Ημέρα Παθολογικής Ανατομικής

Σε ένα χρόνο θα κλείσω 50 χρόνια ενασχόλησης με την Παθολογική Ανατομική. Από τον Νοέμβριο του 1975. Μία ειδικότητα που τότε, ως νεαρή γιατρός,  επέλεξα μάλλον εξ αποκλεισμού, τώρα όμως μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι η επιλογή αυτή ήταν από τα ωραιότερα πράγματα που έχουν συμβεί στη ζωή μου.

Ποια είναι όμως η μαγεία της Παθολογικής Ανατομικής; Η αίσθηση ότι μόνο εσύ καταλαβαίνεις βαθιά τη νόσο γιατί μόνο εσύ τη βλέπεις. Μία ιστολογική διάγνωση, γραμμένη σε ένα λευκό χαρτί, όσο λεπτομερής και αν είναι, δεν μπορεί να μεταφέρει τη δυναμική των αλλοιώσεων που περιγράφονται.

Τα τελευταία χρόνια, που όλο και περισσότεροι ασθενείς επικοινωνούν μαζί μας, στη μεγάλη πλειοψηφία φεύγουν έχοντας καταλάβει λίγο καλύτερα τη νόσο τους. Ένα τέτοιο πείραμα έγινε πρόσφατα και σε ένα Νοσοκομείο στις ΗΠΑ. Οι ασθενείς μπορούσαν εάν το επιθυμούσαν να έχουν μια συνάντηση με τον παθολογοανατόμο για να συζητήσουν για τη νόσο τους.

Τα αποτελέσματα ήταν διθυραμβικά!!! Στη μεγάλη πλειοψηφία οι ασθενείς δήλωσαν ότι η εμπειρία αυτή τους έκανε περισσότερο έτοιμους να αντιμετωπίσουν την ασθένεια τους και ότι οπωσδήποτε θα τη συνιστούσαν σε γνωστούς τους με νεοπλασματική νόσο. 

Ναι, υπάρχει όπως και σε κάθε ειδικότητα η καθημερινή ρουτίνα, με περιστατικά που έχεις δει και ξαναδεί χιλιάδες φορές. Όμως, κάθε ημέρα θα υπάρχει και η πρόκληση. Συνηθίζω να παρομοιάζω την Παθολογική Ανατομική με μία παρτίδα σκάκι. Θα χάσεις ή θα κερδίσεις ανάλογα με την κίνηση που θα κάνεις. Roua mat… Γιατί βέβαια πρέπει να κερδίσεις ή τουλάχιστον να προστατέψεις την/τον ασθενή από μία διάγνωση που θα αποβεί μοιραία για την υγεία του.

Και πάνω από όλα θα πρέπει να πολεμήσεις τον εαυτό σου. Όπως έλεγε και ένας σημαντικός Παθολογοανατόμος που έφυγε πρόσφατα, ο Juan Rosai, “υπάρχουν καλοήθεις και κακοήθεις Παθολογοανατόμοι ”. Αυτό είναι μια μεγάλη αλήθεια. Γιατί δύσκολα ξεφεύγουμε από το συναίσθημα μας. Ετσι, την ίδια ιστολογική εικόνα, όταν βέβαια αυτή μπορεί να ερμηνευτεί με διαφορετικούς τρόπους, ο αισιόδοξος, ο «καλοήθης», θα έχει την τάση να την υποβαθμίσει ενώ ο απαισιόδοξος, ο «κακοήθης»,  θα οδηγηθεί συχνά σε υπερδιάγνωση. Εμείς οι Παθολογοανατόμοι αυτό το γνωρίζουμε γι’ αυτό και δουλεύουμε ομαδικά.

Μοιραζόμαστε τους προβληματισμούς μας με τους συνεργάτες μας, συμβουλευόμαστε ό,τι πιο πρόσφατο υπάρχει σε βιβλιογραφία, ανατρέχουμε στο διαδίκτυο μήπως και βρούμε βοήθεια από πρόσφατες δημοσιεύσεις.

Κάποτε με ρώτησε ένας συνάδελφος γυναικολόγος «εσείς οι Παθολογοανατόμοι δεν βαριόσαστε;». Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν βαριόμαστε… Καθημερινά θα υπάρξουν κάποια περιστατικά που θα σε κάνουν να αγωνιάς, να οργανώνεις τις σκέψεις σου, να διαβάζεις. Όπως γράφει και ο Arthur Hailey  στο βιβλίο του «Η τελική διάγνωση», τις στιγμές αυτές νοιώθεις ότι είσαι εσύ και ο Θεός.

Όλο αυτό που περιγράφω παραπάνω, το οποίο ομολογώ εμπεριέχει και μία δόση μεγαλείου, έρχεται βέβαια σε πλήρη αντίθεση με την σκληρή πραγματικότητα.  Ότι δηλαδή σχεδόν κανείς δεν γνωρίζει τι είναι ο Παθολογοανατόμος! Εάν εξαιρέσουμε βέβαια αυτούς που η ασθένεια, τους έφερε κοντά μας.

Οι περισσότεροι σε ρωτάνε τι ακριβώς κάνεις, άλλοι λένε απλώς «α…», ενώ μία κυρία που ρώτησα κάποτε τι πιστεύει ότι κάνω μου απάντησε ότι είμαι Παθολόγος των Οστών (sic!!). Ακόμα και στα ιατρικά σήριαλ της τηλεόρασης που λόγω ακροαματικότητας θα είχαμε κάποια ελπίδα να μας μάθει ο κόσμος, το “pathologist”, ο αγγλικός δηλαδή όρος για τον Παθολογοανατόμο, μεταφράζεται ως «παθολόγος».  

Με αυτή τη μικρή δόση χιούμορ κλείνω το κειμενάκι μου, αφιερωμένο στην Παγκόσμια Ημέρα Παθολογικής Ανατομικής. Μία ειδικότητα που τουλάχιστον από την άλλη μεριά του Ατλαντικού χαίρει της ύψιστης εκτίμησης. «Find a good pathologist” όπως λένε και οι Αμερικάνοι….

Αικατερίνη Παυλάκη, Παθολογοανατόμος, Συντονίστρια Διευθύντρια Παθολογοανατομικού Τμήματος