Περιεδρικά αποστήματα και συρίγγια στα βρέφη.

Το περιεδρικό απόστημα εμφανίζεται κυρίως σε άρρενα βρέφη και χαρακτηρίζεται από την παρουσία συλλογής πύου στην περιοχή του περινέου γύρω από τον πρωκτό.

Ορισμός περιεδρικού αποστήματος και συριγγίου

Περιεδρικό συρίγγιο ονομάζεται η παθολογική ανάπτυξη μιας λεπτής επικοινωνίας μεταξύ του δέρματος του περινέου και του πρωκτού με τη μορφή ενός πόρου. Στα βρέφη το συρίγγιο μπορεί να είναι συνέπεια τραυματισμού ή φλεγμονής στην περιοχή του περινέου, σε αντίθεση με μεγαλύτερες ηλικίες παιδιών που η παρουσία συριγγίου σχετίζεται κυρίως με ανοσοκαταστολή ή με φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου (ελκώδης κολίτιδα, νόσος Crohn ). Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι παθήσεις αυτές διαφέρουν στη βρεφική ηλικία από τα μεγαλύτερα παιδιά και στην αιτιολογία αλλά και στην αντιμετώπιση.

Κλινική εικόνα περιεδρικού αποστήματος

Το περιεδρικό απόστημα εμφανίζεται αρχικά ως μια μικρή ερυθρή διόγκωση στο δέρμα του περινέου κοντά στον πρωκτό. Στην αρχή ψηλαφάται μία σκληρία χωρίς να κλυδάζει (γιατί δεν περιέχει πύον). Στα βρέφη σπάνια συνοδεύεται από συστηματικά συμπτώματα (πυρετό, κακουχία, ωχρότητα) γιατί συνήθως είναι επιφανειακό στο δέρμα. Τις περισσότερες φορές προκαλεί μικρή ενόχληση και ανησυχία στο βρέφος, που κατά τα άλλα δείχνει υγιές, και οι γονείς το αντιλαμβάνονται στην αλλαγή της πάνας.

Σε ορισμένες περιπτώσεις το απόστημα παροχετεύεται αυτόματα («σπάει») προτού το εκτιμήσει ο παιδοχειρουργός . Άλλοτε ο χειρουργός το «ανοίγει» και το παροχετεύει. Εάν έχουν χορηγηθεί αντιβιοτικά ενίοτε υποχωρεί αυτόματα ειδικά στην αρχή της εμφάνισής του. Σε οποιαδήποτε από αυτές τις περιπτώσεις είναι δυνατό να επανεμφανιστεί η βλάβη (υποτροπή) ή να δημιουργηθεί συρίγγιο με τον πρωκτό.

Κλινική εικόνα του περιεδρικού συριγγίου

Το συρίγγιο μοιάζει με οπή στο δέρμα του περινέου το οποίο επικοινωνεί με το τελευταίο τμήμα του εντέρου (πρωκτικός σωλήνας). Υπάρχει μια διχογνωμία μεταξύ του περιεδρικού αποστήματος και του συριγγίου ως προς το ποια από τις δύο παθολογίες προηγείται.

Γι’ αυτόν το λόγο όταν αντιμετωπίζονται χειρουργικά τέτοιες περιπτώσεις, ο χειρουργός οφείλει να διερευνήσει εάν υπάρχει συρίγγιο, ειδικά αν έχει σχετικές κλινικές ενδείξεις όπως εκροή πύου από τον πρωκτό. Στα βρέφη η συντριπτική πλειονότητα των συριγγίων δεν είναι περίπλοκα.

Είναι επιφανειακά όσον αφορά την πορεία τους από το δέρμα προς το έντερο και δεν καταλήγουν σε υψηλό σημείο στο έντερο αλλά μόνο στα τελευταία περίπου δύο εκατοστά. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το συρίγγιο μπορεί να κλείσει αυτόματα χωρίς καμία χειρουργική παρέμβαση. Αυτό όμως μπορεί να συμβεί μετά από έξι μήνες ή και περισσότερο.

Συσχέτιση περιεδρικού αποστήματος και συριγγίου με άλλες παθήσεις

Πολλοί γονείς αναζητούν στο διαδίκτυο σχετικές πληροφορίες και συχνά διαβάζουν για συσχέτιση αυτών των παθήσεων με σοβαρές συστηματικές ασθένειες και ως εκ τούτου δημιουργείται αναστάτωση και σύγχυση. Αυτό όμως μπορεί να αποφευχθεί με τη σωστή ενημέρωση από τους ειδικούς.

 Η εμφάνιση περιεδρικών αποστημάτων στα παιδιά εγείρει συχνά την αναγκαιότητα διερεύνησης για ανοσοανεπάρκειες (διαταραχή στην άμυνα κατά μικροοργανισμών). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στα βρέφη η υποτροπή των περιεδρικών αποστημάτων καθώς και η ύπαρξη συριγγίων για πολλούς μήνες είναι σύνηθες φαινόμενο και δεν θα πρέπει να προκαλεί ανησυχία στους γονείς αλλά και στους ιατρούς.

Η συσχέτιση στα παιδιά του περιεδρικού συριγγίου με φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου (νόσο Crohn , ελκώδης κολίτιδα) είναι πιθανή αλλά σε μεγαλύτερες ηλικίες. Είναι γεγονός ότι η συσχέτιση αυτή υφίσταται αλλά σε μεγαλύτερα παιδιά, άνω των 10 ετών, τα οποία εμφανίζουν χαρακτηριστική περιπρωκτική παθολογία (ραγάδες, ερυθρότητα και ευθραυστότητα βλεννογόνου του πρωκτού), που είναι ενδεικτική βαρύτερης νόσου. Τα συρίγγια αυτά είναι επίμονα και για τη θεραπεία τους απαιτούν συνδυασμό χειρουργικής παρέμβασης και χορήγησης φαρμακευτικής αγωγής για τον έλεγχο της υποκείμενης νόσου.

Αντιμετώπιση περιεδρικών αποστημάτων

Τα περιεδρικά αποστήματα στα βρέφη σε πρώιμο στάδιο, δηλαδή στη φάση που διαπιστώνεται μια σκληρία και ερυθρότητα στην περιοχή του περινέου (πριν συσσωρευτεί πύον στο σημείο), αντιμετωπίζονται συντηρητικά με τοπική αντιβιοτική αγωγή και μερικές φορές σε συνδυασμό με αντιβιοτικά από το στόμα. Επίσης συνιστάται η τοπική πλύση με χλιαρό νερό και ήπια αντισηπτικά, προκειμένου να βοηθήσει την αυτόματη διάνοιξη και παροχέτευση του μικρού αποστήματος, όταν δημιουργηθεί.

Σε περιπτώσεις που η συντηρητική αγωγή αποτύχει η χειρουργική διάνοιξη και παροχέτευση υπό γενική αναισθησία αποτελεί την απόλυτη ένδειξη για τη θεραπεία των αποστημάτων. Η χειρουργική αντιμετώπιση προσφέρει άμεση ανακούφιση του μικρού ασθενούς από τον πόνο και συμβάλλει αποτελεσματικά στην ταχύτερη θεραπεία.

Αντιμετώπιση περιεδρικών συριγγίων

Η υποτροπή των περιεδρικών αποστημάτων μετά από συντηρητική θεραπεία ή διάνοιξη, συχνά υποδηλώνει πιθανή παρουσία συριγγίου. Τα συρίγγια επίσης μπορούν να αντιμετωπιστούν συντηρητικά όπως και τα αποστήματα. Μία μελέτη σε βρέφη έδειξε πως πολλά από αυτά θεραπεύονται αυτόματα μέχρι την ηλικία των 12 με 18 μηνών. Όμως η μακρά περίοδος αυτή δεν είναι πάντα αποδεκτή από τους γονείς.

Κατά τη χειρουργική διάνοιξη περιεδρικών αποστημάτων όταν διαπιστώνεται και η παρουσία συριγγίου θα πρέπει επίσης να αντιμετωπιστεί και το συρίγγιο. Συρίγγια που δημιουργούν αναζωπυρώσεις αποστημάτων επίσης αντιμετωπίζονται χειρουργικά.

Σε κάθε περίπτωση η επανεμφάνιση συριγγίου μετεγχειρητικά αντιμετωπίζεται με διάφορες τεχνικές, όπως χειρουργική διατομή του συριγγίου, χρήση laser για απόφραξη του συριγγώδους πόρου, τοποθέτηση ειδικού υλικού διαμέσου του συριγγώδους πόρου, με σκοπό την παροχέτευση του πύου και τη θεραπεία της φλεγμονής ( seton   plug ).

Δρ Χρήστος Χιωτίνης, Χειρουργός Παίδων-Νεογνών, Διευθυντής Γ' Παιδοχειρουργικής Κλινικής ΙΑΣΩ Παίδων