Παγκόσμια Ημέρα Ιδιοπαθών Φλεγμονωδών Νοσημάτων του Εντέρου.Στεκόμαστε δίπλα στους ασθενείς!

Η 19^η Μαΐου είναι η Παγκόσμια ημέρα των Ιδιοπαθών Φλεγμονωδών Νοσημάτων του Εντέρου (ΙΦΝΕ).  Όταν αναφερόμαστε σε ΙΦΝΕ, αναφερόμαστε στην Ελκώδη Κολίτιδα, στη Νόσο του Crohn και στην Αδιευκρίνιστη Κολίτιδα.

Ποιον αφορά

Πάνω από 10 εκατομμύρια ασθενείς σε όλο τον κόσμο πάσχουν από ΙΦΝΕ. Αφορά άνδρες και γυναίκες, στην πρώτη τους εμφάνιση συνήθως εφηβικής και πρώτης νεανικής ηλικίας, κυρίως στις δυτικές χώρες. Μπορεί όμως να αφορά και μικρά παιδιά και ηλικιωμένους, ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε αύξηση τόσο σε μετανάστες στις δυτικές κοινωνίες, όσο και σε πολλές χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής.

ΙΦΝΕ - Μία χρόνια νόσος

Όταν μιλάμε για Ελκώδη κολίτιδα ή Νόσο Crohn, αναφερόμαστε σε χρόνια, αυτοάνοσα νοσήματα. Χρόνια, γιατί δεν υπάρχει ριζική θεραπεία και αυτοάνοσα γιατί ευθύνεται το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Το σώμα μας αντιδρά απέναντι στο γαστρεντερικό θεωρώντας λανθασμένα ότι αυτό δέχεται «επίθεση» από κάποιον εχθρό (πχ. ιό, μικρόβιο κ.α.) προκαλώντας φλεγμονώδη αντίδραση.

Τα νοσήματα αυτά χαρακτηρίζονται από υφέσεις και εξάρσεις. Πολλές φορές είναι εξελικτικά, δηλαδή από τη φλεγμονή μπορεί να οδηγηθούμε σε στενώσεις ή συρίγγια.

Ποια συμπτώματα έχει

Η εμφάνιση είναι διαφορετική σε Ελκώδη Κολίτιδα και Νόσο Crohn. H Ελκώδης Κολίτιδα αφορά μόνο το παχύ έντερο (ξεκινώντας από το ορθό μιλάμε για ορθίτιδα, εκτεταμένη κολίτιδα ή πανκολίτιδα). Η νόσος Crohn μπορεί να προσβάλλει οποιοδήποτε σημείο του Γαστρεντερικού Σωλήνα, με ποιο συνηθισμένο σημείο το τέλος του λεπτού εντέρου, τον τελικό ειλεό.

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια έως επεισοδιακά, όπως κοιλιακό άλγος, διάρροιες με βλεννοαιματηρό περιεχόμενο, ιδιαίτερα στην ελκώδη κολίτιδα, απώλεια βάρους. Σε ένα σημαντικό ποσοστό μπορεί να υπάρχουν εξωεντερικές εκδηλώσεις, οι οποίες  αφορούν σχεδόν οποιοδήποτε σύστημα του σώματος μας ή περιπρωκτική νόσος (αποστήματα, συρίγγια κ.α.).

Βελτίωση των διαγνωστικών μέσων

Το καλό ιστορικό και η κλινική εξέταση αποτελεί τη βάση της προσέγγισής μας. Με αυτό τον τρόπο δεν μας διαφεύγει η υποψία παρουσίας ΙΦΝΕ, αλλά και δεν υποβάλλουμε νέα παιδιά ή νέους ενήλικες σε περιττή ταλαιπωρία. Ο βασικός εργαστηριακός έλεγχος και η καλπροτεκτίνη κοπράνων, συμβάλλουν σε αυτό.

Σε περίπτωση που κριθεί ότι χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση, η Ειλεοκολονοσκόπηση με λήψη βιοψιών και στην περίπτωση της νόσου Crohn, η Γαστροσκόπηση, η Ενδοσκόπηση του λεπτού εντέρου με ασύρματη κάψουλα και ο απεικονιστικός έλεγχος με Μαγνητική ή Αξονική Εντερογραφία μας βοηθούν για να τεθεί η διάγνωση ή για την παρακολούθηση του ασθενούς μας.

Ποιος είναι ο σκοπός της θεραπείας

Ενώ παλαιότερα μας ενδιέφερε κυρίως να μάθει ο ασθενής να ζει με το πρόβλημά του, περιορίζοντας όσο μπορούσαμε τα συμπτώματα, ο στόχος μας πια, πέρα από το να αντιμετωπίσουμε τις εξάρσεις, είναι να οδηγούμε τους ασθενείς μας σε βαθιές υφέσεις. Μεγάλες, δηλαδή, περιόδους χωρίς συμπτώματα (κλινική ύφεση), με ενδοσκοπική και ιστολογική εικόνα ύφεσης.

Πλέον έχουμε πολλά όπλα στη θεραπευτική μας «φαρέτρα»

Στις μέρες μας έχουμε πλέον πολλά όπλα. Αμινοσαλικυλικά, κορτικοειδή και ανοσοκατασταλτικά αποτελούσαν και σε πολλές περιπτώσεις αποτελούν ακόμα τη βάση της θεραπείας των ασθενών μας. Αυτό όμως που άλλαξε ριζικά την αντιμετώπιση είναι η εισαγωγή των βιολογικών παραγόντων (αντι-TNF, αντι-ιντεγκρίνες, έναντι ιντερλευκινών, αναστολείς JAK κ.α.). Το αποτέλεσμα που επιζητούμε είναι η αλλαγή της φυσικής ιστορίας της νόσου, αποφεύγοντας τις επιπλοκές, τα χειρουργεία, τις νοσηλείες και αυξάνοντας την ποιότητα ζωής των ασθενών μας. Στόχοι είναι, επίσης, η λήψη όσο είναι δυνατό λιγότερων κορτικοειδών και η ελάττωση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου παχέος εντέρου.

ΙΦΝΕ και κύηση

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι ασθενείς μας είναι νέοι άνθρωποι που θέλουν να ζήσουν τη ζωή τους, να εργαστούν, να ταξιδέψουν και βέβαια να κάνουν παιδιά.

Ξέραμε από παλιά ότι το αν είναι σε ύφεση ή έξαρση η γυναίκα κατά την έναρξη της κύησης αποτελεί πολύ σημαντικό προγνωστικό στοιχείο για το πώς θα εξελιχτεί η νόσος και η κύηση. Ο οικογενειακός προγραμματισμός μπορεί να συμβάλλει σε μία κύηση χωρίς προβλήματα. Επιπλέον όμως, πολλές μελέτες και αναλύσεις στοιχείων από βάσεις δεδομένων, αναδεικνύουν  την ασφαλή χορήγηση των περισσοτέρων (όχι όλων φυσικά) φαρμάκων. Η καλή συνεργασία του Γυναικολόγου, του Γαστρεντερολόγου και της Εγκύου, είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση εξάρσεων, τη διατήρηση της ύφεσης και τη σωστή επιλογή του χρόνου χορήγησης των φαρμάκων όπως και την πιθανή διακοπή κάποιων από αυτών πριν τον τοκετό.

Αισιοδοξία για το μέλλον

Αν και ο πόλεμος με τα ΙΦΝΕ συνεχίζεται, είμαστε πλέον σε καλύτερη θέση σε σχέση με το παρελθόν. Πολλά νέα φάρμακα, νέες χειρουργικές τεχνικές, καλύτερα ενδοσκόπια για τη διάγνωση και την επιτήρηση, ανώδυνη πλέον κολονοσκόπηση, αλλά και το πλήθος των φαρμάκων που ξέρουμε ότι είναι σε στάδιο έρευνας, δικαιολογούν αυτή την αισιοδοξία.

Η γνώση μας ανανεώνεται ταχύτατα. Σε 5 χρόνια σίγουρα θα ξέρουμε πιο πολλά, θα έχουμε ακόμα πιο πολλά μέσα και πιθανότατα θα κάνουμε πιο εξατομικευμένη ιατρική, αντιμετωπίζοντας τον κάθε ασθενή μας ξεχωριστά, με αυτό που του ταιριάζει καλύτερα.

Στο Πανεπιστήμιο μας έλεγαν ότι «δεν υπάρχουν ασθένειες, υπάρχουν ασθενείς». Αυτό βρίσκει το αποκορύφωμα του στους ασθενείς με ΙΦΝΕ. Ας σταθούμε λοιπόν οι γιατροί, οι νοσηλευτές, οι οικογένειες τους, αλλά βεβαίως και η πολιτεία, δίπλα τους. Ας τους βοηθήσουμε όλους και ιδιαίτερα τα νέα παιδιά, για να αισθάνονται ότι ξεκινούν τη ζωή τους, χωρίς ένα νόσημα να ψαλιδίζει τα όνειρά τους.

Δημήτρης Δανδάκης
Γαστρεντερολόγος – Επεμβατικός Ενδοσκόπος
Διευθυντής Α΄ Γαστρεντερολογικής Κλινικής – Επεμβατικής Ενδοσκόπησης
ΙΑΣΩ Γενική Κλινική