Η αντιμετώπιση της κύστης κόκκυγος - Τα συμπτώματα και η θεραπεία του τριχοφωλεακού συριγγίου στην παιδική ηλικία

Η κύστη κόκκυγος ή τριχοφωλεακό συρίγγιο είναι επίκτητη νόσος, η οποία εμφανίζεται ως εντοπισμένη φλεγμονή ή απόστημα στην ιεροκοκκυγική χώρα.

Συχνότητα - αιτιολογία

Εμφανίζεται πιο συχνά στα αγόρια απ’ ό,τι στα κορίτσια με αναλογία 2 - 4/1. Σε συχνότητα 26/100.000 μπορεί να παρουσιάσουν κύστη κόκκυγος τα παιδιά έως την εφηβεία και μεταξύ 13 έως 22 ετών όπου είναι πιο συχνή.

Η ακριβής αιτιολογία δεν είναι πλήρως γνωστή. Συνήθως εμφανίζεται όταν οι τρίχες της περιοχής, ύστερα από τριβή ή τραύμα, εισχωρούν μέσω του δέρματος στο υποδόριο και ως αντίδραση στο ξένο σώμα προκαλούν φλεγμονή στη μεσογλουτιαία πτυχή στο ύψος της κοκκυγικής χώρας.

Επίσης, παράγοντες όπως η ύπαρξη ιεροκοκκυγικού βοθρίου κατά τη γέννηση, η παρατεταμένη καθιστική ζωή στο σχολείο, το διάβασμα, τα παιχνίδια στον υπολογιστή, η παχυσαρκία, η έντονη εφίδρωση, οι ορμόνες της εφηβείας, η τριχοφυΐα και η κακή υγιεινή αυξάνουν τις πιθανότητες. 

Συμπτωματολογία

Η κύστη κόκκυγος μπορεί να είναι ασυμπτωματική και ανευρίσκεται σε τυχαία κλινική εξέταση. Όταν είναι συμπτωματική:

• Στην οξεία φάση εμφανίζεται ως μόρφωμα ή απόστημα ή με εκροή δύσοσμου υγρού, έντονο άλγος και πυρετό.
• Στη χρόνια φλεγμονή εμφανίζεται ως μόρφωμα ή απόστημα με ή χωρίς συρίγγιο, το οποίο εκρέει δύσοσμο υγρό και ο ασθενής έχει εντοπισμένο άλγος.

Διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται με κλινική εξέταση όπου ψηλαφείται ή φαίνεται ως ένα μόρφωμα στην ιεροκοκκυγική περιοχή με ή χωρίς εκροή υγρού.

Αντιμετώπιση

Στην οξεία φάση μπορεί να γίνει παροχέτευση του πύου με διάνοιξη και χορήγηση αντιβίωσης. Το ποσοστό υποτροπής είναι 30% - 40% και η τελική θεραπεία είναι η χειρουργική επέμβαση.

Παλαιότερα εφαρμοζόταν η ανοιχτή προσπέλαση ως κλασική μέθοδος όπου γίνεται πλήρης αφαίρεση της κύστης και αφαίρεση των συριγγίων, αφού πρώτα χαρτογραφηθούν. Αυτή η μέθοδος έχει μικρό ποσοστό υποτροπής, αλλά μεγάλο χρόνο ανάρρωσης. Ο ασθενής πρέπει να κάνει καθημερινές αλλαγές στο τραύμα για 4 έως 6 εβδομάδες και καθυστερεί να επανενταχθεί στις καθημερινές δραστηριότητές του.

Έχουν κατά καιρούς εφαρμοστεί διάφορες τροποποιητικές τεχνικές της ανοιχτής μεθόδου, με στόχο τον περιορισμό της κοιλότητας, αλλά καμία δεν είναι ιδανική.

Η εξέλιξη της χειρουργικής στην τελική θεραπεία της κύστης κόκκυγος

Σήμερα η ανοιχτή χειρουργική μέθοδος αντικαθίσταται ολοένα και περισσότερο από ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές χειρουργικής (minimal invasive surgery), οι οποίες εφαρμόζονται με μεγάλη επιτυχία στην κλινική μας. Με τις τεχνικές αυτές δεν αφαιρείται η κύστη, αλλά καθαρίζεται με ειδικά χειρουργικά εργαλεία και καταστρέφεται, καθώς και τα συνοδά συρίγγια.

Οι πλέον ευρέως εφαρμοζόμενες τεχνικές είναι οι: 

Ενδοσκοπική τεχνική με χρήση laser Endoscopic Pilonidal Sinus Treatment (EPSIT).

Στη μέθοδο αυτή γίνεται μια μικρή τομή γύρω από το συρίγγιο, εισχωρεί το ενδοσκόπιο στην κοιλότητα της κύστης, ακολουθεί έλεγχος για συνοδά συρίγγια και καθαρισμός της κύστης από τις τρίχες και τους παθολογικούς ιστούς. Εν συνεχεία, η κοιλότητα μειώνεται σε μέγεθος με χρήση laser, γίνεται σύμπτυξη των τοιχωμάτων και έτσι μειώνεται θεαματικά και ο χρόνος ανάρρωσης του ασθενούς.

Video Assisted Ablation of Pilonidal Sinus (VAAPS) με χρήση laser.

Με αυτή τη μέθοδο γίνεται, επίσης, καθαρισμός της κύστης από το περιεχόμενό της, δεν χρησιμοποιείται νυστέρι και τα συρίγγια δεν αφαιρούνται, αλλά καταστρέφεται με τη θερμότητα το τοίχωμά τους και εξαλείφονται.

Χρησιμοποιείται, επίσης, κάμερα συνδεδεμένη με οθόνη η οποία εισχωρεί στην κοιλότητα της κύστης για πλήρη εικόνα.
Και στις δύο αυτές τεχνικές γίνεται καθαρισμός της κύστης, ελαχιστοποίηση του μεγέθους της κοιλότητας και καταστροφή των συριγγίων.

Οι δύο αυτές μέθοδοι είναι σχεδόν αναίμακτες με μικρότερη χρήση αναλγητικών, άμεση επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες και άριστο αισθητικό αποτέλεσμα.

Οι κλασικές ανοιχτές μέθοδοι εφαρμόζονται πλέον μόνο σε σύνθετες και υποτροπιάζουσες κύστες κόκκυγος.

Ύστερα από την πλήρη επούλωση συνιστάται μόνιμη αποτρίχωση προς αποφυγή υποτροπής.

Σήμερα η ανοιχτή χειρουργική μέθοδος αντικαθίσταται ολοένα και περισσότερο από ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές χειρουργικής (minimal invasive surgery), οι οποίες εφαρμόζονται με μεγάλη επιτυχία στην κλινική μας

Φωτεινή Γεντίμη, MD, PhD, MsC, Παιδοχειρουργός, Διευθύντρια Ε΄ Παιδοχειρουργικής Κλινικής ΙΑΣΩ Παίδων