Ασυμφωνία Φύλου & Διαδικασία Επιβεβαίωσης Φύλου

Ως ασυμφωνία φύλου, παλαιότερα γνωστή και ως δυσφορία φύλου, ορίζεται η ασυμφωνία μεταξύ της ταυτότητας φύλου και του κατά τη γέννηση αποδοθέντος φύλου. Η διαδικασία επιβεβαίωσης ή μετάβασης του φύλου περιλαμβάνει μία σειρά διαδικασιών κατά τις οποίες το διεμφυλικό άτομο αποκτά τα χαρακτηριστικά του επιθυμητού φύλο του.

Στο σημείο αυτό αξίζει να τονιστεί ότι δεν επιθυμούν όλα τα τρανς άτομα επιβεβαίωση ταυτότητας φύλου μέσω ορμονικών η χειρουργικών παρεμβάσεων.

Στα τρανς άτομα περιλαμβάνονται και  εκείνα που δεν επιθυμούν να κατατάσσονται σε ένα από τα δύο φύλα (άρρεν θήλυ) και έχουν κατά καιρούς λάβει διάφορα ονόματα όπως  nonbinary, genderqueer, gender fluid, gender creative, gender independent, noncisgender, agender.

Το Αμερικανικό Κολλέγιο Μαιευτήρων Γυναικολόγων το 2021 δημοσίευσε ότι 150 χιλιάδες έφηβοι (0,7%) και 1,4 εκατομμύρια ενήλικες (0,8%) δήλωσαν ότι είναι τρανς άτομα. Το 2019 η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιάτρων ανέφερε ότι το 1,8% των εφήβων δηλώνουν διεμφυλικοί.

Στην Αυστραλία το 2018, 2.3% μαθητών ηλικίας 10–12 ετών, προσδιορίζεται ως trans & gender diverse σύμφωνα με την national sexual health survey. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (World Health Organization) προσδιορίζει στο 0,5% του παγκόσμιου πληθυσμού τα διεμφυλικά άτομα σύμφωνα με μία δημοσίευση το 2020.

Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη ένα στα τρία διεμφυλικά άτομα δεν επιθυμούν να κατανέμονται σε κάποιο φύλο.

Το transgender άτομο μπορεί να είναι παιδί, έφηβος/-η/-ο, ενήλικας/-η/-ο και η διαδικασία της επιβεβαίωσης του φύλου μπορεί να περιλαμβάνει μία ή περισσότερες από τις παρακάτω παρεμβάσεις: την κοινωνική επιβεβαίωση (κοινωνική εκδήλωση), την αναστολή της ήβης, την διασταυρούμενη ορμονοθεραπεία, τις επεμβάσεις επιβεβαίωσης φύλου (επεμβάσεις επαναπροσδιορισμού) και την νομική επιβεβαίωση.

Στο transgender παιδί δεν εφαρμόζονται ορμονικοί ή χειρουργικοί χειρισμοί και όποιες παρεμβάσεις λαμβάνουν χώρα, στόχο έχουν την ψυχική υγεία του παιδιού. Η πλέον σύγχρονη παρέμβαση είναι η επιβεβαιωτική στην οποία συμμετέχει το παιδί, οι γονείς και οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας (θεραπευτές).

Το παιδί επιλέγει τα ρούχα, το χτένισμα, ζητά το όνομα και το άρθρο που επιθυμεί. Οι γονείς βοηθούν στις αγορές, αποδέχονται τις αλλαγές, επικροτούν το όνομα, ζητούν από το περιβάλλον, σχολείο, συναναστροφές να τα αποδεχθούν & να τα εφαρμόσουν.

Οι θεραπευτές καθησυχάζουν τους γονείς, επιβεβαιώνουν ότι έτσι χτίζεται η αυτοεκτίμηση του παιδιού, ενημερώνουν το περιβάλλον πόσο σημαντικό είναι για το παιδί η αποδοχή των επιδιώξεών του.

Οι γονείς χρειάζονται χρόνο προετοιμασίας για το περιβάλλον, θέλουν να προστατεύσουν το παιδί τους από το bullying και είναι προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν δύσκολες στιγμές απόρριψης & προσβολής του παιδιού από άτομα του ευρύτερου περιβάλλοντος.

Στην εφηβεία το τρανς άτομο μπορεί να επιδιώξει την κοινωνική μετάβαση είτε πριν ή μετά την ορμονική θεραπεία. Η εμφάνιση των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου, όπως η ανάπτυξη μαστών, η διόγκωση των όρχεων και/ή η τριχοφυΐα του εφηβαίου ή του υπόλοιπου σώματος, μπορούν να προκαλέσουν επιπλέον δυσφορία.

Στην εφηβεία πρωτοεμφανίζεται η έννοια των άφυλων ατόμων (agender, genderfluid, genderblender, non-binary). Η αναστολή της ενήβωσης με GnRH ανάλογα και η ορμονική θεραπεία για τα επιθυμητά δευτερογενή χαρακτηριστικά της ταυτότητας του φύλου πρέπει να γίνονται υπό την εποπτεία επαγγελματιών ψυχικής υγείας.

Οι αλλαγές που επιτυγχάνονται με όλα τα παραπάνω είναι είτε αναστρέψιμες (η κοινωνική εκδήλωση και η αναστολή της ήβης με GnRHa) ή μόνιμες (ορμονική θεραπεία για την επίτευξη των επιθυμητών δευτερογενών χαρακτηριστικών).

Πριν την επίτευξη των μόνιμων αλλαγών πρέπει οι έφηβοι/-ες/-α άτομα να ενημερώνονται για την αντισύλληψη αλλά και για την κρυοσυντήρηση ωαρίων/σπερματοζωαρίων για πιθανή μελλοντική γονιμοποιητική ικανότητα.

Η έναρξη της επιβεβαιωτικής ορμονικής θεραπείας μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε εφηβική ή μετα-εφηβική περίοδο. Όταν το τρανς έφηβο άτομο είναι σε αναστολή με GnRH προτείνεται η έναρξη στην ηλικία των 16 ετών.

Οι βασικές αρχές χορήγησης ορμονών είναι οι παρακάτω:

• Στόχος της ορμονικής θεραπείας είναι να επιφέρει τις απαραίτητες αλλαγές στην εξωτερική εμφάνιση προκειμένου η τελευταία να συμβαδίζει με την ταυτότητα φύλου.
• Αυτό θα μειώσει την δυσφορία και θα επιφέρει ηρεμία και ευημερία.
• Η ορμονοθεραπεία είναι εξατομικευμένη και δεν ισχύει το “one size fits all”.
• Η έναρξη γίνεται με χαμηλές δόσεις και προοδευτικά αυξάνονται.
• Η διάρκεια της ορμονοθεραπείας είναι μακροχρόνια, παρότι πολλοί διακόπτουν μόλις επιτύχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα.
• Πρέπει να υπάρχει έλεγχος προ αλλά και κατά την διάρκεια της ορμονικής θεραπείας.

Συνοψίζοντας θα πρέπει να τονισθεί ότι η ασυμφωνία του φύλου εμφανίζεται σε ένα σημαντικό ποσοστό πληθυσμού. Ολοένα και περισσότερα άτομα, σε οποιαδήποτε ηλικία, μπορεί να εκδηλώσουν αυτή, την ασυμφωνία φύλου, αλλά δεν επιθυμούν όλοι τα ίδια θεραπευτικά αποτελέσματα.

Πρέπει η ιατρική κοινότητα να πρωτοστατήσει στην άρση των κοινωνικών αποκλεισμών τους. Οι παιδογυναικολόγοι γνωρίζουν πολύ καλά την ορμονική θεραπεία, την αντισύλληψη, την κρυοσυντήρηση και την πρόληψη του καρκίνου.

Πρέπει να οργανωθούν ομάδες πολλαπλών ειδικοτήτων προκειμένου να παρέχεται η καλύτερη δυνατή φροντίδα σε αυτά τα άτομα.

Παντελής Τσίμαρης MD, PhD, IFEPAG, Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Ειδικός Παιδογυναικολόγος, Διευθυντής Τμήματος Παιδικής Εφηβικής Γυναικολογίας ΙΑΣΩ, Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Παιδικής Εφηβικής Γυναικολογίας, Μέλος ΔΣ Ελληνικής Εταιρείας Γυναικολογικής Ενδοκρινολογίας