Παγκόσμια Ημέρα κατά των Εγκεφαλικών Επεισοδίων

Έχει ειπωθεί από πολλούς ότι στον τομέα της ιατρικής ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας των νευροεπιστημών. Χάρη στην πρόοδο σε πολλούς τομείς όπως η γενετική, οι νέες απεικονιστικές δυνατότητες και οι ενδοαγγειακές επεμβατικές θεραπείες πολλές σπάνιες νευρολογικές παθήσεις αναμένεται να βρουν θεραπεία. Η εξέλιξη όμως στον τομέα της νευρολογίας δεν αφορά μόνο τις σπάνιες παθήσεις αλλά και εκείνες που είναι πολύ συχνές όπως είναι τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.

Τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (ΑΕΕ) είναι μια από τις σημαντικότερες αιτίες θανάτου και η κύρια αιτία αναπηρίας στις ανεπτυγμένες χώρες. Τα επεισόδια αυτά είναι δύο τύπων, τα αιμορραγικά που αποτελούν περίπου το 20%, και τα ισχαιμικά που αποτελούν το 80% των περιπτώσεων.

Τα ισχαιμικά ΑΕΕ (ΙΑΕΕ) συμβαίνουν είτε λόγω έμφραξης από θρόμβο, είτε λόγω σπασμού  κάποιου εγκεφαλικού αγγείου.

Τα αιμορραγικά ΑΕΕ (ΑΑΕΕ)  συμβαίνουν όταν ένα αγγείο στον εγκέφαλο ραγεί και προκληθεί αιμορραγία που μπορεί να δημιουργήσει ιδιαίτερα επικίνδυνες επιπλοκές.

Τα πιο συχνά συμπτώματα ενός αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου είναι η αιφνίδια εμφάνιση δυσχέρειας στην ομιλία, διαταραχής της όρασης όπως διπλωπία ή απώλεια ενός μέρους του οπτικού πεδίου, αλλαγή του προσώπου (όπως πτώση γωνίας του στόματος, πτώση βλεφάρου), αδυναμία άνω ή κάτω άκρου ή και των δύο, μούδιασμα προσώπου ή άκρων, δυσχέρεια ή αστάθεια βάδισης και ζάλη.

Ενώ παλαιότερα τα ΑΕΕ αντιμετωπίζονταν ως καταστάσεις όπου η ιατρική δεν μπορούσε να προσφέρει ιδιαίτερη θεραπεία, η εμφάνιση των μονάδων αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων στις δεκαετίες του 1970 και του 1980 άρχισε να αλλάζει κάπως τα πράγματα.

Η σημαντικότερη πρόοδος όμως στην θεραπεία των ισχαιμικών ΑΕΕ έγινε όταν άρχισε στην δεκαετία του 1990 να εφαρμόζεται η ενδοφλέβια  θρομβόλυση και αναπτύχθηκαν επίσης οι ενδαγγειακές επεμβατικές θεραπείες. Ή εφαρμογή των θεραπειών αυτών γενικεύθηκε από το 2000 και μετά και αναγνωρίσθηκε και η σημασία της έγκαιρης ιατρικής παρέμβασης. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, υπήρξε μια αυξανόμενη αναγνώριση της κρίσιμης σημασίας του χρόνου στη θεραπεία του εγκεφαλικού επεισοδίου. Η ιδέα "Time is Brain" έγινε κεντρικό δόγμα στη φροντίδα του εγκεφαλικού επεισοδίου, τονίζοντας την ανάγκη για γρήγορη αξιολόγηση και θεραπεία ώστε να επιτευχθεί η ελαχιστοποίηση της εγκεφαλικής βλάβης.

Στη δεκαετία 1990-2000 αποφασίσθηκε ο διαχωρισμός των νοσοκομείων υποδοχής αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων σε:

Πρωτοβάθμια  Κέντρα Εγκεφαλικού ΑΕΕ:

Τα Πρωτοβάθμια Κέντρα ΑΕΕ είναι νοσοκομεία που έχουν πιστοποιηθεί ότι παρέχουν συγκεκριμένα επίπεδα φροντίδας σε ασθενείς με εγκεφαλικό. Είναι εξοπλισμένα για τη χορήγηση θρομβολυτικής θεραπείας (tPA) και διαθέτουν πρωτόκολλα για την ταχεία αξιολόγηση και θεραπεία ασθενών με εγκεφαλικό επεισόδιο.

Ολοκληρωμένα κέντρα εγκεφαλικού επεισοδίου (CSCs):

Τα Ολοκληρωμένα Κέντρα Εγκεφαλικού είναι προηγμένες εγκαταστάσεις ικανές να παρέχουν υψηλότερο επίπεδο φροντίδας, συμπεριλαμβανομένης της ενδαγγειακής θρομβεκτομής για ορισμένους τύπους εγκεφαλικού επεισοδίου. Έχουν προηγμένες δυνατότητες και πόρους για τη διαχείριση πολύπλοκων περιστατικών εγκεφαλικού.

Από το 2000 μέχρι σήμερα αναπτύχθηκαν και άλλες δυνατότητες αντιμετώπισης των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων αξιοποιώντας την τεχνολογία για τη σύνδεση απομακρυσμένων ή υποεξυπηρετούμενων περιοχών με ειδικούς στα εγκεφαλικά. Αυτό επιτρέπει την έγκαιρη αξιολόγηση και συστάσεις θεραπείας μέσω της τηλεϊατρικής.

Από το 2010 μέχρι σήμερα η σύσταση κέντρων εγκεφαλικού επεισοδίου και  εξειδικευμένης φροντίδας εγκεφαλικών επεισοδίων έχει επεκταθεί παγκοσμίως. Πολλές χώρες έχουν πλέον δημιουργήσει δίκτυα και κέντρα αντιμετώπισης εγκεφαλικών επεισοδίων, με διαφορετικά επίπεδα εξειδίκευσης.

Στο διάστημα αυτό βέβαια δεν σταμάτησε η έρευνα και πολλές τεχνολογικές καινοτομίες έκαναν  την εμφάνισή τους.

Η συνεχιζόμενη έρευνα επικεντρώνεται στην περαιτέρω βελτίωση της φροντίδας του εγκεφαλικού, στη βελτίωση των στρατηγικών αποκατάστασης και στη διερεύνηση νέων παρεμβάσεων και τεχνολογιών για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων για τους ασθενείς με εγκεφαλικό. Συγκεκριμένα μεγάλη πρόοδος έχει επιτευχθεί και στις τεχνικές της ενδαγγειακής επεμβατικής θεραπείας με την ανάπτυξη των δυνατοτήτων ενδαγγειακής θρομβεκτομής.

Πολύ σημαντικό ρόλο στην έγκαιρη διάγνωση των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων έπαιξε και η μεγάλη πρόοδος στις τεχνικές απεικονίσεων όπως η αξονική και η μαγνητική τομογραφία.

Μπορούμε τελικά να διαπιστώσουμε ότι πλέον υπάρχουν πολλές αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, ενώ βασικό ρόλο στην καλή έκβαση της θεραπείας παίζει η ταχεία αναγνώριση των συμπτωμάτων ενός αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και η έγκαιρη προσέλευση σε κατάλληλα ιατρικά  στελεχωμένο και τεχνολογικά εξοπλισμένο θεραπευτικό κέντρο.

Η θεραπεία που παρέχεται στα κέντρα αυτά που έχουν την δυνατότητα να προσαρμόζονται συνεχώς στις αναδυόμενες τεχνολογίες και τα ερευνητικά επιτεύγματα, ωφελεί τελικά σημαντικότατα τόσο τους ασθενείς με εγκεφαλικό και τις οικογένειές τους όσο και την κοινωνία γενικότερα. Το ΙΑΣΩ Γενική Κλινική επενδύει συνεχώς στην επιστημονική καινοτομία σε κάθε τομέα και σήμερα  διαθέτει το επιστημονικό κι τεχνολογικό δυναμικό για να αντιμετωπίσει με τον καλύτερο τρόπο κάθε νευρολογική πάθηση.

Κωνσταντίνος Κουμάκης, Νευρολόγος – Ψυχίατρος, Διευθυντής Νευρολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ Γενική Κλινική

Ιωάννης Βελέντζας , Νευρολόγος – Ψυχίατρος, Διευθυντής Νευρολογικής Κλινικής & Εργαστηρίου Νευροφυσιολογίας ΙΑΣΩ Γενική Κλινική