Νόσος Πάρκινσον: Πρώιμα συμπτώματα που προειδοποιούν την έναρξη της νόσου

Η Νόσος Πάρκινσον είναι μια νευροεκφυλιστική νόσος που μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα συνήθως άνω των 60 ετών και προοδευτικά προσβάλλει την κινητικότητα των ασθενών. Τυπικά κινητικά συμπτώματα είναι ο τρόμος των άκρων και η δυσκολία στην βάδιση με έντονη αστάθεια και συχνή διαταραχή στην ισορροπία του ασθενούς.

Από την νόσο υπολογίζεται ότι πάσχουν μόνο στην Ευρώπη πάνω από 1 εκατομμύριο άνθρωποι και ο αριθμός αναμένεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2030 πιθανότατα λόγω της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης, αλλά και λόγω περιβαλλοντικών - διατροφικών παραγόντων.

H έναρξη της νόσου διαγιγνώσκεται σχετικά εύκολα μετά από μια ενδελεχή νευρολογική εκτίμηση και ειδικές απεικονιστικές εξετάσεις. Η νόσος οφείλεται στην μειωμένη παραγωγή ντοπαμίνης από συγκεκριμένες δομές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον συγχρονισμό των κινήσεων.

Όταν αρχίζουν να εμφανίζονται τα τυπικά κινητικά συμπτώματα (τρόμος, δυσκινησία) έχει ήδη χαθεί περισσότερο από το 70% της εγκεφαλικής ντοπαμινεργικής παραγωγής.

Αρκετά χρόνια πριν την έναρξη των κινητικών συμπτωμάτων πολλοί ασθενείς εμφανίζουν τα λεγόμενα μη κινητικά συμπτώματα που είναι μη ειδικά και δεν γίνονται αντιληπτά ούτε από τον ίδιο τον ασθενή (τα αποδίδει στο φυσιολογικό γήρας) αλλά ούτε και από τους μη ειδικούς ιατρούς.

Τα συμπτώματά αυτά μπορεί να είναι

1. Απώλεια όσφρησης: Ένα από τα πιο μελετημένα και εντυπωσιακά συμπτώματα που έχουν σχετιστεί με την νόσο Πάρκινσον είναι η πρώιμη διαταραχή στην αίσθηση της όσφρησης.

Επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι το νόσημα μπορεί να ξεκινάει από τον οσφρητικό βολβό και μέσω της οσφρητικής οδού να επεκτείνεται σε ειδικές εγκεφαλικές δομές. Οι ασθενείς συνήθως παραπονιούνται για πλήρη απώλεια της ικανότητας τους να μυρίζουν ή για δυσκολία στην αντίληψη της μυρωδιάς (παροσμία).

2. Δυσκολίες στον ύπνο: Πολύ συχνά στα πρώιμα στάδια της νόσου ή και χρόνια πριν εμφανίζεται στον ασθενή έντονη διαταραχή στον ύπνο, με ανήσυχα και εφιαλτικά όνειρα καθώς και έντονες νευρικές κινήσεις.

Η αρχιτεκτονική του ύπνου διαταράσσεται και ο ασθενής χάνει την ικανότητα για την μορφή ύπνου REM που σχετίζεται με βαθιά χαλάρωση του μυϊκού συστήματος. Αυτό το σύμπτωμα συνήθως αναφέρεται από τον/την σύντροφο του ασθενούς γιατί στον ίδιο μπορεί να μην γίνεται αντιληπτό.

3. Δυσκοιλιότητα: Ένα σύμπτωμα που συνήθως οι ασθενείς αποδίδουν σε άλλα αίτια

(ηλικία, άγχος, διατροφή, φάρμακα) και δεν αναφέρουν στον γιατρό είναι αυτό της αλλαγής των εντερικών συνηθειών.

Η δυσκοιλιότητα που εκδηλώνεται πρώιμα σε ασθενείς που θα εμφανίσουν νόσο Πάρκινσον σχετίζεται με την δυσλειτουργία του μυϊκού πλέγματος του γαστρεντερικού σωλήνα εφόσον και αυτό είναι εξαρτώμενο από νευροδιαβιβαστές του τύπου της ντοπαμίνης. Βέβαια πολλοί παράγοντες είναι αυτοί που μπορεί να οδηγούν στο ίδιο σύμπτωμα σε έναν ασθενής άνω των 60 ετών οπότε η αξιολόγηση του πρέπει να γίνεται προσεκτικά από τον ειδικό γιατρό.

4. Επίμονος πόνος και δυσκαμψία στον ώμο ή στα ισχία: Δεν είναι λίγες οι φορές που ασθενείς με έντονο και επίμονο πόνο σε κάποια κεντρική άρθρωση παραπέμπονται σε Νευρολόγο μετά από πολλές απεικονιστικές εξετάσεις χωρίς να έχει βρεθεί κάποια ορθοπεδική βλάβη και με μία ενδελεχή κλινική εξέταση διαπιστώνεται το πραγματικό πρόβλημα.

Μάλιστα πολλές φορές οι ασθενείς αυτοί έχουν λάβει μακροχρόνιες αγωγές με αναλγητικά/κορτιζόνη χωρίς βελτίωση του πόνου.

5. Διαταραχές αυτόνομου νευρικού συστήματος : Η ρύθμιση του ρυθμού της καρδιάς, της συστολής και διαστολής των αγγείων, η λειτουργία των αδένων, η ρύθμισης της διούρησης αλλά και της στυτικής λειτουργίας γίνεται από το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Σημαντικό ρόλο στην σωστή λειτουργία του συστήματος αυτού έχει και πάλι η ντοπαμίνη.

Συμπτώματα που δεν πρέπει να διαφεύγουν της προσοχής μας είναι το αναφερόμενο αίσθημα έντονης ζάλης, λιποθυμική τάση μετά από απότομη αλλαγή θέσης, εναλλαγές ταχυκαρδίας-βραδυκαρδίας, στυτική δυσλειτουργία, έντονες διαταραχές στην εφίδρωση και θερμορρύθμιση και πάλι η αξιολόγηση αυτών των συμπτωμάτων πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά γιατί σε καμία περίπτωση δεν οδηγούν σε διάγνωση του νοσήματος.

Είναι πολύ σημαντικό ο Νευρολόγος που εξετάζει τον ασθενή να ρωτάει και να καταγράφει την εμφάνιση συμπτωμάτων σαν αυτά που προαναφέρθηκαν.

Η πρώιμη διάγνωση μπορεί να απαλλάξει τον ασθενή από σωρεία εξετάσεων που μπορεί να αποπροσανατολίσουν από το πραγματικό πρόβλημα αλλά και να κατευθύνει τον ασθενή στην λήψη μέτρων (σε μορφή άσκησης, διατροφή, αλλαγές σε συνήθειες) που να επιβραδύνουν την εμφάνιση της νόσου. Επίσης η έγκαιρη έναρξη της κατάλληλης φαρμακευτική αγωγής μπορεί επίσης να επιβραδύνει την κινητική αναπηρία.

Ευαγγελία Σωτηρίου, Νευρολόγος, Αν. Διευθύντρια Νευρολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ Γενική Κλινική