Μάρτιος 2024, Μήνας Πρόληψης Καρκίνου του Παχέος Εντέρου: Πρόληψη μεταξύ Υγιών Συγγενών Ασθενών με Καρκίνο του Παχέος Εντέρου

Κατά τον Μήνα Πρόληψης Καρκίνου του Παχέος Εντέρου, η επιστημονική κοινότητα εστιάζει σε μια ιδιαίτερη κατηγορία των υγιών ανθρώπων, συγγενών ασθενών με καρκίνο του παχέος εντέρου. Αυτός ο πληθυσμός κινδυνεύει λόγω γενετικών παραγόντων και κοινών παραγόντων του τρόπου ζωής. Η ενημέρωση αποτελεί προτεραιότητα για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης του  καρκίνου του παχέος εντέρου.

Το 5 έως 10% των ενηλίκων των Ηνωμένων Πολιτειών ηλικίας 20 έως 79 ετών αναφέρουν ότι έχουν συγγενή πρώτου βαθμού (δηλαδή γονέα, πλήρη αδερφό ή παιδί) με κολοορθικό καρκίνο. Ορισμένες χώρες έχουν υψηλότερα ποσοστά, όπως η Ολλανδία που διαπιστώνεται ότι το 11,7% των ενηλίκων ηλικίας 30 έως 70 ετών ανέφεραν τουλάχιστον έναν συγγενή.

Στοιχεία του οικογενειακού ιστορικού (π.χ. αναγνωρισμένα οικογενειακά γενετικά σύνδρομα, ο αριθμός των συγγενών που πάσχουν από την νόσο και οι ηλικίες που είχαν κατά τη διάγνωση και το οικογενειακό εξαλλαγμένων πολυπόδων) βοηθά να προσδιοριστεί εάν ο κίνδυνος του ασθενούς είναι αυξημένου κινδύνου.

Η πρόληψη ξεκινά με την κατανόηση των γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων κινδύνου. Οι υγιείς συγγενείς πρέπει να είναι ενήμεροι για το ιστορικό τους (αυτό περιλαμβάνει ατομικό, οικογενειακό και κληρονομικό) και να αναζητήσουν γενετική συμβουλευτική για να αξιολογήσουν τον κίνδυνο. Το 25% των ασθενών με καρκίνο είχαν θετικό οικογενειακό ιστορικό, αλλά ένα πολύ μικρό ποσοστό έχουν κάποιο σύνδρομο γενετικά κληρονομούμενου οικογενούς καρκίνου. Τα πιο κοινά γενετικά σύνδρομα οικογενούς καρκίνου υψηλού κινδύνου είναι το σύνδρομο Lynch (HNPCC) και η οικογενής πολυποδίαση (FAP).

Η αξιολόγηση του οικογενειακού ιστορικού, για καρκίνο παχέος εντέρου ή  πολύποδες του παχέος εντέρου, θα πρέπει να ξεκινά από την πρώτη επίσκεψη του ασθενούς, όχι απαραίτητα σε κάποιον ειδικό (π.χ. χειρουργό ή γαστρεντερολόγο) αλλά και στον οικογενειακό ιατρό. Αν και δεν υπάρχουν μελέτες που να αφορούν τη συχνότητα επαναξιολόγησης, ορισμένοι κλινικοί γιατροί επαναξιολογούν κάθε τρία έως πέντε χρόνια, με κριτήριο την ηλικία του και τυχόν συννοσηρότητες που μπορεί να έχει.

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος πρέπει να ξεκινά στην ηλικία των 40 ετών ή 10 χρόνια πριν από τη διάγνωση του συγγενούς (π.χ. συγγενής ασθενούς ηλικίας 55 ετών - έλεγχο στα 40, συγγενής ασθενούς ηλικίας 45 ετών - έλεγχος στα 35).  Προτείνεται έκτοτε κολονοσκόπηση κάθε πέντε χρόνια. Εάν ο ασθενής αρνηθεί την κολονοσκόπηση, θα πρέπει να προτείνεται ετήσιος ανοσοχημικός έλεγχος κοπράνων (FIT) ή δοκιμή με MT-DNA. Οι υπόλοιπες μέθοδοι ελέγχου (όπως η αξονική κολονογραφία, σιγμοειδοσκόπηση με εξέταση κοπράνων) δεν συνιστώνται στους ασθενείς υψηλού ρίσκου.

 Οι ειδικοί συστήνουν τον πρώιμο έλεγχο για άτομα που έχουν:

• Έναν συγγενή πρώτου βαθμού (γονέα, αδελφό, αδελφή ή παιδί) με καρκίνο του παχέος εντέρου, προχωρημένο αδενωματώδη πριν από την ηλικία των 60 ετών.
• Δύο ή περισσότεροι συγγενείς δευτέρου βαθμού με καρκίνο του παχέος εντέρου ή εξαλλαγμένο πολύποδα.
• Ένας συγγενής πρώτου βαθμού (δηλαδή, γονέας, αδελφός, αδελφή ή παιδί) με καρκίνο του παχέος εντέρου, προχωρημένο πολύποδα σε ηλικία 60 ετών και άνω – Εάν η αρχική εξέταση είναι αρνητική, ο προληπτικός έλεγχος θα πρέπει επαναλαμβάνεται με το ίδιο πρόγραμμα όπως για τα άτομα με μέσο κίνδυνο (π.χ. με κολονοσκόπηση κάθε 10 χρόνια). Αυτοί οι ασθενείς δεν ακολουθούν έπειτα τον έλεγχο ανά πενταετία γιατί είναι στην κατηγορία μέσου ρίσκου.

Επιπλέον, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου του παχέος εντέρου. Αυτοί περιλαμβάνουν: την δίαιτα πλούσια σε λιπαρά και κόκκινο ή επεξεργασμένο κρέας και χαμηλή σε φυτικές ίνες, καθιστικός τρόπος ζωής, κάπνισμα τσιγάρου, κατανάλωση αλκοόλ, παχυσαρκία. Ο τρόπος ζωής μπορεί να είναι κοινός με το στενό συγγενικό πρόσωπο το οποίο πάσχει από την νόσο και να είναι η βασική αίτια του αυξημένου κίνδυνου.

H ενημέρωση και η ενθάρρυνση της συζήτησης σχετικά με τον καρκίνο του παχέος εντέρου εντός της οικογένειας και της κοινότητας είναι ουσιαστικές για την αναγνώριση του κινδύνου και την υποστήριξη των προληπτικών μέτρων.

Κατά τον Μήνα Πρόληψης του Καρκίνου του Παχέος Εντέρου, ας συνενώσουμε τις προσπάθειές μας για ενημέρωση, πρόληψη προσδοκώντας όχι μόνο την επιβίωση αλλά και την ποιότητα ζωής.

Κωνσταντίνος Αλμπανόπουλος , Γενικός Χειρουργός, Αναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής, Διευθυντής Β’ Χειρουργικής Κλινικής – Μονάδα Μεταβολικής & Βαριατρικής Χειρουργικής, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική