Κατάψυξη Ωαρίων: Η διαδικασία που «σταματά» το βιολογικό ρολόι της γυναίκας

Η κατάψυξη ωαρίων είναι μία διαδικασία που ακολουθούν όλο και περισσότερες γυναίκες είτε επειδή θέλουν να καθυστερήσουν τη μητρότητα για κοινωνικούς λόγους είτε επειδή επιλέγουν να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους για λόγους υγείας ώστε να γίνουν μητέρες όταν θα είναι και πάλι υγιείς.

Σκεφτείτε ότι με την κατάψυξη ωαρίων, μία γυναίκα μπορεί να «παγώσει» τον χρόνο, να σταματήσει το βιολογικό της ρολόι ώστε αργότερα στη ζωή της να μπορεί να γίνει μητέρα. Φανταστείτε ότι είναι σαν να γίνεται δότρια ωαρίων στον μελλοντικό της εαυτό, όταν θα είναι σε μία ηλικία που θα έχει μειωθεί η γονιμότητά της.

Η διαδικασία της κατάψυξης ωαρίων

Η διαδικασία είναι ασφαλής και διαρκεί περίπου 10-14 μέρες.

1. Στο πρώτο ραντεβού, ο γιατρός λαμβάνει το ιατρικό ιστορικό, εξετάζει τη γυναίκα και κάνει υπερηχογράφημα. Συστήνει τις κατάλληλες εξετάσεις αίματος (οι πιο συνήθεις ορμονικές είναι οι: FSH, LH, E2 οιστραδιόλη, προλακτίνη, ΑΜΗ και ορμόνες του θυρεοειδούς). Ο έλεγχος για λοιμώδη νοσήματα όπως ο ιός HIV, ηπατίτιδα Β και C και σύφιλη επιβάλλεται από τον νόμο.

2. Με βάση τα αποτελέσματα των εξετάσεων και το ατομικό ιστορικό της γυναίκας, ο γιατρός συστήνει ένα απολύτως εξατομικευμένο πρωτόκολλο διέγερσης ωοθηκών.

3. Υπογράφετε μία συμβολαιογραφική πράξη, με την οποία συναινείτε στην κατάψυξη ωαρίων στο συγκεκριμένο κέντρο.

4. Προμηθεύεστε από το φαρμακείο την ορμονική αγωγή, η οποία είναι σε μορφή ενέσεων, που γίνονται καθημερινά, σχεδόν ανώδυνα, στην κοιλιά. Ο γιατρός θα σας δείξει πόσο απλά μπορείτε να κάνετε και μόνη σας τις ενέσεις.

5. Τη 2η ημέρα του κύκλου που ξεκινάει η προσπάθεια, ο γιατρός θα σας κάνει διακολπικό υπερηχογράφημα για να σιγουρευτεί ότι οι ωοθήκες είναι καθαρές. Δίνετε δείγμα αίματος για να γνωρίζουμε τις τιμές των ορμονών οιστραδιόλη και LH πριν ξεκινήσετε την αγωγή.

6. Την ίδια μέρα ξεκινάτε και τη διέγερση των ωοθηκών, που σκοπό έχει να βοηθήσουν τα φάρμακα την ανάπτυξη πολλών ώριμων ωαρίων και στις δύο ωοθήκες.

7. Σε κάθε επίσκεψη στον γιατρό σας, κάνετε υπερηχογράφημα και εξέταση αίματος, για να παρακολουθήσουμε την ανάπτυξη των ωαρίων και να εντοπίσουμε την ιδανική μέρα για να γίνει η ωοληψία.

8. Όταν ο γιατρός σας διαπιστώσει ότι τα ωάρια είναι έτοιμα, χορηγείται μία ένεση (Ovitrelle) η οποία θα ξεκινήσει την τελική ωρίμανση των ωαρίων πριν την ωοληψία. Σχεδόν 35-36 ώρες μετά από τη χορήγηση αυτής της ένεσης γίνεται η ωοληψία, υπό μέθη και υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση. Η διαδικασία της ωοληψίας διαρκεί 10-20 λεπτά.

9. Τα ώριμα ωάρια καταψύχονται με την υπερταχεία μέθοδο της υαλοποίησης, τα κύτταρα αποκτούν μια συμπαγή μορφή σαν γυαλί, χωρίς να σχηματίζονται κρύσταλλοι πάγου, ενώ ταυτοχρόνως προστατεύεται η πλασματική μεμβράνη των ωαρίων.

Η διατήρηση γονιμότητας στις καρκινοπαθείς είναι ασφαλής κι αποτελεσματική

Απόλυτη προτεραιότητα κάθε γυναίκας που μαθαίνει ότι έχει καρκίνο και των γιατρών της, είναι προφανώς η άμεση αντιμετώπιση της ασθένειας.

Ορισμένα θεραπευτικά σχήματα έχουν επιπτώσεις στη γονιμότητα. Ευτυχώς υπάρχουν αρκετές επιλογές διατήρησης της γονιμότητας πριν ξεκινήσουν οι θεραπείες, μεταξύ των οποίων είναι και η κατάψυξη ωαρίων.

Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουν οι γυναίκες που διαγιγνώσκονται με καρκίνο ότι η διαδικασία διατήρησης της γονιμότητάς τους, δεν επηρεάζει αρνητικά την πορεία της νόσου.

Τα εξατομικευμένα πρωτόκολλα διέγερσης των ωοθηκών εξασφαλίζουν καλής ποιότητας ωάρια με επίπεδα οιστρογόνων που αντιστοιχούν σε έναν φυσικό κύκλο.

Υπάρχει επίσης η δυνατότητα έναρξης της διέγερσης οποιαδήποτε ημέρα του κύκλου, χωρίς να είναι απαραίτητο να περιμένουμε την επόμενη περίοδο κι έτσι δεν χάνεται πολύτιμος χρόνος. Εάν χρειαστεί μάλιστα, μπορούμε ακόμη και να ολοκληρώσουμε δύο ωοληψίες σε έναν κύκλο.

Η διατήρηση γονιμότητας στις καρκινοπαθείς έχει εξαιρετικά αποτελέσματα. Η μεγαλύτερη μελέτη που έχει γίνει έδειξε ότι 1 στις 6 γυναίκες που διατήρησαν τη γονιμότητά τους έχουν επιστρέψει για να κάνουν εξωσωματική γονιμοποίηση και είχαν ένα αίσιο τέλος στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν παιδιά.

Οι γυναίκες που είχαν διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού, φάνηκε πως είναι εκείνες που επιστρέφουν περισσότερο για να κάνουν στο μέλλον εξωσωματική γονιμοποίηση και έχουν το υψηλότερο ποσοστό γεννήσεων (70% επέστρεψαν έναντι 30% για ασθενείς με λέμφωμα).

Το 72% των γυναικών από εκείνες που επέστρεψαν για να χρησιμοποιήσουν σε εξωσωματική γονιμοποίηση τα κατεψυγμένα ωάρια ή έμβρυά τους, απέκτησαν παιδί.

Η κατάψυξη ωαρίων είναι η πιο πετυχημένη στρατηγική για γυναίκες που θέλουν να αποκτήσουν παιδιά σε μεγαλύτερη ηλικία

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μεγαλύτερης μελέτης που έχει γίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με την κατάψυξη ωαρίων για κοινωνικούς λόγους, το 70 τοις εκατό των γυναικών που κατέψυξαν ωάρια όταν ήταν σε ηλικία κάτω των 38 ετών και απόψυξαν τουλάχιστον 20 ωάρια, απέκτησαν τουλάχιστον ένα παιδί όταν τα χρησιμοποίησαν σε μεγαλύτερη ηλικία.

Η κατάψυξη ωαρίων σε πιο νεαρή ηλικία και η απόψυξή τους αργότερα, παρέχει υψηλότερα ποσοστά επίτευξης εγκυμοσύνης σε σχέση με τη χρήση φρέσκων εμβρύων κατά τη διάρκεια της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Ερωτήσεις και απαντήσεις για την κατάψυξη ωαρίων

1. Πρέπει να έχω σύντροφο για να καταψύξω ωάρια;

Δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει σύζυγος ή σύντροφος. Τα ωάρια που καταψύχονται δεν είναι γονιμοποιημένα.

2. Πόσα ωάρια πρέπει να καταψύξω για να αποκτήσω παιδί;

Όσο πιο νέα είναι η γυναίκα όταν καταψύξει τα ωάριά της και όσα περισσότερα ωάρια καταψυχθούν, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να αποκτήσει παιδί στο μέλλον. Έχει υπολογιστεί ότι μία γυναίκα που έχει καταψύξει 20 ωάρια, έχει πιθανότητα 90% να αποκτήσει παιδί.

Το ποσοστό αυτό είναι περίπου 60% όταν υπάρχουν 12 κατεψυγμένα ωάρια. Σημαντικό ρόλο παίζει η ηλικία στην οποία η γυναίκα κατέψυξε τα ωάριά της.

4. Τι θα γίνει όταν θελήσω να μείνω έγκυος;

Τα ωάρια αποψύχονται και γονιμοποιούνται με τη μέθοδο της μικρογονιμοποίησης ωαρίου (ICSI), δηλαδή ένα σπερματοζωάριο τοποθετείται στο εσωτερικό του ωαρίου για να το γονιμοποιήσει.

Το έμβρυο μεταφέρεται στη μήτρα συνήθως την πέμπτη μέρα, όταν έχει φθάσει στο στάδιο της βλαστοκύστης. Δέκα μέρες αργότερα γίνεται τεστ κύησης. Η εμβρυομεταφορά μπορεί να γίνει είτε σε φυσικό κύκλο είτε κατόπιν φαρμακευτικής προετοιμασίας του ενδομητρίου.

5. Ποια είναι τα ποσοστά επιτυχίας της κατάψυξης ωαρίων;

Με την τεχνική της υαλοποίησης, τα κατεψυγμένα ωάρια έχουν τα ίδια αποτελέσματα με τα φρέσκα ωάρια στη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι ένα ωάριο θα αποψυχθεί καλά, ούτως ώστε να γονιμοποιηθεί και στη συνέχεια να δώσει ένα υγιές παιδί.

Σε πρόσφατες μελέτες που έγιναν στην Ισπανία και αφορούσαν 42.000 κρυοσυντηρημένα ωάρια τόσο δοτριών όσο και υγιών γυναικών, η επιβίωση ήταν άνω του 95%, ενώ οι κυήσεις ανά εμβρυομεταφορά από 45 έως 53%.

6. Πόσο καιρό μπορεί να μείνουν κατεψυγμένα τα ωάρια;

Μέχρι τώρα, τα ωάρια διατηρούνται σε δεξαμενές υγρού αζώτου για 10 χρόνια, βάσει της ελληνικής νομοθεσίας. Πρόσφατες αλλαγές επεκτείνουν σημαντικά το χρονικό διάστημα διατήρησης κατεψυγμένων ωαρίων.

Στη Βρετανία το χρονικό όριο των 10 ετών για τη διατήρηση κατεψυγμένων ωαρίων, σπέρματος και ωαρίων θα φθάνει πλέον τα 55 χρόνια, σύμφωνα με σχέδιο της βρετανικής κυβέρνησης που στόχο έχει να επιλέγουν οι άνθρωποι που αποφάσισαν να καταψύξουν γενετικό υλικό πότε θα αποφασίσουν να αποκτήσουν παιδιά.

8. Γιατί να καταψύξω ωάρια αν δεν είμαι σίγουρη ότι θα τα χρησιμοποιήσω;

Μπορείτε να αντιμετωπίσετε την κατάψυξη ωαρίων σαν «ασφάλεια ζωής»: εύχεσαι να μην χρειαστεί να την χρησιμοποιήσεις, αλλά αν χρειαστεί, μπορεί να σε σώσει. Αρκετές γυναίκες δεν χρησιμοποιούν ποτέ τα κατεψυγμένα ωάρια, γιατί μένουν φυσιολογικά έγκυοι και αυτό είναι η ευχή όλων μας. Στις περιπτώσεις όμως που δεν προκύψει εγκυμοσύνη, όταν η γυναίκα αποφασίσει να γίνει μητέρα, μπορεί να χρησιμοποιήσει τα κατεψυγμένα ωάρια για να αποκτήσει παιδιά.

Ιάκωβος Σούσης
Μαιευτήρας - Χειρουργός – Γυναικολόγος
Ειδικός Γονιμότητας, Συνεργάτης ΙΑΣΩ & Institute of Life IASO