεύεται συχνά από ναυτία και εμέτους. Το ημιόσχεο είναι ερυθρό οιδηματώδες, ενώ σε προχωρημένες καταστάσεις υπάρχουν δυσχρωματικές κηλίδες. Επίσης, μπορεί να αναπτυχθεί και αντιδραστική υδροκήλη.

Η συστροφή της κύστης Morgagni:

Η κύστη αυτή είναι εμβρυολογικό υπόλειμμα του παραμεσονεφρικού πόρου. Υπάρχει σε πάνω από το 90% των αρσενικών. Φέρει συνήθως μίσχο και αυτό προδιαθέτει σε συστροφή. Μπορεί να εμφανιστεί σε όλη την παιδική ηλικία, αλλά συνήθως εμφανίζεται πέριξ της ηλικίας των 10 χρονών. Αυτή η κορύφωση πριν την εφηβεία σχετίζεται με τα αυξημένα ποσά οιστρογόνων. Η κύστη μπορεί να συστραφεί, δηλαδή να κάνει μία περιστροφή γύρω από τον άξονα του μίσχου της, όπως συμβαίνει και στη συστροφή του όρχεως, με αποτέλεσμα τη νέκρωση της κύστης. Είναι η πιο συχνά συστραφείσα κύστη (90%) του όρχεως, γιατί βέβαια στην περιοχή ανευρίσκονται και άλλες τρεις παρόμοιες έμμισχες κύστεις. Κλινικά έχει παρόμοια έναρξη με τη συστροφή του όρχεως, αλλά με πιο ήπια εικόνα (λιγότερος πόνος). Συνήθως ο πόνος εντοπίζεται στον άνω πόλο του όρχεως (ορχεοεπιδυδιμική αύλακα) που είναι πολύ επώδυνος, ενώ ο υπόλοιπος όρχις δεν είναι τόσο επώδυνος. Η αντιμετώπιση είναι αρχικά συντηρητική με αντιβίωση, αντιφλεγμονώδη και κλινοστατισμό, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις θα χρειασθεί χειρουργική παρέμβαση λόγω μη υποχώρησης των συμπτωμάτων.

Η επιδιδυμίτιδα:

Πρόκειται ουσιαστικά για φλεγμονή της επιδιδυμίδας, του οργάνου που συνδέει τον όρχι με το σπερματικό πόρο. Είναι ένας σωληνώδης σχηματισμός, μέσα από τον οποίο περνούν και ωριμάζουν τα σπερματοζωάρια που παράγονται στον όρχι, για να καταλήξουν στον σπερματικό πόρο. Αν παράλληλα υπάρχει φλεγμονή και στον όρχι, η νόσος ονομάζεται ορχεοεπιδιδυμίτιδα. Μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες. Ωστόσο, η επιδιδυμίτιδα είναι πιο συχνή πριν την εφηβεία και σπάνια μετά από αυτή. Η επιδιδυμίτιδα συνήθως προκαλείται από την εξάπλωση κάποιας μικροβιακής λοίμωξης της ουρήθρας ή της ουροδόχου κύστης. Το πιο συνηθισμένο μικρόβιο είναι η Escherichia coli. Ανωμαλίες του ουροποιητικού ή χρήση ουροκαθετήρων (folley) είναι προδιαθεσικοί παράγοντες για φλεγμονή.

Η επιδιδυμίτιδα μπορεί να ξεκινήσει με πυρετό, αίσθημα βάρους στην περιοχή των όρχεων και ευαισθησία στην ψηλάφησή τους. Κατόπιν, ο όρχις διογκώνεται και γίνεται ιδιαίτερα σκληρός και επώδυνος. Εφόσον η γενική κατάσταση του ασθενούς είναι καλή, ο γιατρός θα χορηγήσει φαρμακευτική αγωγή από το στόμα (αντιβιοτικά, αντιφλεγμονώδη, αντιπυρετικά). Παράλληλα, θα συστήσει ξεκούραση για κάποιες ημέρες και ανύψωση του οσχέου. Επίσης, θα συστήσει ένα σπασουάρ, δηλαδή ένα ειδικό εσώρουχο με μία θήκη που κρατά τους όρχεις ψηλά. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί νοσηλεία στο νοσοκομείο και ενδοφλέβια φαρμακευτική αγωγή. Συνήθως, με την κατάλληλη αγωγή, η επιδιδυμίτιδα υποχωρεί πλήρως σε 3-4 εβδομάδες, χωρίς να επηρεάσει την αναπαραγωγική ικανότητα του ασθενούς.

[bt_accordion width="0" active_first="no"][bt_spoiler title="Δείτε περισσότερα"]

Η ορχίτιδα:

Είναι μία φλεγμονή του όρχεως που συνήθως είναι απότοκο προηγούμενης επιδιδυμίτιδας (ορχεοεπιδιδυμίτιδα) ή επιπλοκή παρωτίτιδας. Άλλα λοιμώδη νοσήματα που σχετίζονται με την ορχίτιδα είναι η βρουκέλλωση, η γρίπη, η διφθερίτιδα, η ανεμοβλογιά και η σχιστοσωμίαση. Η ορχίτιδα είναι σπάνια πριν την εφηβεία, η δε κλινική της εικόνα εμφανίζεται με φλεγμονή στον σύστοιχο όρχιν, με οίδημα, ερυθρότητα, θερμότητα και πόνο, πυρετό με ρίγος, διόγκωση και σκλήρυνση του πάσχοντος όρχεως και αίσθημα κακουχίας. Η θεραπεία είναι παρόμοια με της επιδιδυμίτιδας.

Το ιδιοπαθές οίδημα όσχεου:

Σ’αυτή την περίπτωση υπάρχει ένα ταχέως αναπτυσσόμενο οίδημα του οσχέου με διάδοση στην βουβωνική περιοχή, πέος ή περίνεο. Η αιτία του οιδήματος δεν είναι πάντα εμφανής, αλλά μπορεί να είναι κυτταρίτιδα ή τοπική αλλεργία, οπότε αντιμετωπίζεται ανάλογα. Ηλικία εμφάνισης, από 0 ως 5 χρονών.

Νέκρωση λίπους:

Πρόκειται για σπάνια περίπτωση οξέος όσχεου. Χαρακτηρίζεται από ξαφνική εμφάνιση τάσης και μικρών οζιδίων στο δέρμα του οσχέου αμφοτερόπλευρα. Τα προσβεβλημένα αγόρια είναι συνήθως παχύσαρκα. Προσβάλει ηλικίες 5-15 χρονών.

[/bt_spoiler][/bt_accordion]