«Πρωτόκολλα Γρήγορης Ανάρρωσης» ασθενών έπειτα από χειρουργικές επεμβάσεις

Προϊόν επιστημονικής μελέτης, τα εργαλεία αυτά βελτιώνουν την ανάρρωση των χειρουργημένων ασθενών.

Tα «Πρωτόκολλα Γρήγορης Ανάρρωσης» ασθενών έπειτα από χειρουργικές επεμβάσεις (ERAS-Enhanced Recovery After Surgery) αντιπροσωπεύουν έναν «νέο τρόπο σκέψης» για το πώς αντιμετωπίζουμε τους ασθενείς πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις. Απαρτίζονται από ένα πλήθος στοιχείων βασισμένων σε σύγχρονες στοιχειοθετημένες μελέτες. Βοηθούν τους ασθενείς να αναρρώσουν γρηγορότερα έπειτα από μεγάλες επεμβάσεις και να επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους το συντομότερο δυνατόν. Επίσης, επικεντρώνονται στην ενεργό συμμετοχή του ασθενούς στην ανάρρωσή του.

Ο «νέος» αυτός τρόπος σκέψης πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές του 21ου αιώνα, δηλαδή πριν από σχεδόν 20 χρόνια. Πρωτοστάτες της δημιουργίας των πρωτοκόλλων αυτών ήταν οι καθηγητές Kehlet, Wilmore, Fearon και Ljungqvist. Στην αρχή, αντιμετωπίστηκαν με δυσπιστία από την ιατρική κοινότητα και δύσκολα ενσωματώθηκαν από τις χειρουργικές ομάδες στην καθημερινή κλινική τους πράξη. Στη διάρκεια των ετών, όμως, όταν άρχισαν να αποδεικνύουν τα θεαματικά αποτελέσματά τους στη μείωση του χρόνου νοσηλείας, των επιπλοκών, αλλά και του κόστους για το σύστημα υγείας, άρχισαν να αποκτούν μεγαλύτερη απήχηση και να εδραιώνουν τη θέση τους στην κλινική πράξη.

Ποια στοιχεία περιλαμβάνουν αυτά τα πρωτόκολλα;

Οι κύριοι τομείς που καλύπτουν τα πρωτόκολλα αυτά είναι:

1. Ο προγραμματισμός και η προετοιμασία των ασθενών πριν από την εισαγωγή τους (π.χ. ενίσχυση θρέψης με πρωτεϊνούχα σκευάσματα, βελτίωση φυσικής κατάστασης με αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, βελτίωση αναπνευστικής λειτουργίας, διακοπή καπνίσματος).

2. Η διεγχειρητική μείωση του στρες που προκαλεί στον οργανισμό η επέμβαση.

3. Η βέλτιστη διαχείριση των ιστών από τον χειρουργό και η χρήση ελάχιστα επεμβατικών τεχνικών (λαπαροσκοπική/ρομποτική χειρουργική).

4. Η ελαχιστοποίηση των καθετήρων (π.χ. παροχετεύσεις, ουροκαθετήρες, κεντρικές γραμμές, ρινογαστρικοί καθετήρες).

5. Οι σωστοί αναισθησιολογικοί χειρισμοί κατά τη διάρκεια του χειρουργείου, αλλά και μετεγχειρητικά, στη διαχείριση του πόνου.

6. Η μετεγχειρητική διαχείριση του ασθενούς γρήγορα, αλλά ακολουθώντας συγκεκριμένα βήματα (π.χ. ταχεία έναρξη σίτισης, ταχεία κινητοποίηση του ασθενούς, εντατική φυσικοθεραπεία).

Γιατί να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα πρωτόκολλα;

Σχεδόν δύο δεκαετίες μετά την πρώτη τους εμφάνιση, έχουμε στα χέρια μας αρκετές επιστημονικές μελέτες που αποδεικνύουν πως η ενσωμάτωσή τους στην κλινική πράξη μειώνει τον χρόνο ανάρρωσης, τη διάρκεια νοσηλείας και τις επιπλοκές έπειτα από μεγάλες επεμβάσεις έως και κατά 50%, σε σχέση με την παραδοσιακή περιεγχειρητική αντιμετώπιση και φροντίδα.

Ποιος χρησιμοποιεί τα πρωτόκολλα αυτά;

Τα πρωτόκολλα αυτά δημοσιεύονται από τον διεθνή οργανισμό ERAS (μη κερδοσκοπική ιατρική κοινότητα) και είναι προς χρήση και εφαρμογή από όποιον επαγγελματία υγείας το επιθυμεί. Για να υπάρξει, όμως αποτέλεσμα από τη χρήση τους, θα πρέπει να συνεργάζονται όλες οι εμπλεκόμενες ειδικότητες (π.χ. αναισθησιολόγος, χειρουργός, νοσηλευτικό προσωπικό, διαιτολόγος, φυσικοθεραπευτής). Μόνο με την ενσωμάτωση όλων των οδηγιών που περιλαμβάνει ένα πρωτόκολλο μπορούμε να έχουμε τα καλύτερα αποτελέσματα στον ασθενή.

Σήμερα υπάρχουν δημοσιευμένα πρωτόκολλα για επεμβάσεις κολεκτομής, γαστρεκτομής, οισοφαγεκτομής, βαριατρικές επεμβάσεις, ορθοπεδικές επεμβάσεις αντικατάστασης άρθρωσης, επεμβάσεις κυτταρομείωσης, καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις κ.ά.

Ποια διαφορά κάνει η χρήση τους;

Η εφαρμογή των πρωτοκόλλων αυτών δεν «στοιχίζει» απολύτως τίποτα στη χειρουργική ομάδα, απεναντίας διευκολύνει τη διαχείριση των ασθενών, καθώς βασίζεται σε δομημένες βασικές αρχές. Από την άλλη, η εφαρμογή των πρωτοκόλλων αυτών έχει τεράστιο αποτύπωμα στον ασθενή. Όσοι ασθενείς αντιμετωπίζονται με πρωτόκολλα ταχείας ανάρρωσης δηλώνουν ενθουσιασμένοι με το γεγονός πως ύστερα από μια μεγάλη επέμβαση είχαν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στον προσωπικό τους χώρο τόσο γρήγορα - πράγμα που βοηθάει αρκετά και την ψυχολογία τους. Ήρθε η ώρα ένα ακόμα μεγαλύτερο μέρος της ιατρικής κοινότητας να αγκαλιάσει και να ενσωματώσει τον νέο αυτό τρόπο σκέψης.

Κωνσταντίνος Αλμπανόπουλος, Γενικός Χειρουργός, Αναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής, Διευθυντής Β’ Χειρουργικής Κλινικής – Λαπαροσκοπική Μονάδα Βαριατρικής και Μεταβολικής Χειρουργικής, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική