Η εποχή των εμβολίων

Το φθινόπωρο είναι η εποχή προετοιμασίας για τον χειμώνα που έρχεται με τις εποχικές λοιμώξεις. Κύριο όπλο καταπολέμησης αυτών των λοιμώξεων είναι τα εμβόλια.

Ήδη βρισκόμαστε σε περίοδο έξαρσης των κρουσμάτων κορωνοϊού.

Απαραίτητη θεωρείται η εμβολιαστική κάλυψη με το επικαιροποιημένο εμβόλιο για τον SARS-CoV-2, το οποίο διενεργείται στα εμβολιαστικά κέντρα, αφού προηγηθεί «ραντεβού» μέσω της πλατφόρμας του emvolio.gov.gr.

Οι ενδείξεις εμβολιασμού είναι: 

• άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 60 ετών
• άτομα ηλικίας 6 μηνών έως 59 ετών με υποκείμενα νοσήματα και καταστάσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσησης
• άτομα με ανοσοκαταστολή
• έγκυες, θηλάζουσες
• επαγγελματίες υγείας

Ιδιαίτερα για τα άτομα με ανοσοκαταστολή, οι ανεμβολίαστοι εμβολιάζονται με τρείς δόσεις επικαιροποιημένου εμβολίου, τα μερικώς εμβολιασμένα άτομα με μία ή δύο δόσεις εμβολιάζονται με επικαιροποιημένο εμβόλιο, δύο ή μια δόση αντίστοιχα, και τα εμβολιασμένα με ≥ 3 δόσεις, εμβολιάζονται με μία δόση επικαιροποιημένου εμβολίου.

Η εμπειρία, που έχει αποκτηθεί από την χορήγηση 13,5 δισεκατομμυρίων δόσεων παγκοσμίως, παρέχει ασφάλεια όσον αφορά τις ανεπιθύμητες ενέργειες, ενώ το όφελος από τον εμβολιασμό είναι πολλαπλάσιο των ανεπιθύμητων ενεργειών.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, εκτιμά ότι τα εμβόλια στην Ευρώπη έχουν σώσει από τον θάνατο περισσότερα από ένα εκατομμύρια άτομα. Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι έχουν κερδίσει τη ζωή τους τουλάχιστον 39.000 άνθρωποι.

Η γρίπη, ο ετήσιος επισκέπτης, εμφανίζεται στην Ελλάδα, βάσει των επιδημιολογικών δεδομένων των προηγούμενων ετών, τον Δεκέμβριο. Συνεπώς, το αντιγριπικό εμβόλιο είναι το δεύτερο χρονικά εμβόλιο που πρέπει να χορηγηθεί.

Χορηγείται σε μία δόση ετησίως από τα μέσα έως το τέλος Νοεμβρίου, χωρίς να απαιτείται επαναληπτική δόση. Μπορεί να συγχορηγηθεί με το εμβόλιο έναντι του SARS-CoV-2, την ίδια ημέρα αλλά σε διαφορετικά ανατομικά σημεία, ή οποιαδήποτε ημέρα πριν ή μετά από αυτό.

Ένδειξη εμβολιασμού, όπως αναγράφονται στην Υπουργική απόφαση, έχουν:

• τα άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών
• ενήλικες με έναν ή περισσότερους επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα
• έγκυες ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης ή λεχωϊδες και θηλάζουσες
• οι εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας

Τα εμβόλια είναι τετραδύναμα, ενώ κατά την φετινή χρονιά κυκλοφορούν τετραδύναμα εμβόλια με 60 mcg από κάθε αντιγόνο, καθώς και εμβόλιο τετραδύναμο με 15 mcg από κάθε αντιγόνο και ανοσοενισχυτικό και συνιστώνται για άτομα άνω των 65 ετών.

Όσον αφορά την αποτελεσματικότητα του υψηλής δόσης αντιγριπικού εμβολίου σε άτομα άνω των 65 ετών, αναφέρεται ότι είναι υψηλότερη στην πρόληψη της νόσησης, στην ελάττωση της θνητότητας από πνευμονία και από καρδιοαναπνευστικά αίτια σε σχέση με τα συμβατικά εμβόλια.

Όσον αφορά το εμβόλιο με ανοσοενισχυτικό, συγκρινόμενο με το συμβατικό και το υψηλής δόσεως, προκύπτει 51,3% συνολική αποτελεσματικότητα στην πρόληψη της νοσηλείας για γρίπη ή πνευμονία, υψηλότερη αποτελεσματικότητα από το συμβατικό εμβόλιο και συγκρίσιμη αποτελεσματικότητα με το εμβόλιο υψηλής δόσεως.

Όσον αφορά την διεισδυτική πνευμονιοκοκκική νόσο, έχει αποδειχθεί σαφής μείωση της συχνότητας μετά την χορήγηση του αντιπνευμονιοκοκκικού εμβολίου. Το εμβόλιο που συνιστάται είναι το PCV20, το οποίο έχει υψηλότερη αποτελεσματικότητα από τα προηγουμένως κυκλοφορούντα PCV13 και PPSV23.

Συνιστάται η χορήγησή του σε όλα τα άτομα άνω των 65ετών και σε άτομα 18-64 ετών με υποκείμενα νοσήματα, όπως περιγράφεται στην αντίστοιχη Υπουργική απόφαση.

Όσον αφορά την χορήγηση του PCV20, δεν συνιστάται να ακολουθήσει χορήγηση PPSV23. Εάν έχει προηγηθεί μία δόση PCV13, χορηγείται μια δόση PCV20 μετά ένα έτος. Εάν έχει προηγηθεί μόνο μία δόση PPSV23, χορηγείται μια δόση PCV20 μετά ένα έτος. 

Εάν έχουν προηγηθεί το PCV13 και το PPSV23, δεν συνίσταται χορήγηση PCV20.

To εμβόλιο έναντι του πνευμονιοκόκκου δεν θεωρείται εποχικό και χορηγείται σε οποιαδήποτε χρονική περίοδο.

Όσον αφορά το εμβόλιο έναντι του έρπητα ζωστήρα, δεν είναι εποχικό, χορηγείται σε μία δόση καθόλη τη διάρκεια του χρόνου και συνιστάται σε άτομα ηλικίας 60-75 ετών ανεξαρτήτως ιστορικού έρπητα ζωστήρα.

Το νεώτερο αδρανοποιημένο,  ανασυνδυασμένο εμβόλιο με ανοσοενισχυτικό, χορηγείται σε δύο δόσεις και αποζημιώνεται από το κράτος μόνο για άτομα ≥ 18 ετών με ανοσοκαταστολή ή HIV και ιστορικό ≥ 2 επεισοδίων έρπητα ζωστήρα και σε άτομα ≥ 60ετών με ανοσοκαταστολή. Τονίζεται ότι, έχει λάβει έγκριση για χορήγηση σε ανοσοεπαρκή άτομα ≥  50ετών, αλλά δεν αποζημιώνεται από τον ΕΟΠΥΥ γι΄ αυτήν την ένδειξη.

Μάριος Κ. Λαζανάς, Παθολόγος Λοιμωξιολόγος- Διευθυντής Παθολογικής Λοιμωξιολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ Γενική Κλινική
Ελένη Παπασταμούλη,  Μαία, Προϊσταμένη Λοιμώξεων ΙΑΣΩ