Επιστρέφοντας στην άθληση μετά από μυοσκελετικό τραυματισμό

Η θέσπιση της Παγκόσμιας Ημέρας Tραύματος, στις 17 Οκτωβρίου, έχει στόχο την ευαισθητοποίηση στο αντικείμενο αυτό καθώς και την ενημέρωση για την πρόληψη και αντιμετώπισή του. Ο μυοσκελετικός τραυματισμός και οι αθλητικές κακώσεις αποτελούν μία κύρια κατηγορία τραύματος που επηρεάζει μεγάλο μέρος του πληθυσμού -ιδίως ανθρώπους με αθλητική δραστηριότητα-. Αξίζει λοιπόν να συζητηθεί σαν αντικείμενο και να απαντηθεί η βασική ερώτηση ενός αθλητή που έχει τραυματιστεί: θα επιστρέψω στην άθληση; Και πώς θα πραγματοποιηθεί αυτό με ασφάλεια;

Τι είναι ο μυοσκελετικός τραυματισμός και οι αθλητικές κακώσεις

Μυοσκελετικός τραυματισμός είναι οποιαδήποτε κάκωση αφορά σε μέρος του μυοσκελετικού συστήματος: μύες, οστά, σύνδεσμοι, τένοντες και μαλακά μόρια που προσφέρουν σταθερότητα και υποβοηθούν την κίνηση. Επηρεάζει τον ευρύ πληθυσμό και μπορεί να συμβεί τόσο κατά τη διάρκεια της άθλησης όσο και κατά τη διάρκεια της εργασίας. Ωστόσο πιο συχνά παρατηρείται σε ανθρώπους με αθλητική δραστηριότητα, και για αυτό χρησιμοποιείται ουσιαστικά ως συνώνυμό του ο όρος «αθλητική κάκωση». 

Εξ ορισμού, ο μυοσκελετικός τραυματισμός παρουσιάζεται σε όλα τα μέρη του σώματος. Ενδεικτικά αναφέρονται οι συνηθέστερες αθλητικές κακώσεις ανά ανατομική περιοχή: 

• Ώμος: Ρήξη στροφικού πετάλου, αστάθεια ώμου, εξάρθρημα 
• Αγκώνας: “Tennis elbow” (έξω επικονδυλίτιδα),
• Γόνατο: Ρήξη χιαστού συνδέσμου, κατάγματα [κυρίως επιγονατίδας], εξάρθρημα επιγονατίδας, ρήξη μηνίσκου
• Ποδοκνημική άρθρωση: Διάστρεμμα, τενοντίτιδα αχίλλειου τένοντα

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;

Όσοι έχουν οποιαδήποτε αθλητική δραστηριότητα ενδέχεται να παρουσιάσουν αθλητική κάκωση. Ωστόσο υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες οι οποίοι αυξάνουν το ενδεχόμενο αυτό, όπως λανθασμένος εξοπλισμός, υπερβολική καταπόνηση, κραδασμοί, προηγούμενοι τραυματισμοί, ανατομικές ιδιαιτερότητες και ορισμένα φάρμακα. 

Διάγνωση της αθλητικής κάκωσης

Το πρώτο βήμα στην ταχεία επιστροφή στην άθληση είναι η άμεση αναγνώριση και διάγνωση της κάκωσης. 
Από την πλευρά του ασθενούς τα κύρια συμπτώματα που θα προκαλέσουν ανησυχία είναι: οξύς και έντονος πόνος, σοβαρή εκχύμωση και οίδημα, δυσχέρεια ορθοστάτησης και βάδισης, και επώδυνος περιορισμός εύρους κίνησης. Σημαντικό είναι ο ασθενής να παρατηρήσει την εμφάνιση και τα χαρακτηριστικά του συμπτώματος, όπως την ακριβή εντόπισή του, την ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται και τους παράγοντες που το επιδεινώνουν ή το ανακουφίζουν.
Η διάγνωση της αθλητικής κάκωσης γίνεται από τον ειδικό με συνδυασμό της κλινικής εξέτασης, απεικονιστικών εξετάσεων, με επικρατέστερες την ακτινογραφία και την μαγνητική τομογραφία και των πληροφοριών που θα δώσει ο ασθενής.   

Θεραπεία της αθλητικής κάκωσης

Η σωστή θεραπεία είναι απαραίτητη για την γρήγορη και αποτελεσματική επιστροφή στην άθληση έπειτα από μια αθλητική κάκωση. Η θεραπεία εξαρτάται από το προφίλ του ασθενούς και από το είδος της αθλητικής κάκωσης. Τις περισσότερες φορές πρόκειται για ακινητοποίηση του πάσχοντος σκέλους με τη χρήση ναρθήκων, ή για απλή παγοθεραπεία σε συνδυασμό με ανάπαυση και ανύψωση του σκέλους. 

Εφόσον η συντηρητική αντιμετώπιση δεν δίνει οριστική λύση στο πρόβλημα, επιλέγεται η χειρουργική παρέμβαση που στις αθλητικές κακώσεις είναι η αρθροσκόπηση των μεγάλων αρθρώσεων (κυρίως ώμου και γόνατος) οι χειρουργικές ανατάξεις καταγμάτων και η αποκατάσταση ρήξεων τενόντων. Η αποτελεσματικότητα των χειρουργικών αυτών μεθόδων εξαρτάται από την εμπειρία του χειρουργού, την ορθή επιλογή των ασθενών αλλά και από τις εξελιγμένες μεθόδους και τον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια. 

Αποκατάσταση έπειτα από μια αθλητική κάκωση

Πώς λοιπόν είναι ασφαλής η επιστροφή στην άθληση; Έχοντας τη σωστή διάγνωση και ακολουθώντας την ορθή θεραπευτική τακτική, το επόμενο βήμα είναι η μεθοδική αποκατάσταση. 

Στο τελικό αυτό βήμα απαιτείται συνεργασία μεταξύ του ιατρού, του φυσιοθεραπευτή και του ασθενούς. Είναι σημαντικό να υπάρχει διαρκής επικοινωνία μεταξύ τους και ο ασθενής να συμμορφώνεται με τις οδηγίες και τις συμβουλές που του δίνονται. 

Η ακριβής διαδικασία της αποκατάστασης εξαρτάται από την φύση της αθλητικής κάκωσης και τον ίδιο τον ασθενή. Ωστόσο οι βασικές αρχές της αποκατάστασης που οι περισσότεροι αθλητές καλούνται να ακολουθήσουν  είναι συγκεκριμένες. Αρχικά είναι σημαντική η αποφυγή επιβάρυνσης του τραυματισμού με ασκήσεις εκτός του προγράμματος φυσιοθεραπειών. Ιδανικό είναι η διαδικασία της αποκατάστασης να ξεκινήσει όσο το δυνατόν συντομότερα έπειτα από την θεραπευτική μέθοδο που επιλέχθηκε και η έντασή της να προκαλεί ως ένα σημείο τον ασθενή, χωρίς να τον επιβαρύνει. Τέλος είναι απαραίτητο η διαδικασία αυτή να εξατομικεύεται για κάθε ασθενή, τις ιδιαιτερότητες, τις ανάγκες και την καθημερινότητά του. 

Η επιστροφή στην άθληση μετά από μυοσκελετικό τραυματισμό

Εν κατακλείδι, και απαντώντας στο αρχικό ερώτημα «Θα επιστρέψω στην άθληση μετά από μυοσκελετικό τραυματισμό;», εφόσον έχει γίνει σωστή επιλογή μεθόδου, εφαρμόστηκε η ενδεδειγμένη χειρουργική τεχνική και ακολουθήθηκε το προβλεπόμενο πρόγραμμα φυσιοθεραπευτικής αποκατάστασης, ο αθλητής θα επιστρέψει με ασφάλεια στις προ τραυματισμού αθλητικές δραστηριότητές του. 

Στέφανος Αναστασόπουλος, Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Διευθυντής, Γ’ Ορθοπαιδική Κλινική, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική