Κύστη θυρεογλωσσικού πόρου

Μιχαήλ Χουλάκης
Παιδο-ΩΡΛ, Συνεργάτης ΙΑΣΩ Παίδων

Πρόκειται για μία συγγενή ανωμαλία του τραχήλου. Αντιπροσωπεύει τη δεύτερη πιο συχνή αιτία διόγκωσης του τραχήλου στην παιδική ηλικία, μετά την αντιδραστική λεμφαδενίτιδα.

Παρουσιάζεται ως ανώδυνη, στρογγυλή, ομαλή, ελαστική διόγκωση στη μέση γραμμή του τραχήλου, έχει μήκος περίπου1-3 εκατοστά και εντοπίζεται ακριβώς πάνω από το λεγόμενο «μήλο του Αδάμ», πολλές φορές και λίγο πιο κάτω. Αυτές οι κύστεις σπάνια εντοπίζονται και σε άλλες θέσεις, όπως στο εσωτερικό του στόματος, στο πίσω μέρος της γλώσσας ή και στα πλάγια του λαιμού. Εμφανίζεται συχνότερα στα παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας, χωρίς να αποκλείεται στην εφηβική ηλικία, ακόμη και στους ενήλικες.

Από τι προκαλείται

Προέρχεται από εμβρυϊκά επιθηλιακά κατάλοιπα του θυρεογλωσσικού πόρου, δηλαδή του πόρου που σχηματίζει το θυρεοειδή αδένα. Ο πόρος αυτός στην περίοδο της εμβρυογέννεσης ξεκινάει από τη γλώσσα (τυφλό τρήμα), διαγράφει μία πορεία στον τράχηλο και αφού περάσει πάνω ή μέσα από ένα μικρό οστό λίγο πάνω από το «μήλο του Αδάμ», το υοειδές οστό, καταλήγει στο θυρεοειδή αδένα (πυραμοειδής λοβός). Η παραμονή τμήματος ή ολοκλήρου του θυρεοειδούς πόρου, έχει σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση αυτής της ανωμαλίας. Κύτταρα που εγκλωβίζονται σε οποιοδήποτε τμήμα της διαδρομής του πόρου εκκρίνουν βλέννα και οδηγούν στη δημιουργία αυτής της κύστης.

Τι συμπτώματα δημιουργεί

Η κύστη γίνεται αντιληπτή από τους γονείς σαν μία διόγκωση που εντοπίζεται στη μέση γραμμή του τραχήλου. Παρά το γεγονός ότι η ύπαρξή της χρονολογείται από τη γέννηση του παιδιού, περνάει απαρατήρητη για χρόνια, επειδή δεν προκαλεί κανένα εξωτερικό σημάδι στο τράχηλο, ούτε σύμπτωμα, ώστε να βάλει σε υποψία τους γονείς. Της εμφάνισης της κύστης μπορεί να προηγηθεί λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού (αμυγδαλίτιδα, λεμφαδενίτιδα, ιογενής φαρυγγίτιδα). Σε αυτή την περίπτωση εμφανίζεται ένα μόρφωμα μπροστά στο λαιμό, συνήθως πάνω από το θυρεοειδή χόνδρο (μήλο του Αδάμ) ή λίγο πιο κάτω. Καμιά φορά έχει έκτοπη εντόπιση που δυσκολεύει τη διάγνωση. Στα αρχικά στάδια η κύστη είναι ανώδυνη, ομαλή και περιγεγραμμένη. Όταν υπάρξει φλεγμονή από παθογόνα μικρόβια, το βλεννώδες περιεχόμενό της μετατρέπεται σε πύον, η κύστη γίνεται επώδυνη στην ψηλάφηση και το παιδί μπορεί να ανεβάσει πυρετό. Το πυώδες περιεχόμενο, είτε παροχετεύεται αυτόματα σχηματίζοντας συρίγγιο προς το δέρμα, είτε διανοίγεται και παροχετεύεται με επέμβαση.

Πώς διαγιγνώσκεται

Η θέση που πρέπει να αναζητήσουμε την κύστη του θυρεογλωσσικού πόρου είναι η μέση γραμμή του τραχήλου, δηλαδή πάνω στο «μήλο του Αδάμ», λίγο πιο πάνω ή λίγο πιο κάτω από αυτό. Σε λίγες περιπτώσεις εντοπίζεται και στα πλάγια της μεσότητας του τραχήλου. Το χαρακτηριστικό της κύστης αυτής, είναι ότι στις καταποτικές κινήσεις του παιδιού ή όταν ανοίγει το στόμα του, η κύστη κινείται προς τα πάνω και κάτω. Όταν υπάρχουν αμφιβολίες, πρέπει να προχωρήσουμε σε υπέρηχο τραχήλου ή μαγνητική ακτινογραφία.

Αντιμετώπιση

Η κύστη του θυρεογλωσσικού πόρου αντιμετωπίζεται με ολική αφαίρεσή της με οριζόντια τομή, αν αυτή εντοπίζεται στον τράχηλο. Μαζί με την κύστη αφαιρούμε και τμήμα του οστού που βρίσκεται πάνω από το «μήλο του Αδάμ» (υοειδές οστό), επειδή η διατήρησή του συνοδεύεται από την πιθανότητα επανεμφάνισης της κύστης σε ποσοστό που ξεπερνά το 20%. Αν η κύστη έχει ήδη διαπυηθεί, προηγείται διάνοιξη αυτής, παροχεύτευση του πύου και σε δεύτερο χρόνο η αφαίρεσή της.