Η δυσχέρεια της ρινικής αναπνοής

Μπορεί να προβληματίζει την πλειοψηφία των ασθενών, αλλά η στοχευμένη αντιμετώπιση της νόσου που την προκαλεί μπορεί να απαλλάξει σύντομα τους πάσχοντες από τα δυσάρεστα συμπτώματα.

Πρόκειται για το συχνότερο πρόβλημα με το οποίο προσέρχεται ένας ασθενής στο ΩΡΛ ιατρείο και το ενοχλητικότερο από τα ρινολογικά συμπτώματα. Συχνά αναφέρεται ως μπούκωμα, συμφόρηση, βουλωμένη μύτη. Η διάγνωση και η διαφορική διάγνωση γίνεται με την κλινική εξέταση και το ιστορικό.

Με την ενδοσκόπηση γίνεται ακριβής εκτίμηση της παθολογίας και αποκλείονται άλλες παθολογίες, όπως όγκοι της μύτης και των παραρρινίων που προκαλούν ρινική συμφόρηση.

Νόσοι που προκαλούν δυσχέρεια ρινικής αναπνοής:

1. Ρινίτιδα

Α. Αλλεργική και μη αλλεργική

Το πιο συνηθισμένο είδος ρινίτιδας είναι η αλλεργική ρινίτιδα και συνήθως προκαλείται από αερομεταφερόμενα αλλεργιογόνα (π.χ. γύρη, τρίχες).

Η αλλεργική ρινίτιδα προκαλεί συμπτώματα, όπως συμφόρηση, ρινόρροια, πταρμό και ρινικό κνησμό, βήχα, πονοκέφαλο, κόπωση, αδιαθεσία. Η κυριότερη διαφορά με τη μη αλλεργική είναι πως επηρεάζει συνήθως και τα μάτια (υγρά, κοκκινισμένα ή φαγούρα γύρω από αυτά). Αντίθετα, η μη αλλεργική ρινίτιδα εμφανίζεται συνήθως με καθαρή ρινόρροια και συμφόρηση, χωρίς πταρμό και κνησμό.

Β. Ιογενής ρινίτιδα

Είναι πολύ συχνή και συχνά σχετίζεται και με άλλες εκδηλώσεις ιογενούς νόσου (όπως πονοκέφαλος, αίσθημα κακουχίας, πόνοι στο σώμα και βήχας). Χαρακτηρίζεται από διαυγείς εκκρίσεις συνοδευόμενες από ρινική συμφόρηση και φτάρνισμα.

Γ. Επαγγελματική ρινίτιδα

Ένας αριθμός διαφορετικών εσωτερικών και εξωτερικών ρύπων ενδέχεται να επηρεάσουν τη μύτη, όπως σκόνη, όζον, διοξείδιο του θείου, καπνός του τσιγάρου, σπρέι κήπου και αμμωνία. Οι ερεθιστικοί παράγοντες μπορούν να βρεθούν σε διάφορα περιβάλλοντα εργασίας και συνήθως προκαλούν ρινική ξηρότητα, μειωμένη ροή αέρα, ρινόρροια και φτάρνισμα. Ο περιορισμός της έκθεσης μέσω της απομάκρυνσης του παράγοντα και της χρήσης προστατευτικών μασκών αναπνευστικών σωματιδίων είναι όλες χρήσιμες.

Δ. Αγγειοκινητική ρινίτιδα

Χαρακτηρίζεται από συμπτώματα ρινικής απόφραξης και ρινόρροια, που εκλύονται συχνά με αλλαγές στη θερμοκρασία, λήψη τροφών, έκθεση σε οσμές και χημικές ουσίες ή τη χρήση αλκοόλ.

Ε. Φαρμακευτική ρινίτιδα

Πρόκειται για μορφή μη αλλεργικής ρινίτιδας και εμφανίζεται ως επακόλουθο συχνής χρήσης αποσυμφορητικών σπρέι. Το συχνότερο σύμπτωμα είναι η πλήρης ρινική απόφραξη, όταν περνά η δράση του σπρέι, που επιδεινώνεται με τα χρόνια (φαινόμενο rebound).

ΣΤ. Ρινίτιδα της κύησης

Πρόκειται για ρινική συμφόρηση λόγω διόγκωσης του βλεννογόνου και αυξημένης έκκρισης που ξεκινά οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και εξαφανίζεται εντός δύο εβδομάδων μετά τον τοκετό. Το κάπνισμα και η ευαισθησία στα ακάρεα της οικιακής σκόνης είναι γνωστοί παράγοντες κινδύνου.

2. Ρινοκολπίτιδα (γνωστή ως ιγμορίτιδα)

Η ρινοκολπίτιδα (ιγμορίτιδα) είναι μια βακτηριακή φλεγμονή των παραρρινίων κόλπων. Συνήθως, αναφέρεται έξαρση των συμπτωμάτων 7-10 ημέρες μετά από μια ίωση. Μια απλή ιογενής ρινίτιδα από ένα κρυολόγημα μπορεί να καταλήξει σε ιογενή ρινοκολπίτιδα και ακολούθως βακτηριακή ιγμορίτιδα.

Τα συμπτώματα της ιγμορίτιδας είναι μπούκωμα στη μύτη, βαρύ κεφάλι (όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι ασθενείς), πόνος στο πρόσωπο, ανάμεσα στα μάτια, στο ιγμόρειο ή στο μέτωπο, πονοκέφαλος, οπισθορινική καταρροή, βήχας και πυρετός ή δέκατα.

Για να τεθεί η διάγνωση της ρινοκολπίτιδας πρέπει ο ασθενής να έχει δύο ή περισσότερα συμπτώματα, εκ των οποίων το ένα θα πρέπει να είναι ή ρινική συμφόρηση ή ρινική καταρροή ± πόνο/πίεση στο πρόσωπο, ± μείωση ή απώλεια της όσφρησης και οπωσδήποτε να υπάρχουν αντικειμενικά ευρήματα, είτε ενδοσκοπικά ευρήματα είτε αλλοιώσεις στην αξονική τομογραφία.

Η παραμονή των συμπτωμάτων για περισσότερες από 12 εβδομάδες στοιχειοθετεί τη διάγνωση της χρόνιας ρινοκολπίτιδας με δύο φαινότυπους.

Α) Χρόνια ρινοκολπίτιδα χωρίς πολύποδες, μια τύπου 1 φλεγμονή.

Β) Χρόνια ρινοκολπίτιδα με πολύποδες, μια τύπου 2 στους καυκάσιους φλεγμονή.

Οι πολύποδες μύτης είναι οιδηματώδεις προσεκβολές του βλεννογόνου της μύτης και είναι ανάγγειοι (δεν ματώνουν), άνευροι (δεν πονάνε) και αμφοτερόπλευροι, δηλαδή πάσχουν και οι δύο ρινικές θαλάμες.

Οι πολύποδες μύτης σχετίζονται πολύ στενά με το άσθμα, την αλλεργία, την ευαισθησία στην ασπιρίνη, γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες ή είναι αποτέλεσμα μυκητιασικής αλλεργικής ρινοκολπίτιδας. Τα συμπτώματα που προκαλούν είναι: ρινική απόφραξη, διαταραχές στην όσφρηση ή και συμπτώματα ρινοκολπίτιδας.

Πότε απαιτείται επέμβαση για πολύποδες μύτης;

Οι πολύποδες μύτης παραμένουν ένα δυσεπίλυτο θέμα για τους ασθενείς, αλλά και την ΩΡΛ κοινότητα. Η συντηρητική αγωγή στηρίζεται σε ενδορινική χορήγηση στεροειδών και σε προσεκτική χρήση συστηματικών στεροειδών.

Στις περιπτώσεις που η φαρμακευτική αγωγή αποτύχει, δηλαδή δεν κατορθώσει να συρρικνώσει ή εξαλείψει τους ρινικούς πολύποδες, ρόλο έχει η ενδοσκοπική χειρουργική επέμβαση (FESS), προς αφαίρεση των πολυπόδων και του παθολογικού βλεννογόνου, τη διάνοιξη των κόλπων που πάσχουν, ώστε να παροχετεύουν με ευκολία το περιεχόμενό τους.

Δυστυχώς, οι υποτροπές που απαιτούν φαρμακευτική αγωγή ή επανεπέμβαση δεν είναι σπάνιες. Σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται σε κορτικοστεροειδή, έχουν υποβληθεί σε πολλές χειρουργικές επεμβάσεις ή συνυπάρχουν με σοβαρό άσθμα, τεράστιο ρόλο στη νόσο έχουν οι βιολογικοί παράγοντες. Αυτοί στοχεύουν συγκεκριμένα κύτταρα ή κυτοκίνες, ώστε να περιορίσουν την τύπου 2 φλεγμονή που προκαλεί τη δημιουργία τους.

3. Σκολίωση του διαφράγματος της μύτης και υπερτροφία ρινικών κογχών

Το διάφραγμα είναι ένας διαχωριστικός σχηματισμός της μύτης, που τη χωρίζει κάτω ρινικές κόγχες. Όταν διογκωθούν και διευρυνθούν προκαλείται ξηροστομία κατά το ξύπνημα (καθώς ο ασθενής κοιμάται με το στόμα ανοιχτό), ροχαλητό, αλλοίωση της όσφρησης, παρατεταμένη συμφόρηση και καταρροή. Ο ευθειασμός του διαφράγματος μπορεί να συνοδεύεται με παρέμβαση στις κόγχες με διάφορες μεθόδους (καυτηριασμός με ραδιοσυχνότητες, laser, κογχοπλαστική).

Η επέμβαση στο διάφραγμα για να είναι αποτελεσματική όταν συνυπάρχει με εξωτερική παραμόρφωση, ιδιαίτερα μετατραυματικά, πρέπει να συνοδεύεται από ρινοπλαστική προς λειτουργική και αισθητική αποκατάσταση.

Στην ΩΡΛ Κλινική του ΙΑΣΩ Γενική Κλινική έχει διατεθεί ο εξοπλισμός που δίνει τη δυνατότητα στην ιατρική ομάδα να αξιοποιεί τη γνώση και την εμπειρία της, ώστε να αντιμετωπίζονται με τον πλέον σύγχρονο τρόπο και με επιτυχία όλες οι καταστάσεις που προκαλούν ρινική συμφόρηση.

Οι πολύποδες μύτης παραμένουν ένα δυσεπίλυτο θέμα για τους ασθενείς, αλλά και την ΩΡΛ κοινότητα.

«ΤΟ ΠΙΟ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΟ ΕΙΔΟΣ ΡΙΝΙΤΙΔΑΣ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΡΙΝΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΣΥΝΗΘΩΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΑΕΡΟΜΕΤΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΑ (Π.Χ. ΓΥΡΗ, ΤΡΙΧΕΣ). Η ΚΥΡΙΟΤΕΡΗ ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕ ΤΗ ΜΗ ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΕΙΝΑΙ ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΣΥΝΗΘΩΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΑΤΙΑ (ΥΓΡΑ, ΚΟΚΚΙΝΙΣΜΕΝΑ Ή ΦΑΓΟΥΡΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΑΥΤΑ)»

Παύλος Μαραγκουδάκης
Καθηγητής Ωτορινολαρυγγολογίας ΕΚΠΑ,
Διευθυντής Ωτορινολαρυγγολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ Γενική Κλινική