Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Παγκρέατος

Ο καρκίνος του παγκρέατος αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα από τα  επιθετικότερα και δύσκολα αντιμετωπίσιμα κακοήθη νεοπλάσματα για τον άνθρωπο. Υπολογίζεται πως μέχρι το 2030 θα αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου μεταξύ των κακοηθειών παγκοσμίως, με τα επιδημιολογικά δεδομένα της χώρας μας να ακολουθούν την αυξητική τάση που παρατηρείται στο Δυτικό κόσμο.

Το μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων αφορά στην εξωκρινή μοίρα του οργάνου και εντοπίζονται κυρίως στην κεφαλή του παγκρέατος (60 – 80%). Δυστυχώς, πάνω από το 80% των ασθενών διαγιγνώσκονται σε προχωρημένο στάδιο λόγω της έλλειψης τυπικών συμπτωμάτων και αποτελεσματικού προληπτικού ελέγχου (screening). Η χειρουργική εξαίρεση σε συνδυασμό με την εφαρμογή περιεγχειρητικής χημειοθεραπείας αποτελεί τη θεραπεία αναφοράς για την αντιμετώπιση των εξεργασιών του παγκρέατος.

Η 21η Νοεμβρίου του 2024 είναι φέτος η παγκόσμια μέρα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον παγκρεατικό καρκίνο. Στόχος είναι η σωστή πληροφόρηση του κοινού για τα συμπτώματα, τη διάγνωσή και τη σωστή αντιμετώπιση από εξειδικευμένες ιατρικές ομάδες.

Η χειρουργική του παγκρέατος είναι ιδιαίτερα απαιτητική,  με σχετικά υψηλό  ποσοστό μετεγχειρητικής νοσηρότητας  και θνητότητας. Όμως, σε εξειδικευμένα κέντρα Χειρουργικής Ήπατος – Παγκρέατος – Χοληφόρων με άριστη γνώση των χειρουργικών τεχνικών και της σύγχρονης θεραπευτικής και πολυσυστηματικής προσέγγισης, τα κλινικά και ογκολογικά αποτελέσματα είναι τα βέλτιστα.

Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη παγκρεατικού καρκίνου αποτελούν η προχωρημένη ηλικία, το άρρεν φύλλο, η διαταραχή του εντερικού μικροβιώματος, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι, το οικογενειακό ιστορικό, ορισμένα κληρονομικά σύνδρομα (π.χ. BRCA 1 / 2 mut., Lynch), όπως επίσης το κάπνισμα, η παχυσαρκία, το αλκοόλ και η κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων.

Τα συμπτώματα της νόσου δυστυχώς είναι μη ειδικά και περιλαμβάνουν την απώλεια βάρους, το κοιλιακό άλγος, την οσφυαλγία, την εμφάνιση ίκτερου και διαρροϊκών κενώσεων. Ιδιαίτερη προσοχή χρήζει η ξαφνική εμφάνιση Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου ΙΙ στη μέση ηλικία, μία κατάσταση η οποία μπορεί να αποτελεί «καμπανάκι κινδύνου» για την ύπαρξη μίας εξεργασίας στο πάγκρεας.

Η διαγνωστική προσέγγιση περιλαμβάνει την αξονική τομογραφία με πρωτόκολλο παγκρέατος, τη μαγνητική τομογραφία – MRCP, το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα με δυνατότητα λήψης υλικού για βιοψία ή κυτταρολογική εξέταση και τους ειδικούς καρκινικούς δείκτες. Με τον απεικονιστικό έλεγχο επιτυγχάνεται τόσο η σταδιοποίηση της νόσου, όσο και η εκτίμηση της εξαιρεσιμότητας της.

Όλοι οι  ασθενείς με νεοπλάσματα του παγκρέατος πρέπει να αξιολογούνται από  εξειδικευμένο Ογκολογικό συμβούλιο, που απαρτίζεται από εξειδικευμένους χειρουργούς, ογκολόγους, ακτινολόγους και παθολογοανατόμους για την επιλογή της κατάλληλης θεραπευτικής προσέγγισης και του καθορισμού του πλάνου της επικουρικής/ νεοεπικουρικής θεραπείας.

Σε ασθενείς με οριακά εξαιρέσιμο η τοπικά προχωρημένο καρκίνο του παγκρέατος, χωρίς απομακρυσμένες μετασταστάσεις, επιβάλλεται σήμερα η προεγχειρητική χορήγηση χημειοθεραπείας, μιας και έχει αποδειχθεί από τη βιβλιογραφία, ότι ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών αυτών, επωφελείται από αυτή τη διαδικασία και οδηγείται τελικά στο χειρουργείο με τις καλύτερες συνθήκες.

Σε περιπτώσεις που η εξαίρεση του όγκου δεν είναι εφικτή, υπάρχουν σήμερα αποτελεσματικές και ασφαλείς  επιλογές τοπικής καταστροφής του όγκου, όπως είναι το IRE (Irreversible Electroporation – Nanoknife) και η ECT (Electrochemotherpy).

Η διαδικασία της εφαρμογής του IRE, αφορά την εφαρμογή μέσω ηλεκτροδίων ρεύματος υψηλής τάσης στα όρια εκτομής του νεοπλάσματος ή επί αυτού, με αποτέλεσμα την αλλαγή του δυναμικού της κυτταρικής μεμβράνης και την απόπτωση των καρκινικών κυττάρων με φυσιολογικό τρόπο, χωρίς να καταστρέφονται ζωτικής σημασίας γειτονικές αγγειακές δομές. Με τη χρήση της ECT, δημιουργούνται προσωρινοί πόροι στην κυτταρική μεμβράνη των καρκινικών κυττάρων, καθιστώντας έτσι πιο εύκολη και αποτελεσματική τη διεγχειρητική χορήγηση  χημικοθεραπευτικών φαρμάκων.

Η χειρουργική του παγκρέατος απαιτεί την ύπαρξη και λειτουργία εξειδικευμένων Κέντρων, που απαρτίζονται από χειρουργούς ήπατος-παγκρέατος-χοληφόρων με μεγάλη εμπειρία και σωστή εκπαίδευση, ακτινολόγους και επεμβατικούς ακτινολόγους, γαστρεντερολόγους, ογκολόγους και παθολογοανατόμους. Η προσέγγιση των ασθενών πρέπει να είναι πολυσυστηματική-πολυδύναμη, έτσι ώστε να προσφέρονται τα βέλτιστα θεραπευτικά αποτελέσματα σε ένα ασφαλές χειρουργικά και νοσηλευτικά περιβάλλον.

Η ομάδα μας αποτελείται από χειρουργούς με μεγάλη εμπειρία στη χειρουργική του Παγκρέατος, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο, προσφέροντας στους ασθενείς την ποιότητα και την ασφάλεια των μεγαλύτερων κέντρων του εξωτερικού, με τη δυνατότητα διενέργειας πολύπλοκων επεμβάσεων, τόσο  ανοικτά όσο και ελάχιστα επεμβατικά (λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά).

Σημασία για εμάς έχει η ασφάλεια του ασθενούς και  το βέλτιστο ογκολογικό αποτέλεσμα, σε συνδυασμό πάντα με τις πιο σύγχρονες διεθνείς κατευθuντήριες οδηγίες.

Αλέξανδρος Λουκάς Παπαλάμπρος, MD, Msc, Γενικός Χειρούργος, Αναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Διευθυντής Δ' Χειρουργικής Κλινικής, Τμήμα Χειρουργικής Ήπατος Παγκρέατος Χοληφόρων & Χειρουργικής Ογκολογίας, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική

Αθανάσιος Πέτρου, MD, Msc(Hpb), Phd, Γενικός Χειρουργος, Αναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής, Διευθυντής Κλινικής Ρομποτικής & Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Ογκολογίας, Δ' Χειρουργική Κλινική, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική.