Ενδομητρίωση

Η ενδομητρίωση είναι μια πάθηση που προσβάλλει περίπου το 10% των γυναικών και εντοπίζεται περίπου στο 50% των γυναικών με ζητήματα γονιμότητας. Προκαλείται όταν ιστός παρόμοιος με αυτό του ενδομήτριου αναπτύσσεται σε άλλα σημεία εκτός της μήτρας, όπως για παράδειγμα οι ωοθήκες, η ουροδόχος κύστη και τα νεφρά. Αυτός ο ιστός, συμπεριφέρεται σύμφωνα με τον κύκλο της περιόδου με αποτέλεσμα να αιμορραγεί, να δημιουργεί φλεγμονές και να προκαλεί πόνο.

Η ενδομητρίωση είναι μια χρόνια πάθηση με έντονα συμπτώματα, τα οποία έχουν σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας των ασθενών. Σύμφωνα με τον αμερικανικό οργανισμό FDA υπολογίζεται ότι για περίπου τις μισές ασθενείς με ενδομητρίωση, η διάγνωση έγινε 7-10 χρόνια μετά την εμφάνιση της ή και μετά από επισκέψεις σε πάνω από 5 γυναικολόγους.

Συμπτώματα Ενδομητρίωσης

Τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης εμφανίζουν μια μεγάλη ποικιλία, ανάλογα και με τα σημεία που έχουν προσβληθεί. Μπορεί να περιλαμβάνουν από ναυτία μέχρι και γαστρεντερικά προβλήματα. Ωστόσο, τα κύρια συμπτώματα συνδέονται άρρηκτα με την έμμηνο ρύση και μπορούν ενταχθούν σε δύο κατηγορίες: τον πόνο και την υπογονιμότητα.

1. Πόνος

Το κυριότερο σύμπτωμα της ενδομητρίωσης είναι ο πόνος: γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση βιώνουν μη υποφερτούς πόνους κατά την περίοδο. Πέραν του πόνου που μπορεί να βιώνουν στην περιοχή της κοιλιάς και της λεκάνης, πόνος μπορεί να υφίσταται κατά τη διάρκεια ή μετά από τη σεξουαλική επαφή (δυσπαρευνία), κατά την ούρηση ή την κένωση.

Η ένταση του πόνου της ενδομητρίωσης είναι για την πλειονότητα των γυναικών τόσο υψηλή, που μειώνει τη λειτουργικότητα τους σε καθημερινές δραστηριότητες, όπως η ανταπόκριση στα εργασιακά τους καθήκοντα, σε καθημερινές δουλειές ή στο κάλεσμα σε μια έξοδο.

1. Υπογονιμότητα

Η ύπαρξη ενδομητρίωσης, όπως είναι λογικό, μπορεί να δημιουργήσει ζητήματα υπογονιμότητας, καθώς διαταράσσει το περιβάλλον και αλλοιώνει την φυσιολογική ανατομία του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος.

Ανάλογα με το σημείο ή τα σημεία στα οποία έχει αναπτυχθεί η ενδομητρίωση, μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα που δυσχεραίνουν την πιθανότητα σύλληψης. Για παράδειγμα, μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στη λειτουργία της ωοθήκης ή στη διαδικασία της ωορρηξίας, να δημιουργήσει κύστες ωοθήκης , να επηρεάσει τα αποθέματα των ωοθηκών, να φράξει τη σάλπιγγα, κλπ. Συμπληρωματικά, η ύπαρξη φλεγμονών στην περιοχή της πυέλου δρούν επίσης αποτρεπτικά προς την σύλληψη, δημιουργώντας ένα αφιλόξενο περιβάλλον.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, σε μερικές περιπτώσεις, ιδιαίτερα σε αυτές όπου η ενδομητρίωση εντοπίζεται στις ωοθήκες (ωοθηκική ενδομητρίωση), αυτή να έχει επιφέρει σημαντικό πρόβλημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις προτείνεται η κατάψυξη ωαρίων για τη διατήρηση της γονιμότητας πριν ή μετά τη χειρουργική αντιμετώπιση.

Αντιμετώπιση Ενδομητρίωσης

Η αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης οφείλει να γίνεται θέτοντας στο κέντρο της θεραπείας την γυναίκα. Ένας εξειδικευμένος γυναικολόγος λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης, δηλαδή τα κλινικά δεδομένα, όπως για παράδειγμα τα σημεία που εντοπίζεται η ενδομητρίωση και το πλήθος τους, την ένταση των συμπτωμάτων, όπως επίσης την ηλικία της ασθενούς, το χρονικό διάστημα που πάσχει από αυτήν και παλαιότερες θεραπείες.

Η θεραπεία της ενδομητρίωσης  στηρίζεται σε δύο εξίσου σημαντικούς άξονες: τη φαρμακευτική αγωγή και τη ριζική αφαίρεση (excision) μέσω χειρουργείου.

1. Φαρμακευτική αγωγή

Η ενδομητρίωση είναι μια πάθηση που σχετίζεται άμεσα με τα οιστρογόνα και τον τρόπο που λειτουργούν μέσα στον οργανισμό, όπως επίσης και με άλλες ορμόνες όπως η προγεστερόνη. Συνεπώς, η φαρμακευτική αγωγή είναι εξαιρετικά ωφέλιμη και μπορεί να συστηθεί για τους παρακάτω λόγους:

• Ως αυτοτελής θεραπεία, όταν πρόκειται για μικρής έκτασης και έντασης ενδομητρίωση
• Ως αρχικό στάδιο της θεραπείας
• Για την ανακούφιση των συμπτωμάτων
• Για την επιβράδυνση της ανάπτυξης της νόσου
• Μετεγχειρητικά

Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να περιλαμβάνει αντισυλληπτικά χάπια, κολπικό δακτύλιο ή υπόθετα, τα οποία απελευθερώνουν οιστρογόνα και προγεστερόνη στον οργανισμό. Επιπλέον, μπορεί να χρησιμοποιηθούν άλλα σκευάσματα που περιλαμβάνουν ορμόνες όπως η διενογέστη (dienogest) ή να συστηθεί η τοποθέτηση ενδομήτριου σπειράματος (σπιράλ).

1. Ριζική χειρουργική αφαίρεση (excision)

Παρόλο που η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη βελτίωση των συμπτωμάτων της ασθενούς, για να υπάρξει αποτελεσματική και ριζική θεραπεία της ενδομητρίωσης, ο μόνος ενδεδειγμένος τρόπος είναι η αφαίρεση (excision). Με τον όρο αφαίρεση, ονομάζουμε τη χειρουργική επέμβαση, η οποία στοχεύει στην απομάκρυνση όλων των ιστών της ενδομητρίωσης από το σώμα.

Μια τέτοια επέμβαση στο παρελθόν πραγματοποιούταν μέσω ανοιχτής χειρουργικής, όμως στο παρόν ο προτεινόμενος και ιδανικός τρόπος, το “gold standard”, είναι η χειρουργική τεχνική της λαπαροσκόπησης . Πρόκειται για μια μη επεμβατική τεχνική, με σημαντικά πλεονεκτήματα. Στη λαπαροσκόπηση, η χρήση μικρών τομών προφέρει καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα, μειωμένη απώλεια αίματος, γρηγορότερη επούλωση, βραχύτερο χρόνο νοσηλείας και ανάρρωσης.

Επιπροσθέτως, οι σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη της Ρομποτικής Χειρουργικής, δηλαδή της διεξαγωγής λαπαροσκοπικών χειρουργείων με τη χρήση ρομποτικών συστημάτων. Η Ρομποτικά Υποβοηθούμενη Λαπαροσκοπική Χειρουργική για την ενδομητρίωση  πραγματοποιείται με το υπερσύγχρονο ρομποτικό σύστημα Da Vinci Xi.

Το  ρομποτικό σύστημα Da Vinci X i προσφέρει στον χειρούργο μεγαλύτερη σταθερότητα, ακρίβεια και εύρος κίνησης των χειρουργικών εργαλείων και σημαντική βελτίωση στην ορατότητα της περιοχής της λεκάνης μέσω μιας τρισδιάστατης οθόνης. Ως αποτέλεσμα η ρομποτική αφαίρεση της ενδομητρίωσης πολλαπλασιάζει τα οφέλη της απλής λαπαροσκοπικής αφαίρεσης (excision).

Δρ. Στυλιανός Κογεώργος, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος Χειρουργός, Εξειδικευμένος στη Λαπαροσκοπική & Ρομποτική Χειρουργική, Ειδικός στην Ενδομητρίωση