HPV Νόσος Πρωκτού: Έγκαιρη διάγνωση & θεραπεία για την πρόληψη του καρκίνου πρωκτού

Η Β΄Γαστρεντερολογική - Ηπατολογική Κλινική της Γενικής Κλινικής του ΙΑΣΩ με Διευθυντή τον κο Νικόλαο Ανυφαντή και Επιμελήτρια την κα Ξανθίππη Τζαννετάκου παρέχει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα πρόληψης, διάγνωσης και θεραπείας για την HPV νόσο του πρωκτού.

Τα σύγχρονα υψηλής ευκρίνειας ενδοσκόπια με την ενσωματωμένη λειτουργία ηλεκτρονικής μεγενθυντικής χρωμοενδοσκόπησης, στα χέρια των έμπειρων ενδοσκόπων της κλινικής, προσφέρουν τη δυνατότητα εξαιρετικά υψηλής διαγνωστικής ακρίβειας ορθοπρωκτοσκόπησης (High Definition Magnification Chromoanoscopy) που βοηθούν στην έγκαιρη ανίχνευση ακόμη και των αρχόμενων χιλιοστομετρικών αλλοιώσεων που διαλάθουν της κλασσικής εξέτασης με παλαιότερες μεθόδους.

Η έγκαιρη διάγνωση και η καταστροφή ή εξαίρεση των αλλοιώσεων αυτών οδηγούν με ασφάλεια αφενός στην ίαση και τη διακοπή της μετάδοσης σε άλλους ασθενείς, αφετέρου στην εξάλειψη του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του πρωκτού.

Γενικά στοιχεία

O HPV είναι ένας ιός με 189 διαφορετικούς υπότυπους εκ των οποίων οι 120 προσβάλλουν τον άνθρωπο και οι 40 από αυτούς μεταδίδονται σεξουαλικά. Μολύνει το δέρμα και τους βλεννογόνους και κάποιες μορφές του προκαλούν κονδυλώματα κυρίως στην περιοχή των γεννητικών οργάνων.

Οι γεννητικοί τύποι των HPV κατηγοριοποιούνται ως εξής:

Ομάδα χαμηλού κινδύνου στην οποία συμπεριλαμβάνονται οι τύποι 6, 11, 40, 42, 43, 44, 54, 61, 72, 73, 81 και προκαλούν κατά κανόνα καλοήθεις αλλοιώσεις γνωστές ως οξυτενή κονδυλώματα.
Ομάδα υψηλού κινδύνου στην οποία συμπεριλαμβάνονται οι τύποι 16, 18, 26, 31, 33, 34, 35, 39, 45, 51, 52, 53, 56, 58, 59 των οποίων η ενεργός λοίμωξη μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα δύναται να καταλήξει σε κακοήθη εξαλλαγή των κυττάρων και καρκίνο.

Παγκοσμίως ο HPV είναι ο πιο συχνά σεξουαλικά μεταδιδόμενος ιός με υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης την πρώτη 10ετία της σεξουαλικής ενεργητικότητας, τυπικά μεταξύ 15 και 25 ετών.

Υπολογίζεται πως το 80% των σεξουαλικά ενεργών ατόμων έρχεται σε επαφή με τον HPV τουλάχιστον για μία φορά στη ζωή του.

Το 12% των γυναικών με φυσιολογική κυτταρολογική εξέταση του τραχήλου (test pap) βρέθηκαν θετικές στην ανίχνευση HPV – DNA.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αξιοσημείωτη αύξηση της HPV πρωκτικής νόσου τόσο στις γυναίκες όσο και στους άντρες λόγω της αύξησης της πρωκτικής σεξουαλική επαφής.

Μετάδοση

Η πρωκτική μετάδοση του HPV γίνεται μέσω άμεσης δερματικής επαφής.

Αυξημένο κίνδυνο για HPV νόσου του πρωκτού εμφανίζουν:

Γυναίκες και άνδρες με πρωκτική σεξουαλική επαφή
Όσοι έχουν πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους
Άνδρες και γυναίκες που δεν χρησιμοποιούν προφυλακτικό
Όσοι έχουν εξασθενημένο ανοσολογικό σύστημα (HIV λοίμωξη, σακχαροδιαβητικοί, καρκινοπαθείς)
Οι καπνιστές
Οι πάσχοντες από άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα

Κλινική εικόνα HPV πρωκτού – Συμπτωματολογία:

Χιλιοστομετρικές ωοειδείς ποικιλόχρωμες αλλοιώσεις που ομοιάζουν με σπίλους (ελιές) στο χρώμα του δέρματος ή σκουρόχρωμες - πέριξ του πρωκτικού δακτυλίου
Ευμεγέθεις ανθοκραμβοειδείς συρρέoυσες μάζες
Ασυμπτωματικές επηρμένες πλάκες που αναγνωρίζονται μόνο από τον ειδικό κατά την εξέταση

Στο αρχικό στάδιο, η νόσος δύναται να είναι ασυμπωματική και να διαφεύγει της έγκαιρης διάγνωσης. Με την πάροδο του χρόνου όμως μπορεί να προκαλέσουν:

Κνησμό
Αιμορραγία πρωκτού
Αίσθημα ατελούς κένωσης
Άλγος αυτόματο ή κατά τη διάρκεια της κένωσης

Πρόληψη - Ποιοι πρέπει να εξετάζονται για την ανίχνευση κονδυλωμάτων:

Γυναίκες με HPV θετική κυταρρολογική στην εξέταση Παπανικολάου (test PAP)
Άνδρες και γυναίκες με πρωκτική σεξουαλική επαφή, προληπτικά άνα έτος
Άνδρες ομοφυλόφιλοι (MSM) και γυναίκες πάσχοντες από άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (STD) όπως σύφιλη, γονόρροια, χλαμύδια κλπ.
Ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς όπως όσοι πάσχουν από HIV λοίμωξη, ιδιαίτερα κατά την αρχή αρχική διάγνωση
Όσοι παρουσιάζουν συμπτώματα πρωκτικής νόσου όπως αιμορραγία στις κενώσεις, ψηλαφητές μάζες, κνησμό και πρωκταλγία.

HPV και καρκίνος του πρωκτού

Γιατί πρέπει να ανιχνεύονται και να θεραπεύονται οι HPV λοιμώξεις:

Παρότι ο καρκίνος πρωκτού αποτελεί το 2,7% όλων των καρκίνων του γαστρεντερικού συστήματος, η ετήσια επίπτωσή του στο γενικό πληθυσμό έχει ανοδική τάση.
Η χρόνια αθεράπευτη πρωκτική λοίμωξη με HPV αυξάνει την πιθανότητα ανάπτυξης πρωκτικού καρκίνου. Το 90% - 95% των καρκίνων πρωκτού σχετίζονται με αυτή.
Η έγκαιρη αναγνώριση ενδοεπιθηλιακών νεοπλασμάτων αποτρέπουν την εξέλιξη των προκαρκινικών δυσπλασιών σε καρκίνο.
Οι βλάβες αυτές δεν προκαλούν συμπτώματα και ανευρίσκονται δύσκολα ακόμη και από ειδικούς χωρίς τον κατάλληλο εξοπλισμό και εκπαίδευση και δύναται να εξελιχθούν σε κακοήθεια σε ποσοστό μέχρι και 10% - 15% σε διάστημα 5ετίας.
Η στενή συσχέτιση και αύξηση της επίπτωσης του HPV σε άτομα πάσχοντες από HIV και η αυξημένη επίπτωση του πρωκτικού καρκίνου σε ομοφυλόφιλα άτομα και HIV οροθετικούς, αυξάνει περισσότερο την ανάγκη για έγκαιρη διάγνωση.

Διάγνωση

Η διάγνωση της HPV πρωκτικής νόσου περιλαμβάνει τα εξής:

Προσεκτική επισκόπηση από ειδικό γαστρεντερολόγο και δακτυλική εξέταση της περιοχής του πρωκτού
Κυτταρολογική εξέταση πρωκτού (test Pap πρωκτού)
Πρωκτοσκόπηση υψηλής ευκρίνειας
Ιστολογική εξέταση ύποπτων για κακοήθεια αλλοιώσεων

Θεραπεία

Η θεραπεία των HPV αλλοιώσεων πρωκτού εξαρτάται από τα μεγέθη και τον αριθμό, την μορφή των αλλοιώσεων.
Μεμονωμένες περιπρωκτικές χιλιοστομετρικές αλλοιώσεις μπορεί να αντιμετωπιστούν με χημική σύσταση όπως η ιμικουιμήδη ή φθοριουρακίδη.
Μεγαλύτερες βλάβες και αλλοιώσεις στον πέριξ πρωκτικό δακτύλιο και εντός του πρωκτού αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με θεραπευτικό θερμοκαυτηριασμό με Argon Plasma Coagulation.
Σε ιδιαίτερα εκτεταμένη νόσο είναι δυνατό να εφαρμοστεί και χειρουργική εκτομή των αλλοιώσεων.

Νικόλαος Ανυφαντής, Γαστρεντερολόγος / Ηπατολόγος, Διευθυντής Β’ Γαστρεντερολογικής - Ηπατολογικής Κλινικής, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική.

Ξανθίππη Τζαννετάκου, Γαστρεντερολόγος / Ηπατολόγος, Επιμελήτρια Β’ Γαστρεντερολογικής Κλινικής, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική.