Νόσος του Πάρκινσον: Ιστορία, Διάγνωση, Θεραπεία και Εξέλιξη

Η νόσος του Πάρκινσον είναι μια προοδευτική νευρολογική διαταραχή, η οποία επηρεάζει την κίνηση και τον έλεγχο του κινητικού συστήματος. Η ιστορία της νόσου ξεκινά το 1817, όταν ο γιατρός James Parkinson παρουσίασε τις πρώτες περιγραφές της με αποκαλούμενη "τρόμος του ηλικιωμένου". Στην αναφορά του, ο Parkinson παρατήρησε μια ομάδα συμπτωμάτων που σχετίζονταν με την αργή κινητικότητα, τον τρόμο, την ακαμψία και την ανισορροπία, παρέχοντας έτσι τη βάση για μελλοντική έρευνα. Τελικά κυρίως υπεύθυνη αποδείχθηκε μια παθολογική μορφή μιας πρωτεΐνης (συνουκλείνη) που μαζεύεται εντός των νευρικών κυττάρων και οδηγεί τελικά στον σταδιακό θάνατο τους. Τις τελευταίες δεκαετίες διαπιστώθηκαν σε ένα μικρότερο ποσοστό, κυρίως σε νεότερους ασθενείς, παθολογικά γονίδια, που οδηγούν στη νόσο.

Η διάγνωση της νόσου του Πάρκινσον βασίζεται κατ΄αρχήν στην κλινική παρατήρηση των συμπτωμάτων. Οι κλινικοί νευρολόγοι εξετάζουν την παρουσία κλασικών νοσολογικών χαρακτηριστικών, όπως ο τρόμος σε κατάσταση ηρεμίας, η ακαμψία και η δυσκολία στην εκτέλεση κινήσεων. Συγκεκριμένο εργαστηριακό τεστ για τη διάγνωση του Πάρκινσον, είναι το σπινθηρογράφημα βασικών γαγγλίων (Datscan),ιδιαίτερα σε πρώιμα στάδια, το οποίο όμως είναι παθολογικό και σε άλλες εξωπυραμιδικές συνδρομές.  Χρειάζονται και άλλες σπινθηρογραφικές εξετάσεις, όπως της καρδιάς, πολλές φορές βοηθά και ο υπέρηχος του εγκεφαλικού παρεγχύματος από έμπειρο εξεταστή για την διαφοροποίηση. Συχνά, οι γιατροί διεξάγουν απεικονιστικές εξετάσεις, όπως η μαγνητική τομογραφία, προκειμένου να αποκλείσουν άλλες παθήσεις αλλά και με ειδικές ακολουθίες να διαγνώσουν την νόσο.

Η θεραπεία της νόσου του Πάρκινσον στοχεύει στη διαχείριση των συμπτωμάτων και στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Η πιο κοινή θεραπεία περιλαμβάνει την παρουσία της λεβοντόπα, ενός φαρμάκου που μετατρέπεται σε ντοπαμίνη στον εγκέφαλο, αναπληρώνοντας την έλλειψη της ντοπαμίνης που προκαλεί τη νόσο. Οι ασθενείς μπορεί επίσης να λάβουν φάρμακα που δρουν ως αγωνιστές ντοπαμίνης ή άλλα συμπληρωματικά φάρμακα στην αρχή της νόσου. Επιπλέον, θεραπευτικές προσεγγίσεις όπως η φυσιοθεραπεία, η εργοθεραπεία και η λογοθεραπεία ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της κινητικότητας και της επικοινωνίας.

Η εξέλιξη της νόσου του Πάρκινσον είναι ποικιλόμορφη και μπορεί να διαφέρει σημαντικά από άτομο σε άτομο. Σε προχωρημένα αλλά και σε πρώιμα στάδια, οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν πρόσθετα συμπτώματα, όπως γνωστικές διαταραχές, διαταραχές ύπνου και ψυχιατρικές παθήσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το μελλοντικό θέμα της φροντίδας των ασθενών με Πάρκινσον απαιτεί ολιστική προσέγγιση που να περιλαμβάνει και αντικαταθλιπτική υποστήριξη για το ψυχολογικό τους ευ ζην.

Η έρευνα για τη νόσο του Πάρκινσον συνεχίζεται ενεργά, με στόχους την κατανόηση των αιτίων της και την ανάπτυξη νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων. Πολλές μελέτες εστιάζουν στην γενετική βάση της νόσου. Οι νευροχειρουργικές παρεμβάσεις όπως η εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερσή του εγκεφάλου και ο εστιασμένος υπέρηχος για ορισμένες μορφές της νόσου, είναι πια ρουτίνα και προσφέρονται και στην χώρα μας. Επιπλέον η συνεχής χορήγηση ντοπαμίνης μέσω αντλίας έως τώρα με γαστρονηστιδικό καθετήρα και από τώρα και στο εξής υποδόρια έχει βελτιώσει δραματικά τα συμπτώματα σε πιο ηλικιωμένους ή ασθενείς, που για άλλους λόγους δεν μπορούν να επιλεγούν για άλλη επεμβατική μέθοδο. Τα μακροχρόνια αποτελέσματα είναι για όλες τις επεμβατικές μεθόδους άκρως ικανοποιητικά, αρκεί να διενεργούνται έγκαιρα και έχουν προσφέρει κανονικό προσδόκιμο ζωής, έχουν δε στείλει τους νεότερους πίσω στην εργασία τους. Οι νέες φαρμακευτικές θεραπείες, που διερευνώνται, στοχεύουν στην αποκατάσταση ή τη διατήρηση της λειτουργίας των νευρώνων.

Συνοψίζοντας, η νόσος του Πάρκινσον, αν και περιγράφεται εδώ και αιώνες, παραμένει εν μέρει ένα ιατρικό και επιστημονικό μυστήριο. Καθώς προχωρά η επιστημονική έρευνα, ο στόχος παραμένει η βελτίωση αλλά και η ανακάλυψη ακόμα πιο αποτελεσματικών θεραπειών που θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ατόμων που πλήττονται από αυτή τη νόσο.

Dr.  Med. Ιωάννης Βελέντζας, Νευρολόγος – Ψυχίατρος, Διευθυντής Α’ Νευρολογικής Κλινικής & Εργαστηρίου Νευροφυσιολογίας, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική.

Δρ. Κωνσταντίνος Κουμάκης, Νευρολόγος – Ψυχίατρος, Διευθυντής Α’ Νευρολογικής Κλινικής , ΙΑΣΩ Γενική Κλινική.