Μάρτιος – μήνας ευαισθητοποίησης για τα Αυτοάνοσα Νοσήματα

Ο Μήνας Ευαισθητοποίησης για τα Αυτοάνοσα Νοσήματα αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για τις παθήσεις αυτές, οι οποίες επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Παρακάτω, αναλύουμε τι είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα, ποια είναι τα πιο συνηθισμένα, ποια ειδικότητα ασχολείται με αυτά και ποια είναι τα βασικά συμπτώματά τους.

Τι ορίζουμε ως αυτοάνοσο νόσημα;

Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι χρόνιες παθήσεις που προκύπτουν όταν το ανοσοποιητικό σύστημα, αντί να προστατεύει τον οργανισμό από εξωτερικές απειλές όπως οι λοιμώξεις, επιτίθεται σε υγιή κύτταρα και ιστούς. Αυτή η δυσλειτουργία οδηγεί στην παραγωγή αυτοαντισωμάτων και προκαλεί φλεγμονή και βλάβες σε διάφορους ιστούς, όργανα και συστήματα του σώματος. Αν και η ακριβής αιτία εμφάνισής τους δεν είναι πλήρως κατανοητή, εικάζεται ότι γενετικοί, περιβαλλοντικοί, ψυχογενείς και ορμονικοί παράγοντες παίζουν ρόλο στην ανάπτυξή τους.

Τα αυτοάνοσα νοσήματα προσβάλλουν είτε ένα μόνο όργανο όπως π.χ. τα νοσήματα του θυρεοειδή αδένα, ενώ άλλα προσβάλλουν πολλά όργανα συγχρόνως και τότε ονομάζονται συστηματικά.

Ποια ειδικότητα ασχολείται με τα αυτοάνοσα νοσήματα;

Συχνά τα αυτοάνοσα νοσήματα, ακριβώς επειδή επηρεάζουν πολλά όργανα, μπορεί να απαιτούν τη συνεργασία ιατρών από διαφορετικές ειδικότητες. Εντούτοις, η κύρια ιατρική ειδικότητα που ασχολείται με τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι η Ρευματολογία. Οι ρευματολόγοι είναι εξειδικευμένοι ιατροί που διαγιγνώσκουν και θεραπεύουν τις συστηματικές αυτοάνοσες παθήσεις, οι οποίες δεν περιορίζονται μόνο στις αρθρώσεις, αλλά μπορεί να επηρεάζουν πολλά άλλα όργανα ταυτόχρονα.

Τα συστηματικά αυτοάνοσα νοσήματα σε κάποιους ασθενείς παρουσιάζουν ήπια και σε άλλους σοβαρή κλινική πορεία, με προσβολή ζωτικών οργάνων όπως του εγκεφάλου, των νεφρών ή της καρδιάς. Η πορεία των αυτοάνοσων νοσημάτων συνήθως χαρακτηρίζεται από περιόδους εξάρσεων και υφέσεων.

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα αυτοάνοσα νοσήματα;

Υπάρχουν πάνω από 300 διαφορετικά αυτοάνοσα νοσήματα. Περίπου 5% του πληθυσμού πάσχει από κάποιο αυτοάνοσο νόσημα και το 80% αυτών είναι γυναίκες. Η συχνότητα εμφάνισης των αυτοάνοσων νοσημάτων αυξάνεται ραγδαία. Και αυτό φαίνεται να οφείλεται κυρίως στη διατροφή και το στρες.

Μερικά από τα πιο κοινά αυτοάνοσα νοσήματα είναι :

• Αυτοάνοσες θυρεοειδοπάθειες (θυρεοειδίτιδες Hashimoto και Graves)
• Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
• Σύνδρομο Sjögren
• Λεύκη
• Κοιλιοκάκη
• Διαβήτης τύπου Ι
• Ψωρίαση και ψωριασική αρθρίτιδα
• Φλεγμονώδη Νόσοι του Εντέρου (νόσος Crohn, Ελκώδης κολίτιδα)
• Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος

Πως γίνεται η διάγνωση των νοσημάτων αυτών;

Επειδή τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι δυνατόν να προσβάλλουν διάφορα όργανα και συστήματα του οργανισμού είναι απαραίτητο οι ιατροί, όλων των ειδικοτήτων να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα τους και να παραπέμπουν τον ασθενή σε ειδικό ιατρό. Για να τεθεί η ακριβής διάγνωση, και να εφαρμοσθεί η κατάλληλη θεραπεία, οι ασθενείς υποβάλλονται σε βασικό  κλινικοεργαστηριακό έλεγχο αλλά και σε εξειδικευμένες ανοσολογικές εξετάσεις όταν χρειάζεται. Σε κάποιες περιπτώσεις, εκτός από τις εργαστηριακές εξετάσεις, απαιτείται βιοψία του οργάνου που πάσχει.

Πως αντιμετωπίζονται τα αυτοάνοσα νοσήματα;

Η θεραπευτική αντιμετώπιση των νοσημάτων αυτών απαιτεί τις περισσότερες φορές τη χρήση ανοσοτροποποιητικών ή ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων, τα οποία σταματούν την εξέλιξη της νόσου, μειώνουν τη φλεγμονή και ανακουφίζουν τον ασθενή από τα συμπτώματά του. Υπάρχουν πλέον πολλές θεραπευτικές επιλογές για όλους τους ασθενείς. Η επιλογή της κατάλληλης αγωγής γίνεται πάντα μετά από συνεννόηση του θεράποντος ρευματολόγου με τον εκάστοτε ασθενή, ώστε να είναι η πλέον ταιριαστή τόσο στο νόσημα όσο και στα χαρακτηριστικά και στις συνθήκες ζωής του ίδιου του ασθενή.

Πότε πρέπει να επισκεφθείτε ρευματολόγο;

Η επίσκεψη σε ρευματολόγο είναι απαραίτητη όταν υπάρχουν συμπτώματα που υποδηλώνουν αυτοάνοσο νόσημα. Κάποια από τα συνηθέστερα είναι:

• Πόνος σε μια ή περισσότερες αρθρώσεις που εμμένει και δεν οφείλεται σε τραυματισμό
• Δυσκαμψία σε μια ή περισσότερες αρθρώσεις, δηλαδή δυσκολία στην κίνηση των αρθρώσεων, κυρίως κατά τις πρωινές ώρες μετά από παρατεταμένη ακινησία
• Περιορισμός της κίνησης σε μια ή περισσότερες αρθρώσεις
• Οίδημα ή/και ερυθρότητα σε μια ή περισσότερες αρθρώσεις
• Εμμένον άλγος στην οσφυϊκή (μέση) ή/και την αυχενική (αυχένας) μοίρα της σπονδυλικής στήλης
• Διάχυτοι, γενικευμένοι πόνοι σε μύες και αρθρώσεις που εμμένουν
• Γενικά συμπτώματα που εμμένουν, όπως αυξημένη κόπωση/καταβολή, κακουχία, δεκατική πυρετική κίνηση ή πυρετός
• Εξανθήματα δέματος που εμμένουν ή υποτροπιάζουν ή εξανθήματα που εκλύονται μετά από έκθεση στον ήλιο
• Αλλαγή χρώματος των άκρων μετά από έκθεση στο κρύο ή μετά από κάποιο στρεσογόνο γεγονός -ερυθρά/κυανά/ωχρά- φαινόμενο Raynaud
• Αλωπεκία, αυξημένη τριχόπτωση
• Άφθες στόματος
• Ερυθρότητα και άλγος οφθαλμών
• Υποκειμενικό αίσθημα ξηρότητας οφθαλμών ή/και στόματος
• Επεισόδια διόγκωσης παρωτίδων αδένων (παρωτίτιδα)
• Μυϊκή αδυναμία, άλγος μυών (μυαλγία)
• Βήχας/δύσπνοια που δεν οφείλονται σε άλλες αιτίες (λοιμώξεις, άσθμα, καρδιακή ανεπάρκεια κ.α.)

Ο Μήνας Ευαισθητοποίησης για τα Αυτοάνοσα Νοσήματα είναι μια ευκαιρία να ενημερωθούμε για τις χρόνιες αυτές παθήσεις που επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους. Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων και η αναζήτηση εξειδικευμένης ιατρικής φροντίδας από ρευματολόγο είναι καθοριστικής σημασίας για τη βελτίωση της ζωής των ασθενών. Αν παρατηρήσετε κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα, μην διστάσετε να επισκεφθείτε έναν ειδικό για αξιολόγηση.

Ευαγγελία Κ. Ζαμπέλη, MD, PhD,  Ρευματολόγος, Υπεύθυνη Ρευματολογικού Ιατρείου ΙΑΣΩ Γενική Κλινική