Υπάρχει συσχέτιση της Παχυσαρκίας με τον κίνδυνο εμφάνισης Καρδιαγγειακής Νόσου;

Ορισμός Παχυσαρκίας και Μεταβολικού Συνδρόμου

Ως παχυσαρκία ορίζουμε την πάθηση που προκαλείται από υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα. Ως παχύσαρκοι χαρακτηρίζονται τα άτομα που ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) –μία μέτρηση που λαμβάνεται διαιρώντας το βάρος ενός ατόμου σε κιλά με το τετράγωνο του ύψους του σε μέτρα [ΔΜΣ= βάρος (kg)/ ύψος (m²)]- ξεπερνά το 30 kg/m².

Το μεταβολικό σύνδρομο αφορά σε ένα σύνολο μεταβολικών διαταραχών που αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο για ανάπτυξη στεφανιαίου συνδρόμου καθώς και τον κίνδυνο ανάπτυξης νεφροπάθειας και διαβήτη.

Η παχυσαρκία αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα επιδημιολογικά προβλήματα της εποχής μας:

• 1,9 δις (39% πληθυσμού) υπέρβαροι ενήλικες παγκοσμίως
• 650 εκατομμύρια (13% πληθυσμού) παχύσαρκοι ενήλικες παγκοσμίως
• η επίπτωση έχει τριπλασιαστεί από το 1975

Ως γνωστό η παχυσαρκία επηρεάζει όλα τα συστήματα του οργανισμού. Όσον αφορά το καρδιαγγειακό σύστημα, έχει αποδειχθεί πως η παχυσαρκία αυξάνει τον συνολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο, δηλαδή τον κίνδυνο εμφάνισης κάποιου μείζονος καρδιαγγειακού συμβάματος όπως το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, η καρδιακή ανεπάρκεια και ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος.

Ποιοι παράγοντες οδηγούν στην αύξηση του καρδιαγγειακού κίνδυνου σε παχύσαρκα άτομα;

Οι παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτή την αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου σε παχύσαρκους ασθενείς είναι:

• η αρτηριακή υπέρταση
• η υπερινσουλιναιμία
• ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ
• οι διαταραχές των λιπιδίων (χαμηλή HDL, υψηλή LDL, αυξημένα TGL, αυξημένη απολιποπρωτεΐνη B)
• η υπερτροφία αριστερής κοιλίας
• η αποφρακτική υπνική άπνοια
• η αύξηση δεικτών φλεγμονής
• οι διαταραχές του ενδοθηλίου

Πώς επηρεάζονται τα μείζονα καρδιαγγειακά συμβάματα σε παχύσαρκα άτομα;

• 29% αύξηση της επίπτωσης της στεφανιαίας νόσου για κάθε 5 kg/m² αύξηση του ΔΜΣ
• 5 - 7% αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας (κυρίως της καρδιακής ανεπάρκειας με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης) για κάθε 1 kg/m² αύξηση ΔΜΣ
  Σημειωτέων πως η καρδιακή ανεπάρκεια είναι η συχνότερα αναφερόμενη αιτία θανάτου σε παχύσαρκα άτομα
• 250 - 270% μεγαλύτερος κίνδυνος για εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση και 200% μεγαλύτερος κίνδυνος για πνευμονική εμβολή
• Αυξημένος κίνδυνος αιφνίδιου καρδιακού θανάτου (πιθανώς λόγω παράτασης QT διαστήματος)

Το «ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ»

Παρά την αυξημένη επίπτωση των μείζονων καρδιαγγειακών συμβαμάτων σε παχύσαρκους ασθενείς, έχει παρατηρηθεί πως η θνητότητα είναι μειωμένη σε σχέση με φυσιολογικού βάρους ασθενείς με αντίστοιχα συμβάματα.

Τα οφέλη της απώλειας βάρους στο καρδιαγγειακό σύστημα

Είναι αποδεδειγμένο πως η απώλεια βάρους οδηγεί σε βελτίωση ή και πλήρη εξάλειψη των παραγόντων κινδύνου που αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο σε παχύσαρκα άτομα.

• Η αρτηριακή υπέρταση μειώνεται
• Η επίπτωση του σακχαρώδους διαβήτη μειώνεται
• Βελτιώνεται το λιπιδαιμικό προφίλ
• Μειώνεται η αντίσταση στην ινσουλίνη
• Βελτιώνεται η λειτουργία του ενδοθηλίου
• Μειώνονται οι δείκτες φλεγμονής

Με τις κατευθυντήριες οδηγίες του 2014 η Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρεία συστήνει την δραστική αντιμετώπιση των υπέρβαρων και των παχύσαρκων ασθενών. Συστήνεται:

• Διαιτολογική παρέμβαση για υπέρβαρους ασθενείς (ΔΜΣ >30 kg/m²).
• Χειρουργική αντιμετώπιση για ασθενείς που πάσχουν από νοσογόνο παχυσαρκία (ΔΜΣ > 40 kg/m²) ή από παχυσαρκία (ΔΜΣ > 35 kg/m²) αλλά έχουν παράγοντες κινδύνου όπως υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη κτλ. 

Ο καρδιολόγος και ο εξειδικευμένος χειρουργός, μπορούν να ενημερώσουν τον ασθενή για τους διαθέσιμους τρόπους απώλειας του πλεονάζοντος βάρους και για τα οφέλη αυτής στο καρδιαγγειακό σύστημα. 

Είναι αναγκαίες οι βαριατρικές επεμβάσεις σε νοσογόνο παχυσαρκία;

Μελέτες έχουν δείξει πως η δίαιτα έχει αποτελέσματα κυρίως σε υπέρβαρους ασθενείς ή στα αρχικά στάδια της παχυσαρκίας (ΔΜΣ < 35 kg/ m²). Είναι γεγονός πως μόνο με δίαιτα, το 95 – 97% των σοβαρά παχύσαρκων ατόμων (ΔΜΣ > 40 kg/ m ²)  δε θα καταφέρουν να χάσουν το περιττό τους βάρος και να μην το ξαναπάρουν.

Είναι απαραίτητο να καταστεί σαφές πως η αναγκαιότητα της χειρουργικής παρέμβασης στην νοσογόνο παχυσαρκία, δεν αφορά το αισθητικό κομμάτι ή το πως «νιώθει» ο ασθενής. Η αναγκαιότητα έγκειται στην βελτίωση των συνθηκών ζωής.

Πώς επιδρούν οι βαριατρικές επεμβάσεις στον συνολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο;

Όπως γίνεται αντιληπτό από τα παραπάνω, η απώλεια βάρους που προκαλούν οι βαριατρικές επεμβάσεις βελτιώνει ή και εξαλείφει πλήρως τους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο. Στη διεθνή βιβλιογραφία μπορεί να βρει κανείς πολυάριθμες μελέτες που αφορούν την επίπτωση των βαριατρικών επεμβάσεων στον συνολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Επιγραμματικά, οι βαριατρικές επεμβάσεις (αναλόγως του τύπου τα ποσοστά ποικίλλουν):

• Μειώνουν την αρτηριακή υπέρταση σε ποσοστό 50 - 85%, σε πολλές περιπτώσεις ο ασθενής πλέον δε χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή ή αν λαμβάνει περισσότερα του ενός αντιυπερτασικά καταφέρνει να μειώσει την αγωγή του.

• Μείωση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης κατά 2 - 3 μονάδες (mg/ dL).

• Μείωση ή/και διακοπή της προσλαμβανόμενης ινσουλίνης και μείωση των αντιδιαβητικών δισκίων σε ποσοστό 60 - 90%.

• Μείωση 8 - 20% των μείζονων καρδιαγγειακών συμβαμάτων (οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, καρδιακή ανεπάρκεια ή αιφνίδιος καρδιακός θάνατος) και κατά 40 - 70% της θνητότητας από αυτά.

Συμβουλευτείτε τον καρδιολόγο σας και εξειδικευμένο χειρουργό για να ενημερωθείτε για τις επιλογές που υπάρχουν ώστε να βελτιώσετε την υγεία σας και την ποιότητα ζωής σας.

Αλμπανόπουλος Κωνσταντίνος
Αναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής
Διευθυντής Λαπαροσκοπικής Μονάδας Βαριατρικής και Μεταβολικής Χειρουργικής
ΙΑΣΩ Γενική Κλινική