Τι προκαλεί την Εγκεφαλική Παράλυση;

Όταν οι γονείς έρχονται αντιμέτωποι με τη διάγνωση της Εγκεφαλικής Παράλυσης εύλογα αναρωτιούνται για την αιτία της.

Αρκετές φορές αυτή είναι γνωστή, αλλά σε άλλες περιπτώσεις όχι.

Το βέβαιο είναι ότι δεν υπάρχει μία και μοναδική αιτία αλλά, πολλές και συχνά όχι προφανείς.                                     

Η έρευνα έχει αναδείξει ότι η προωρότητα και τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια αποτελούν τις συχνότερες από αυτές. Όμως, σε πολλές περιπτώσεις παραμένει ασαφές το τι ακριβώς προκάλεσε την Εγκεφαλική Παράλυση. Αντίθετα, σήμερα γνωρίζουμε ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό περιπτώσεων οφείλεται σε επιπλοκές του τοκετού, όπως για παράδειγμα σε ελλιπή οξυγόνωση του εγκεφάλου κατά τη γέννηση και την περιγεννητική περίοδο, κάτι που πιστεύαμε στο παρελθόν.

Επίσης, σήμερα γνωρίζουμε ότι οι βλάβες ή οι διαταραχές του εγκεφάλου από τις οποίες προκύπτει η Εγκεφαλική Παράλυση, προέρχονται από μία αλληλουχία  παθοφυσιολογικών διαταραχών που έχουν διαφορετικά γενεσιουργά αίτια, που συνδυαστικά βλάπτουν τον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο.

Για παράδειγμα, ενώ η προωρότητα είναι ο πιο συχνός παράγοντας κινδύνου για Εγκεφαλική Παράλυση, η παθολογική αυτή εκδήλωση σαφώς και ευτυχώς δεν συμβαίνει σε όλα τα πρόωρα. Εμφανίζεται στα πρόωρα νεογνά στα οποία για διαφόρους λόγους κινητοποιούνται παθογενετικοί μηχανισμοί που σε συνδυασμό οδηγούν σε βλάβη ή διαταραχή του αναπτυσσόμενου εγκέφαλου. Ανάλογα δε με το τύπο και την έκταση της προσβολής προκύπτει η κλινική εικόνα της Εγκεφαλικής Παράλυσης, δηλαδή ο τύπος και η βαρύτητα της κινητικής διαταραχής και τα διάφορα συνοδά προβλήματα.

Οι παράγοντες κινδύνου εξετάζονται διεξοδικά όταν γίνεται διάγνωση Εγκεφαλικής Παράλυσης. Κι αυτό διότι γνωρίζουμε από την έρευνα ότι οι παράγοντες αυτοί συμβάλλουν στη κινητοποίηση παθογενετικών μηχανισμών που καταλήγουν σε βλάβη ή διαταραχή του αναπτυσσόμενου εγκέφαλου, χωρίς οι ίδιοι μεμονωμένα να προκαλούν υποχρεωτικά Εγκεφαλική Παράλυση.

Τους ίδιους παράγοντες κινδύνου εξετάζουμε διεξοδικά όταν αξιολογούμε προληπτικά τα παιδιά που νοσηλεύθηκαν στη Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών. Αυτό διότι μας δίνουν μια αίσθηση των κινδύνων που αντιμετώπισε το κάθε παιδί προγεννητικά και περιγεννητικά και μας βοηθούν στις αποφάσεις μας για πρώιμη παρέμβαση.

Οι παράγοντες κινδύνου για Εγκεφαλική Παράλυση είναι οι εξής:

• προωρότητα κάτω των 37 εβδομάδων
•  παρατεταμένη έλλειψη οξυγόνου κατά την εγκυμοσύνη ή κατά τον τοκετό
• χαμηλό βάρος γεννήσεως
•  πολύδυμες κυήσεις, καθώς αυτές αυξάνουν την πιθανότητα για προωρότητα και για χαμηλό βάρος γέννησης
•  άρρεν φύλο
•  σοβαρός ίκτερος, άμεσα μετά τη γέννηση
•  θρομβοφιλία
•  αδυναμία του πλακούντα να εξασφαλίσει επαρκή οξυγόνωση και τροφή στο αναπτυσσόμενο έμβρυο
•  λοιμώξεις της μητέρας νωρίς στην εγκυμοσύνη από κάποιους ιούς καθώς και λοιμώξεις της μητέρας, του εμβρύου ή του βρέφους από βακτηρίδια και άλλους λοιμογόνους παράγοντες τα οποία προσβάλουν τον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο

Συχνά ρωτούν οι γονείς αν η Εγκεφαλική Παράλυση είναι κληρονομική ή αν υπάρχουν γενετικά αίτια.

Η οικογενής Εγκεφαλική Παράλυση είναι εξαιρετικά σπάνια. Μόνον 1% των ατόμων που έχουν Εγκεφαλική Παράλυση μπορεί να έχουν και έναν αδελφό που έχει το ίδιο πρόβλημα.

Επίσης, η Εγκεφαλική Παράλυση δεν είναι συχνή σε δίδυμα, εκτός αν υπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου όπως αυτοί που αναφέραμε παραπάνω. Όταν ένα δίδυμο έχει Εγκεφαλική Παράλυση, αναφέρεται ότι μόνο 10% των άλλων διδύμων μπορεί να την παρουσιάσει.

Παρόλα ταύτα, σε περιπτώσεις όπου τα αίτια της Εγκεφαλικής Παράλυσης δεν είναι προφανή, δηλαδή όταν δεν υπάρχει προωρότης ή άλλο ιστορικό που να εξηγεί τη κατάσταση αυτή και όταν η μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου είναι φυσιολογική, η σύγχρονη επιστήμη προτείνει να γίνεται γονιδιακός έλεγχος. Κι αυτό διότι διότι έχουν συχνά περιγραφεί, στις ανεξήγητες αυτές περιπτώσεις, γονιδιακές μεταλλάξεις, οι οποίες συνδέονται με κλινική εικόνα πανομοιότυπη ή προσομοιάζουσα με Εγκεφαλική Παράλυση.

Δηλαδή, κάποιοι γενετικοί παράγοντες, άγνωστοι στους γονείς και χωρίς εμφανείς προγεννητικές εκδηλώσεις, μπορεί να συμμετέχουν στους παθογενετικούς μηχανισμούς οι οποίοι οδηγούν σε Εγκεφαλική Παράλυση. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικός ο προληπτικός προγεννητικός έλεγχος  που γίνεται από τους μαιευτήρες.

Επίσης, τα έμβρυα αυτά όταν γεννιούνται συχνά εμφανίζουν περιγεννητικό στρες που λανθασμένα εκλαμβάνεται ως αιτία της Εγκεφαλικής Παράλυσης ενώ στη πραγματικότητα πρόκειται για δυσκολία του οργανισμού τους να διαχειρισθεί τη διαδικασία του τοκετού και να υποστηρίξει τις λειτουργίες τους στο έξω κόσμο όπως κάνουν τα υγιή νεογνά.

Αντιγόνη Παπαβασιλείου, MD , PhD , FAAP , Νευρολόγος - Παιδίατρος, Αναπληρώτρια Διευθύντρια Ιατρικής Υπηρεσίας ΙΑΣΩ Παίδων, Διευθύντρια Νευρολογικού Τμήματος ΙΑΣΩ Παίδων και Συντονίστρια - Διευθύντρια Εργαστηρίου Πολυυπνογραφίας   ΙΑΣΩ Παίδων