8+1 Ερωτήσεις και Απαντήσεις για την Εμβρυομεταφορά

Μύθοι και αλήθειες για το τελικό στάδιο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής

Η μεταφορά του εμβρύου στη μήτρα (εμβρυομεταφορά) είναι η τελική πράξη σε μια προσπάθεια εξωσωματικής γονιμοποίησης. Είναι λογικό να υπάρχει έντονη αγωνία, καθώς η εμβρυομεταφορά γίνεται μετά από μια περίοδο στενής παρακολούθησης με υπερηχογραφήματα, καθημερινά ενέσιμα φάρμακα, την ωοληψία, τη γονιμοποίηση των ωαρίων και την καλλιέργεια των εμβρύων.

Όλη η προσπάθεια της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ουσιαστικά ολοκληρώνεται την ημέρα της εμβρυομεταφοράς. Είναι εύλογο οι γυναίκες να επιθυμούν να γίνει, ό,τι εξαρτάται από αυτές ή τον ιατρό τους, με τον αποτελεσματικότερο τρόπο.

1. Μπορώ να κινούμαι μετά την εμβρυομεταφορά;

Πολλές γυναίκες αναρωτιούνται αν μπορούν να κινηθούν άνετα μετά την εμβρυομεταφορά. Το έμβρυο μετά την εμβρυομεταφορά κάθεται σε ένα σημείο στο ενδομήτριο και δεν μετακινείται. Ασχέτως με το αν η γυναίκα είναι όρθια ή ξαπλωμένη, ουρήσει ή φτερνιστεί. Μεγάλες μελέτες δεν έδειξαν κάποια διαφορά στα ποσοστά επιτυχίας ανάμεσα στις γυναίκες που μετακινήθηκαν άμεσα και σε αυτές που είχαν κάποιου βαθμού ακινησία.

Μάλιστα οι γυναίκες που επέστρεψαν στην καθημερινή δραστηριότητά τους άμεσα, είχαν ελαφρώς καλύτερα ποσοστά επιτυχίας, χωρίς όμως να είναι στατιστικά σημαντικά. Ο μύθος της απόλυτης ακινησίας μετά την εμβρυομεταφορά έχει καταρριφθεί, οπότε συστήνουμε πλέον στις γυναίκες να επιστρέφουν στην καθημερινή δραστηριότητα χωρίς να κάνουν υπερβολές που θα τις έβαζαν σε κίνδυνο να χτυπήσουν την κοιλιά τους.

2. Είναι η εμβρυομεταφορά κρυοσυντηρημένων εμβρύων επιτυχημένη;

Εδώ και αρκετά χρόνια, λόγω της βελτίωσης των μεθόδων κρυοσυντήρησης, η εμβρυομεταφορά κρυοσυντηρημένων εμβρύων θεωρείται εξίσου αποτελεσματική με τη μεταφορά εμβρύων μερικές μέρες μετά την ωοληψία.

Μάλιστα σε συγκεκριμένες περιπτώσεις όπως σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και γυναίκες με υπερδιέγερση των ωοθηκών, η μεταφορά κρυοσυντηρημένων εμβρύων σε δεύτερο χρόνο φαίνεται να έχει καλύτερα αποτελέσματα.

Η κρυοσυντήρηση των εμβρύων μπορεί να έχει και κάποια επιπλέον πλεονεκτήματα όπως τη δυνατότητα βιοψίας και ελέγχου των εμβρύων σε χρωμοσωμικό και γονιδιακό επίπεδο καθώς και τη δυνατότητα προγραμματισμού της εμβρυομεταφοράς σε χρονικό διάστημα που είναι προτιμητέο για το ζευγάρι.

3. Υπάρχουν κάποια σκευάσματα που θα βοηθούσαν στην επιτυχία της εμβρυομεταφοράς;

Η χορήγησης προγεστερόνης έχει δείξει ότι αυξάνει τα ποσοστά επιτυχίας και βοηθά στην υποστήριξη της κύησης εφόσον αυτή επιτευχθεί. Η προγεστερόνη μπορεί να χορηγηθεί σε διάφορες μορφές όπως από του στόματος σαν χάπι, κολπικά ή με υποδόρια ένεση. Η ιδανική οδός χορήγησης δεν έχει καθοριστεί ακόμα, αλλά συνήθως προτιμάται η κολπική χορήγηση ή κάποιος άλλος συνδυασμός.

Άλλα σκευάσματα όπως η ασπιρίνη, οι αντιθρομβωτικές ενέσεις ηπαρίνης, η κορτιζόνη δεν κάνουν διαφορά παρά μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, για αυτό και δε θα πρέπει να δίνονται σε όλες τις γυναίκες που μπαίνουν στη διαδικασία.

Οι πολυβιταμίνες, τα συμπληρώματα διατροφής και ο βελονισμός δε φαίνεται να προσφέρουν κάποια σημαντική αύξηση στα ποσοστά επιτυχίας. Αντιθέτως ο υγιεινός τρόπος ζωής και ακόμα περισσότερο το ιδανικό σωματικό βάρος αυξάνουν τα ποσοστά επιτυχίας και έτσι συστήνεται σε όλες τις γυναίκες που πρόκειται να προβούν σε εμβρυομεταφορά να είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στο φυσιολογικό σωματικό τους βάρος.

4. Μπορώ να ταξιδέψω μετά την εμβρυομεταφορά;

Συνήθως προτείνουμε 1-2 μέρες ξεκούρασης πριν από ένα ταξίδι είτε με αυτοκίνητο, πλοίο ή αεροπλάνο. Δε φαίνεται να υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να το υποστηρίζουν αυτό, αλλά ιδιαίτερα πολύωρα ταξίδια που προκαλούν στρες και σωματική κόπωση είναι προτιμότερο να αποφεύγονται, χωρίς να είναι απαγορευτική η πραγματοποίησή τους.

5. Η εμβρυομεταφορά θα πρέπει να γίνει σε συγκεκριμένες μέρες;

Σε αντίθεση με άλλα θηλαστικά, όπου η εμφύτευση μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε φάση του κύκλου και είναι εξαρτημένη από το ίδιο το έμβρυο, στους ανθρώπους η εμφύτευση μπορεί να γίνει μόνο σε συγκεκριμένες μέρες του κύκλου δηλαδή στο λεγόμενο χρονικό «παράθυρο εμφύτευσης». Αυτό το χρονικό διάστημα είναι συγκεκριμένο στην πλειοψηφία των γυναικών, περίπου 5 μέρες μετά την ωοθυλακιορρηξία ή την ωοληψία στους κύκλους εξωσωματικής.

Σε κάποιες γυναίκες το παράθυρο εμφύτευσης μπορεί να είναι μετατοπισμένο, για το λόγο αυτό μετά από επανειλημμένες αποτυχίες εμφύτευσης καλών ποιοτικά εμβρύων συστήνουμε τον έλεγχό του με τεστ δεκτικότητας του ενδομητρίου (ERA test).

6. Μπορεί να γίνει η εμβρυομεταφορά των κρυοσυντηρημένων εμβρύων χωρίς να πάρω κάποια αγωγή;

H εμβρυομεταφορά των κρυοσυντηρημένων εμβρύων συνήθως γίνεται μετά από χορήγηση οιστρογόνων και προγεστερόνης ούτως ώστε να παχύνουν το ενδομήτριο και να το προετοιμάσουν για την εμφύτευση. Αυτό μπορεί να γίνει βέβαια σε συγκεκριμένες περιπτώσεις στο φυσικό κύκλο της γυναίκας όπου δεν χορηγείται κανένα φάρμακο και τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη παράγονται από το ωοθυλάκιο.

Δε φαίνεται να υπερτερεί η μια μέθοδος από την άλλη όσον αφορά στα ποσοστά επιτυχίας, γενικότερα όμως υπάρχει μια προτίμηση στη φαρμακευτική προετοιμασία του ενδομήτριου λόγω ευκολότερου προγραμματισμού της εμβρυομεταφοράς.

7. Μπορώ να μειώσω τις πιθανότητες διδύμων και τριδύμων κατά την εμβρυομεταφορά;

Αν και υπάρχει νομοθεσία που καθορίζει τον ανώτατο αριθμό εμβρύων κατά τη μεταφορά ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας ώστε να μην έχουμε αυξημένη συχνότητα πολύδυμων κυήσεων, ο μόνος τρόπος να εξασφαλίσουμε τη μονήρη κύηση είναι η εμβρυομεταφορά ενός και μόνο εμβρύου.

Η τάση μεταφοράς ενός μόνο εμβρύου, μετά από επιλογή είτε με κριτήρια μορφολογικά, είτε χρησιμοποιώντας προεμφυτευτικό έλεγχο, είτε με τη βοήθεια λογισμικών AI, είναι συνεχώς αυξανόμενη ώστε να αποφεύγονται οι πολύδυμες κυήσεις και οι επιπτώσεις τους.

8. Αυξάνει τις πιθανότητες μου ο τραυματισμός «scratching» του ενδομητρίου;

Πάρα το γεγονός ότι ακούγεται οξύμωρο να προκαλείται μικροτραυματισμός στο ενδομήτριο ώστε να βελτιώνονται οι πιθανότητες, αυτό γινόταν επί σειρά ετών γιατί κάποιες μελέτες έδειξαν αύξηση στα ποσοστά κύησης. Αυτές οι αρχικές μελέτες όμως δεν ήταν σωστά σχεδιασμένες και νεότερες μελέτες, με περισσότερα περιστατικά και σωστή σχεδίαση έδειξαν ότι ο μικροτραυματισμός του ενδομητρίου δεν προσφέρει κάτι. Δεδομένου του αυξημένου κόστους και της μικρής πιθανότητας επιπλοκών, το «scratching» ενδομητρίου δεν προτείνεται πια.

9. Επηρεάζει η θρομβοφιλία τα ποσοστά εμφύτευσης;

Η θρομβοφιλία (δηλαδή η εγγενής τάση δημιουργίας θρομβώσεων) έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο αποβολών σε προχωρημένες εβδομάδες κύησης. Όμως δεν φαίνεται να σχετίζεται με τα ποσοστά εμφύτευσης, καθώς δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα ο πλακούντας και τα αγγεία του.

Για αυτόν το λόγο δεν προτείνουμε να γίνεται έλεγχος θρομβοφιλίας σε γυναίκες που πρόκειται να κάνουν εμβρυομεταφορά. Επίσης δεν χρειάζεται προφύλαξη με ενέσεις ηπαρίνης, καθώς είναι επίπονες και δεν προσφέρουν κάτι. Στην περίπτωση που επιτευχθεί η κύηση τότε μπορεί να γίνει έλεγχος θρομβοφιλίας και πιθανή θεραπεία.

Γεώργιος Κοντόπουλος, MD, FACOG, American Board certified Ob/Gyn,  Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, Ιατρός Αναπαραγωγής, Ιδρυτικό μέλος Institute of Life- IASO