Προληπτικός έλεγχος του μαστού: πότε, πώς, γιατί??

Ακατερίνης Βάσιου, Univ. Prof. Dr. Med
Ακτινοδιαγνώστριας με εξειδίκευση στο μαστό,
Υπεύθυνης Κέντρου Μαστού ΙΑΣΩ Θεσσαλίας

Γιατί??

Ο καρκίνος του μαστού είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου στις γυναίκες, με περίπου 1,3 εκατ. νέες περιπτώσεις ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο, η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση μπορούν πραγματικά να σώσουν ζωές.

Είναι γνωστό ότι, με τις σύγχρονες απεικονιστικές τεχνικές είναι δυνατή η πρώιμη ανάδειξη της νόσου ώστε σε συνδυασμό με την κατάλληλη θεραπεία να έχουμε σημαντική μείωση της θνητότητας και της νοσηρότητας σε αυτές τις γυναίκες. 

Στόχος του προληπτικού ελέγχου είναι η ανάδειξη παθολογίας στο μαστό και, ειδικότερα μιας βλάβης μικρότερης του 1εκ, χωρίς προσβολή λεμφαδένων ή σε άλλων οργάνων. Η 10ετής επιβίωση για διηθητικό καρκίνο του μαστού μεγέθους έως 1εκ είναι 95%, ενώ για διηθητικό καρκίνο του μαστού μεγέθους 2-5εκ πέφτει στο 60%.

Πώς??

Η βελτιωμένη επιβίωση οφείλεται σε μεγάλο ποσοστό και στην αυξημένη και αποτελεσματική χρήση της προληπτικής μαστογραφίας.

Η μαστογραφία μπορεί να αναδείξει πρώιμες βλάβες και είναι η μόνη μέθοδος προληπτικού ελέγχου που αποδεδειγμένα μειώνει τη θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού. Συνεπώς, αποτελεί τη μέθοδο εκλογής στο συστηματικό προληπτικό έλεγχο του μαστού, σε συνδυασμό με την ψηλάφηση.

Οι γυναίκες που ωφελούνται από τη χρήση της προληπτικής μαστογραφίας είναι τόσο αυτές που είναι υψηλού κινδύνου να νοσήσουν από καρκίνο μαστού, όσο και όλες οι άλλες που δεν διατρέχουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης της νόσου (γενικός πληθυσμός).

Ο προληπτικός έλεγχος στις γυναίκες του γενικού πληθυσμού πραγματοποιείται με μαστογραφία, συνδυαζόμενη με υπερηχογράφημα μαστών σε περιπτώσεις πυκνού μαστού.

Στην ομάδα υψηλού κινδύνου ανήκουν οι γυναίκες - φορείς της γενετικής μετάλλαξη BRCA1 και BRCA2, οι γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού (ιδίως από πρώτου βαθμού συγγενείς), γυναίκες που ακτινοβολήθηκαν στο θώρακα σε ηλικία 10-30 ετών και, γυναίκες φορείς κάποιων σπάνιων συνδρόμων. Σε αυτές τις γυναίκες ο προληπτικός έλεγχος πραγματοποιείται με μαστογραφία και προτείνεται ο επιπλέον έλεγχος και με μαγνητική μαστογραφία. Κι εδώ είναι χρήσιμος ο συμπληρωματικός έλεγχος με υπερηχογράφημα όταν ο μαστός είναι πυκνός.

Το υπερηχογράφημα μαστών είναι μια ασφαλής εξέταση καθώς δεν έχει ακτινοβολία και είναι ιδιαίτερα σημαντικό να πραγματοποιείται συμπληρωματικά της μαστογραφίας σε γυναίκες με πυκνό μαστό για να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα να διαφύγει κάποια βλάβη.

Πότε??

Στις γυναίκες του γενικού πληθυσμού, ο έλεγχος με προληπτική μαστογραφία προτείνεται να ξεκινά στην ηλικία των 40 ετών και να επαναλαμβάνεται ετησίως.

Στις γυναίκες υψηλού κινδύνου, ο έλεγχος με προληπτική μαστογραφία ξεκινά νωρίτερα, ακόμη και από την ηλικία των 30 ετών, και επαναλαμβάνεται ετησίως. Σε αυτές τις γυναίκες προτείνεται να πραγματοποιείται ετησίως μαζί με τη μαστογραφία και ο έλεγχος με μαγνητική τομογραφία μαστών.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι, δεν υπάρχει ανώτατο ηλικιακό όριο διακοπής του προληπτικού μαστογραφικού ελέγχου ο οποίος προτείνεται να εξακολουθεί εφόσον η γενική κατάσταση της υγείας της γυναίκας είναι καλή.

Στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ο προληπτικός έλεγχος του μαστού πραγματοποιείται την δεύτερη εβδομάδα του κύκλου (8η – 12η ημέρα), ενώ σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που δεν λαμβάνουν ορμονοθεραπεία μπορεί να πραγματοποιηθεί οποτεδήποτε, χωρίς χρονικό περιορισμό.

Τέλος,

Πρέπει να τονίσουμε ότι κάθε μία από τις μεθόδους ελέγχου του μαστού δίνει τα δικά της ξεχωριστά αποτελέσματα. Η τελική απάντηση δίνεται στη γυναίκα κατόπιν συνεκτίμησης όλων των μεθόδων που πραγματοποιήθηκαν για τον έλεγχο του μαστού της.

Είναι ιδιαίτερα σημαντική η συνεργασία μεταξύ κλινικού γιατρού – μαστολόγου και ακτινολόγου εξειδικευμένου στο μαστό για τον καλύτερο και αποτελεσματικότερο έλεγχο της υγείας της γυναίκας.