Ατοπική Δερματίτιδα: Η πρόληψη είναι προτιμότερη της θεραπείας

Η αλλεργική ή όπως συνηθέστερα ονομάζεται ατοπική δερματίτιδα είναι η πιο συχνή δερματίτιδα στα παιδιά και αφορά περίπου στο 10% των παιδιών στη χώρα  μας. Εκδηλώνεται σε άτομα που έχουν γενετική προδιάθεση  όταν έρθουν  σε επαφή με συγκεκριμένα ερεθίσματα, όπως τροφές, λοιμώξεις, εισπνεόμενες ουσίες (αεροαλλεργιογόνα), ουσίες που έρχονται σε άμεση επαφή με το δέρμα (μάλλινα, συνθετικά, απορρυπαντικά) και άλλα.

Υποχρεωτικό κριτήριο για να τεθεί η διάγνωση ατοπικής δερματίτιδας είναι ο κνησμός. Δερματίτιδα  χωρίς φαγούρα δεν είναι ατοπικής αιτιολογίας.

Εμφανίζεται μετά τον 3ο μήνα της ζωής με κοκκινίλες που συχνά ορορροούν, δηλαδή βγάζουν υγρό. Οι βλάβες χαρακτηριστικά εντοπίζονται στα μάγουλα, τις εξωτερικές επιφάνειες των άκρων και τον κορμό.  Μετά την ηλικία των 2-3 χρόνων οι βλάβες εντοπίζονται στις καμπτικές επιφάνειες δηλαδή στους έσω αγκώνες, καρπούς, γόνατα, ενώ η προσβολή των εκτατικών επιφανειών αποτελεί κακό προγνωστικό σημείο.

Στους έφηβους οι βλάβες εντοπίζονται συνήθως στον λαιμό, γύρω από τα μάτια και στη ραχιαία επιφάνεια των χεριών. Ο κνησμός, ανεξάρτητα ηλικίας, είναι έντονος και από το έντονο ξύσιμο συχνά δημιουργούνται λύσεις του δέρματος και επιμολύνσεις.

Προληπτικά μέτρα

Για το παιδί με ατοπική δερματίτιδα είναι προτιμότερη η πρόληψη από τη θεραπεία.

• Το ζεστό νερό προκαλεί υπεραιμία και επιδεινώνει τη δερματίτιδα, γι’ αυτό το νερό του μπάνιου πρέπει να είναι δροσερό.
• Η επαφή με το νερό να είναι ολιγόλεπτη και το πλύσιμο να γίνεται με υποκατάστατο σαπουνιού και με το χέρι, χωρίς σφουγγάρι.
• Το σκούπισμα να είναι ταμποναριστά.
• Το δέρμα πρέπει να διατηρείται μαλακό με συχνή επάλειψη υδατικής κρέμας ή αλοιφής. Στο δέρμα μας υπάρχει ένα φιλμ από λίπος, ο επιδερμιδικός φραγμός, που σαν μανδύας το προστατεύει από το περιβάλλον. Όταν το δέρμα είναι ξηρό, αυτό σημαίνει ότι ο επιδερμιδικός φραγμός δεν είναι ακέραιος, με αποτέλεσμα να επιτρέπει τη διαδερμική απώλεια νερού και να ξηραίνεται το δέρμα. Παράλληλα όμως επιτρέπει και την είσοδο ερεθιστικών ουσιών από το περιβάλλον στο δέρμα.Το ατοπικό δέρμα είναι συνήθως ξηρό. Η επάλειψη με μαλακτική ουσία διορθώνει τον επιδερμιδικό φραγμό. Επομένως επιβάλλεται για λόγους υγείας και όχι απλά αισθητικής.
• Τα ρούχα πρέπει να είναι βαμβακερά, χαλαρά και άνετα. Τα μάλλινα, τα νάιλον και τα συνθετικά, ερεθίζουν το δέρμα του ατοπικού παιδιού.
• Να προτιμούνται απορρυπαντικά σε υγρή μορφή και να αποφεύγεται το μαλακτικό, γιατί παραμένει στις ίνες των ρούχων και μπορεί να ερεθίσει το δέρμα.
• Τα νύχια πρέπει να κόβονται συχνά.
• Το δωμάτιο του παιδιού να είναι λιτό, χωρίς μικροαντικείμενα, χνουδωτά παιχνίδια και φλοκάτες, να καθαρίζεται τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα με ηλεκτρική σκούπα και να αερίζεται καλά. Η σκόνη και τα ακάρεα δρουν ερεθιστικά όχι μόνο στο δέρμα, αλλά και στο αναπνευστικό σύστημα του παιδιού.
• Οι τροφές που περιέχουν συντηρητικά και χρωστικές πρέπει να αποφεύγονται. Άλλοι περιορισμοί στη δίαιτα έχουν θεραπευτική αξία, μόνο όταν επαναληπτικά επιδεινώνεται η δερματοπάθεια μετά από χορήγηση της συγκεκριμένης τροφής.
• Τέλος πρέπει όσο είναι δυνατόν να αποφεύγεται το δυσμενές ψυχικό κλίμα που μπορεί να επιφέρει έξαρση της ατοπικής δερματίτιδας.
  

Το παιδί με την ατοπική δερματίτιδα έχει αυξημένη  πιθανότητα (30-50%), να αναπτύξει και άλλο ατοπικό νόσημα Επομένως τα μέτρα πρόληψης πρέπει να αποτελούν τρόπο ζωής για το παιδί και όλη την οικογένεια.

Τάλια Τσιβιτανίδου – Κάκουρου MD PhD
Παιδίατρος, μετεκπαιδ. εις Παιδιατρική Δερματολογία
τ. πρόεδρος της European Society for Pediatric Dermatology Διευθύντρια Δερματολογικού Τμήματος ΙΑΣΩ Παίδων