ΒΙΤΑΜΙΝΗ D: Τα πάντα για τη Βιταμίνη του Ήλιου

Τα τελευταία χρόνια γίνεται πολλή συζήτηση, σε παγκόσμιο επίπεδο, για την βιταμίνη D (η οποία θεωρείται πλέον ορμόνη) και κυρίως για την έλλειψή της.

Η ιδιαιτερότητα της βιταμίνης αυτής, σε σχέση με τις υπόλοιπες βιταμίνες, είναι ότι η απορρόφησή της δεν εξαρτάται μόνον από την διατροφή με εμπλουτισμένες τροφές ή διατροφικά συμπληρώματα, αλλά κυρίως και από την έκθεση στον ήλιο.

Εδώ και μερικές δεκαετίες χρησιμοποιείται συμπληρωματικά στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης, γιατί θεωρείται ότι προσφέρει σημαντική ωφέλεια στην υγεία του μυοσκελετικού συστήματος.

Η ωφέλεια αυτή οφείλεται στην πολλαπλή δράση της βιταμίνης στον μεταβολισμό του ασβεστίου (απορρόφηση από το έντερο, δράση στους νεφρούς, στους παραθυρεοειδείς αδένες, στα οστά).

Επιπλέον, η έλλειψη της, όπως προκύπτει από ιατρικές μελέτες, έχει συσχετισθεί με μυϊκή αδυναμία, ιδίως σε ηλικιωμένους, αυξημένο κίνδυνο πτώσεων και τελικά με αυξημένο κίνδυνο οστεοπόρωσης και καταγμάτων.

Τι μπορεί να προκαλέσει η έλλειψη Βιταμίνης D

Έρευνες, όμως, απέδειξαν την συσχέτιση της όμως και με άλλες καταστάσεις. Οι έρευνες αυτές αφορούν κυρίως στην έλλειψη της και όχι στην υπερεπάρκεια της (γιατί είναι γνωστή η τοξικότητά της σε υπερβολικά επίπεδα, η οποία όμως είναι σπάνια).

Αιτία για την διερεύνηση αυτή γενικότερα γύρω από την έλλειψή της απετέλεσε η γνώση ότι η έκθεση στον ήλιο μειώνεται λόγω του τρόπου ζωής στις πολιτισμένες κοινωνίες.

Ο μέσος άνθρωπος συνήθως δουλεύει κλεισμένος σε ένα δωμάτιο τις ώρες της ηλιοφάνειας. Ο φόβος του καρκίνου του δέρματος και η εκτεταμένη χρήση ισχυρών αντηλιακών μειώνουν σημαντικά την δυνατότητα για απορρόφηση της βιταμίνης από το δέρμα.

Έκθεση, όμως, στον ήλιο χωρίς την χρήση αντηλιακού για μικρό χρονικό διάστημα, ιδίως το καλοκαίρι, είναι αρκετή για την απορρόφηση της βιταμίνης χωρίς αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του δέρματος.

Στα επίπεδα της βιταμίνης φαίνεται να υπάρχει αντίστροφη σχέση με την ηλικία (μείωση της ικανότητας για απορρόφηση και σύνθεση) και την παχυσαρκία, ενώ παίζουν σημαντικό ρόλο και άλλοι παράγοντες όπως η εποχή, ο τόπος κατοικίας (ηλιόλουστη ή όχι περιοχή) κ.α.

Επιπλέον, παθήσεις του ήπατος και των νεφρών όπως και σύνδρομα δυσαπορρόφησης, εγχειρήσεις για την παχυσαρκία, φυματίωση,  κ.α. φαίνονται να συνδέονται με ανεπάρκεια της βιταμίνης.

Άλλες παράμετροι όπως η κάλυψη του δέρματος με ρούχα για θρησκευτικούς λόγους, η μελάγχρωση του δέρματος κ.α.  εμποδίζουν την απορρόφηση της βιταμίνης. Τελικά, η έλλειψη της παρατηρείται όχι μόνον στην Ελλάδα, που έχει αυξημένη ηλιοφάνεια, αλλά και σε ολόκληρη την Μεσόγειο.

Όπως τονίσθηκε και προηγουμένως, η έλλειψή της έχει και με άλλες, εκτός της οστεοπόρωσης, καταστάσεις. Μελέτες έχουν δείξει την σχέση της με τον σακχαρώδη διαβήτη, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τα αναπνευστικά νοσήματα, τον υπογοναδισμό, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, την χρόνια λήψη διαφόρων φαρμάκων όπως κορτικοειδή, αντιεπιληπτικά, αντιμυκητιασικά, την νεφρική νόσο σε προχωρημένα στάδια κ.α.

Πολύ σημαντική θεωρείται και η συσχέτισή της με αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και αυτοάνοσες παθήσεις του εντέρου. Αυτό δεν σημαίνει ότι η έλλειψη της  ευθύνεται αποκλειστικά για τις νόσους αυτές, αλλά ότι μπορεί η χορήγηση της να βοηθήσει στην βελτίωση.

Ακόμη, κάποιες ενθαρρυντικές, αλλά ανεπιβεβαίωτες, μελέτες δείχνουν πιθανή βελτίωση της πορείας της νόσου σε ορισμένες νεοπλασίες με την χορήγηση της βιταμίνης.

Τι μπορεί να προκαλέσει η έλλειψη της στα παιδιά

Στα παιδιά είναι από παλιά γνωστή η συσχέτιση της έλλειψης δράσης της βιταμίνης με την εμφάνιση ραχίτιδας και οστικές παραμορφώσεις. Στην κύηση και τον θηλασμό οι ανάγκες για την βιταμίνη είναι ιδιαίτερα αυξημένες και όταν υπάρχει επάρκεια, αυτή σχετίζεται με καλύτερη υγεία του εμβρύου και του νεογνού. Περίπου, το 50% των εγκύων παγκοσμίως, κατά μέσο όρο, πιθανολογείται ότι μπορεί να έχει ανεπάρκεια της βιταμίνης.

Με βάση τα παραπάνω είναι λογικό να αναρωτηθούμε αν έχουμε έλλειψη από την βιταμίνη D και να την μετρήσουμε. Ακόμη και εάν δεν έχουμε, τουλάχιστον έκθεση στον ήλιο για μικρό χρονικό διάστημα την ημέρα, ιδίως το καλοκαίρι, χωρίς την χρήση ισχυρού αντηλιακού ίσως να είναι αρκετή.