Η σπάνια περίπτωση της αχαλασίας οισοφάγου

Όλες οι διαστάσεις μιας άγνωστης, μάλλον, νόσου, της οποίας τα συμπτώματα μπορεί να αντιμετωπιστούν με πρωτοποριακές μεθόδους και τεχνικές.

H αχαλασία είναι μια κινητική διαταραχή του οισοφάγου. Είναι μια σπάνια νόσος, 1 περίπτωση/ 100.000 κατοίκους ανά έτος, αν και τελευταία φαίνεται ότι η συχνότητά της έχει αυξηθεί 2 με 3 φορές. Είναι άγνωστης αιτιολογίας, ενώ πιθανολογείται ότι είναι αυτοάνοσος ή φλεγμονώδης ο παθολογικός μηχανισμός, ο οποίος προκαλεί καταστροφή των νευρικών πλεγμάτων του οισοφάγου που είναι υπεύθυνα για τον φυσιολογικό περισταλτισμό και την προώθηση της τροφής. Όταν τα νεύρα αυτά καταστραφούν, το κατώτερο τμήμα του οισοφάγου, που ονομάζεται Κατώτερος Οισοφαγικός Σφιγκτήρας (ΚΟΣ), δεν χαλαρώνει, όπως φυσιολογικά συμβαίνει, και έτσι δεν επιτρέπει τη δίοδο της τροφής στο στομάχι. Εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα σε ηλικίες 20-40 και 60-70 ετών, ανεξάρτητα φύλου, φυλής ή γεωγραφικής κατανομής.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αχαλασίας οισοφάγου;

Το πιο κοινό σύμπτωμα της αχαλασίας του οισοφάγου είναι η δυσκολία στη λήψη τροφής (δυσφαγία), κυρίως των στερεών, και το αίσθημα της στάσης στον οισοφάγο. Άλλα συμπτώματα που μπορεί να συνυπάρχουν είναι:

➔ Αναγωγές τροφών ακόμη και προηγούμενων ημερών.

➔ Πόνος κυρίως στην κατάποση.

➔ Αίσθημα καύσου (καούρα).

Η αδυναμία λήψης τροφής μπορεί να προκαλέσει σημαντική απώλεια βάρους.

Πώς θα διαγνωστεί η αχαλασία;

Για τη διάγνωση της αχαλασίας του οισοφάγου, χρησιμοποιούνται συνήθως:

➔ Το Βαριούχο Γεύμα, όπου εμφανίζεται συνήθως ένας διατεταμένος οισοφάγος με ένα χαρακτηριστικό σημείο που οι ακτινολόγοι περιγράφουν ως «ράμφος πτηνού».

➔ Η Γαστροσκόπηση, η οποία κυρίως αποκλείει άλλες παθήσεις του οισοφάγου που μπορεί να προσομοιάζουν με την αχαλασία (ψευδοαχαλασία).

➔ Η Μανομετρία του οισοφάγου, η οποία είναι η εξέταση που θέτει τη διάγνωση της αχαλασίας. Τα τελευταία χρόνια η χρήση της Μανομετρίας Υψηλής Ανάλυσης (HRM) όχι μόνο διαγιγνώσκει με ακρίβεια την αχαλασία, αλλά καθορίζει και τον τύπο της, ώστε να επιλεγεί η κατάλληλη αντιμετώπιση.

Πώς αντιμετωπίζεται η αχαλασία του οισοφάγου;

Δυστυχώς, η αχαλασία δεν θεραπεύεται. Δεν μπορούμε δηλαδή να αναγεννήσουμε τα νευρικά κύτταρα και να επαναφέρουμε τη φυσιολογική κινητικότητα του οισοφάγου. Σήμερα οι «θεραπείες» στοχεύουν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και κυρίως της δυσφαγίας.

Οι βασικές θεραπείες είναι:

➔ Η Συντηρητική Ενδοσκοπική.

➔ Η Χειρουργική.

➔ Η Επεμβατική Ενδοσκοπική.

Η Συντηρητική Ενδοσκοπική αντιμετώπιση

Περιλαμβάνει:

• Διαστολή του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα, η οποία γίνεται με ειδικό μπαλονάκι κατά τη διάρκεια της γαστροσκόπησης. Η διαστολή στοχεύει στη διάσπαση των μυϊκών ινών, ώστε να μειωθεί η πίεση και με τον τρόπο αυτό η δυσκολία της διέλευσης της τροφής στον στόμαχο.
• Έγχυση της τοξίνης της αλλαντίασης (botox), η οποία και αυτή γίνεται κατά τη γαστροσκόπηση. Η τοξίνη αυτή που παράγεται από το βακτήριο Clostridium botulinum προκαλεί χαλάρωση του σφιγκτήρα, με αποτέλεσμα τη βελτίωση της δυσφαγίας. Οι θεραπείες αυτές δεν έχουν συνήθως πολύ καλά αποτελέσματα, και η διάρκειά τους είναι συνήθως ολίγων εβδομάδων, γι’ αυτό χρησιμοποιούνται σε ασθενείς που η γενική κατάσταση της υγείας τους δεν επιτρέπει περισσότερο επεμβατικές πράξεις.

Η Xειρουργική αντιμετώπιση

Η χειρουργική αντιμετώπιση περιγράφηκε πρώτη φορά το 1913 από τον Heller. Μετά από πολλές διαφοροποιήσεις και βελτιώσεις, η περισσότερο χρησιμοποιούμενη σήμερα χειρουργική αντιμετώπιση είναι:

Η λαπαροσκοπική μυοτομή κατά Heller με την προσθήκη θολοπλαστικής.

Αποτελεί την οριστική αντιμετώπιση της συμπτωματολογίας της νόσου. Θεωρείται η επέμβαση εκλογής κυρίως σε νέους ασθενείς, καθώς τα αποτελέσματά της είναι πολύ καλά και έχουν μακροχρόνια διάρκεια.

Με τη λαπαροσκοπική τεχνική, γίνεται πλήρης διατομή των μυϊκών ινών σε μήκος 5-6 εκ. επί του τελικού οισοφάγου και 2-2,5 εκ. επί του στομάχου. Ακολουθεί η κατασκευή κάποιου τύπου θολοπλαστικής-αντιπαλινδρομικής επέμβασης για την αποφυγή της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, η οποία παρατηρείται σε 30-50% των περιπτώσεων μετεγχειρητικά.

Η αποφυγή της είναι πολύ σημαντική καθώς η χρόνια παλινδρόμηση μπορεί να οδηγήσει σε οισοφαγίτιδα, οισοφάγο Barrett, ακόμα και στην ανάπτυξη αδενοκαρκινώματος. Η επέμβαση διενεργείται υπό γενική αναισθησία και διαρκεί 1,5 – 2 ώρες. Μετά από 1-2 μέρες νοσηλείας ο/η ασθενής εξέρχεται και επανέρχεται συντομότατα στις καθημερινές του/της συνήθειες.

Οι επιπλοκές της επέμβασης, όταν αυτή διενεργείται από εξειδικευμένους χειρουργούς και με τη σύγχρονη ανάπτυξη της τεχνολογίας (οθόνες 4k, κάμερες υψηλής ευκρίνειας), είναι πλέον πολύ σπάνιες.

Υποτροπή της δυσφαγίας, η οποία οφείλεται είτε σε τοπική ανάπτυξη ίνωσης είτε σε πρόοδο της νόσου, είναι δυνατόν να παρατηρηθεί αργότερα και αντιμετωπίζεται ανάλογα. Σε πολύ προχωρημένες περιπτώσεις είναι δυνατόν να χρειαστεί και οισοφαγεκτομή.

Η Επεμβατική Ενδοσκοπική αντιμετώπιση

Μια νεότερη ενδοσκοπική αντιμετώπιση είναι η διά του στόματος ενδοσκοπική μυοτομή γνωστή και ως POEM (Peroral Endoscopic Myotomy). Είναι μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική τεχνική, που επίσης πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία. Μέσω ενός εύκαμπτου γαστροσκοπίου υψηλής ευκρίνειας διατέμνεται η κυκλοτερής μυϊκή στοιβάδα του Κατώτερου Οισοφαγικού Σφιγκτήρα και των ινών του στομάχου στην καρδιοοισοφαγική συμβολή, με αποτέλεσμα τη βελτίωση της διέλευσης τροφής στον στόμαχο και την ανακούφιση από τη δυσφαγία. Το μειονέκτημά της είναι η αδυναμία διενέργειας θολοπλαστικής για την αποφυγή της μετεγχειρητικής παλινδρόμησης και για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητη η συνεχής παρακολούθηση των ασθενών για την πρόληψη των επιπλοκών της.

Επειδή η μέθοδος είναι σχετικά νέα, τα μακροχρόνια αποτελέσματά της δεν έχουν μελετηθεί ακόμα. Η επιλογή της κατάλληλης αντιμετώπισης για τον κάθε ασθενή γίνεται λαμβάνοντας υπόψη τον τύπο και τον βαθμό της αχαλασίας, την ηλικία, τη γενική κατάσταση της υγείας του, αλλά και τις προσδοκίες του από τη θεραπεία.