Μπορεί η χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας να βελτιώσει την γονιμότητα και την περίοδο της εγκυμοσύνης;

Η παχυσαρκία αφορά μια νόσο που επηρεάζει σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού μας. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, οι πολλές ώρες δουλειάς,  η καθιστική ζωή, το «γρήγορο» φαγητό είναι μερικοί μόνο από τους παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη του μεταβολικού συνδρόμου και της παχυσαρκίας.

Όλα τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού επηρεάζονται από την ανάπτυξη της παχυσαρκίας, όπως για παράδειγμα το καρδιαγγειακό (π.χ. αρτηριακή υπέρταση, στεφανιαία νόσος), το αναπνευστικό (π.χ. υπνική άπνοια, χαμηλό οξυγόνο, δύσπνοια), το μυοσκελετικό (π.χ. πόνος στη μέση ή οσφυαλγία (το πιο συχνό μυοσκελετικό σύμπτωμα των παχυσάρκων). Κάτι το οποίο συχνά δεν λαμβάνει την σημασία που του αναλογεί είναι η επίδραση της παχυσαρκίας και του μεταβολικού συνδρόμου στη γονιμότητα και των δύο φύλων αλλά και στην εξέλιξη της εγκυμοσύνης.

Τι είναι η παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο;  

Ως παχυσαρκία ορίζουμε την πάθηση που προκαλείται από υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα. Ως παχύσαρκα χαρακτηρίζονται τα άτομα που ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) – μια μέτρηση που λαμβάνεται διαιρώντας το βάρος ενός ατόμου σε κιλά με το τετράγωνο του ύψους του σε μέτρα [ΔΜΣ= βάρος (kg)/ ύψος (m²)] - ξεπερνά τα 30 kg/m².

Το μεταβολικό σύνδρομο αφορά σε ένα σύνολο μεταβολικών διαταραχών που αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο για ανάπτυξη στεφανιαίου συνδρόμου καθώς και τον κίνδυνο ανάπτυξης νεφροπάθειας και διαβήτη.

Πώς σχετίζεται η παχυσαρκία με την υπογονιμότητα;

Το αναπαραγωγικό σύστημα δε θα μπορούσε να μην επηρεάζεται από την υπερβολική συσσώρευση λίπους, όπως και τα υπόλοιπα συστήματα του οργανισμού. Αυτό αφορά και στα δύο φύλα, αλλά κυρίως τις γυναίκες. Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Εταιρεία Μαιευτήρων Γυναικολόγων τα παχύσαρκα ζευγάρια/άτομα που επιθυμούν να μπουν στην αναπαραγωγική διαδικασία ενθαρρύνονται να χάσουν βάρος.

Συγκεκριμένα για τις γυναίκες:

• Για κάθε μονάδα αύξησης του ΔΜΣ πάνω από το 29 kg/m², η πιθανότητα φυσιολογικής σύλληψης μειώνεται κατά 5%.
• Ο κίνδυνος υπογονιμότητας αγγίζει το 78% σε παχύσαρκες γυναίκες.
• Όσο μεγαλύτερος ο ΔΜΣ τόσο μεγαλύτερος ο χρόνος που μεσολαβεί μέχρι τη φυσική σύλληψη. Νοσογόνα παχύσαρκες γυναίκες έχουν έως και 7 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να χρειαστούν πάνω από 1 χρόνο προσπάθειας.
• Σε περίπτωση εξωσωματικής γονιμοποίησης, όσο αυξάνεται ο ΔΜΣ τόσο μειώνονται τα ποσοστά επίτευξης εγκυμοσύνης, αυξάνονται οι δόσεις ορμονών για διέγερση ωοθηκών και αυξάνεται η πιθανότητα αυτόματων αποβολών (έως και 68% μείωση των γεννήσεων σε σχέση με γυναίκες φυσιολογικού ΔΜΣ).

Επιγραμματικά, οι τρόποι με τους οποίους επιδρά η παχυσαρκία στην γονιμότητα της γυναίκας περιλαμβάνουν:

• Διαταραχή της ηλικίας εμμηναρχής
• Διαταραχή άξονα υποθαλάμου – υπόφυσης - ωοθήκης
• Ανάπτυξη συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών
• Διαταραχή του αριθμού και της ποιότητας των ωοκυττάρων
• Δημιουργία ανωορρηκτικών κύκλων
• Μειωμένη υποδεκτικότητα μήτρας

Στον άντρα, η παχυσαρκία:

• Μειώνει τη συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων.
• Επηρεάζει την μορφολογία και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων.
• Οδηγεί σε διαταραχές της στυτικής λειτουργίας και ως εκ τούτου σε μικρότερο αριθμό σεξουαλικών επαφών.

Πώς επηρεάζει η παχυσαρκία την περίοδο της εγκυμοσύνης και τον τοκετό;

Γυναίκες που πάσχουν από παχυσαρκία/νοσογόνο παχυσαρκία και ξεκινούν μια εγκυμοσύνη, κινδυνεύουν αρχικά εξαιτίας των ήδη υπάρχοντων νόσων (σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ, αρτηριακή υπέρταση), οι οποίες είτε απορρυθμίζονται, είτε με τη σειρά τους παραβλάπτουν την φυσιολογική ροή της εγκυμοσύνης και εκθέτουν σε κίνδυνο τη μητέρα και το έμβρυο.

Εκτός όμως των ήδη υπάρχοντων νόσων, παχύσαρκες γυναίκες που ξεκινούν μία εγκυμοσύνη έχουν:

• Αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη διαβήτη κύησης
• Αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη υπέρτασης της κύησης και προεκλαμψίας
• Αυξημένο κίνδυνο για θρομβοεμβολικά επεισόδια
• Αυξημένο κίνδυνο για αναπτυξιακές ανωμαλίες του εμβρύου (π.χ. μακροσωμία εμβρύου)
• Αυξημένο κίνδυνο για συγγενείς ανωμαλίες του εμβρύου
• Αυξημένη πιθανότητα πρόωρου τοκετού
• Αυξημένη πιθανότητα μη επίτευξης φυσιολογικού τοκετού και άρα καισαρικής τομής

Αλλά και μετά τον τοκετό οι παχύσαρκες μητέρες κινδυνεύουν από:

• Αυξημένα ποσοστά επιλόχειου κατάθλιψης
• Μειωμένη πιθανότητα επίτευξης μητρικού θηλασμού και μειωμένη διάρκεια αυτού
• Αυξημένη πιθανότητα να μην απωλέσουν το επιπλέον βάρος που έλαβαν κατά την κύηση

Οι βαριατρικές επεμβάσεις αυξάνουν τις πιθανότητες γονιμοποίησης και βελτιώνουν τις συνθήκες εγκυμοσύνης και τοκετού

Η αποδεδειγμένα μοναδική επιτυχημένη μέθοδος απώλειας του πλεονάζοντος βάρους που οδηγεί και σε μακροχρόνια διατήρηση αυτής της απώλειας είναι η χειρουργική επέμβαση.

Η χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας έχει αναγνωριστεί από την Αμερικάνικη Εταιρεία Μαιευτήρων Γυναικολόγων σαν μια ασφαλής και αποτελεσματική μέθοδος απώλειας βάρους για τις παχύσαρκες γυναίκες που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν.

Η απώλεια του πλεονάζοντος βάρους βελτιώνει όλες τις παραμέτρους που συμβάλουν στην επίτευξη μίας φυσιολογικής σύλληψης και αποδεδειγμένα μειώνει τον απαιτούμενο κύκλο θεραπειών που απαιτούνται σε περίπτωση εξωσωματικής γονιμοποίησης. Επίσης, μελέτες υποστηρίζουν ότι η απώλεια βάρους συμβάλει σε δημιουργία καλύτερων συνθηκών εγκυμοσύνης και τοκετού.

Σε σχέση με άλλες μεθόδους απώλειας βάρους (βλ. φαρμακευτική αγωγή, υποθερμιδικές/εντατικές δίαιτες), η χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας παρέχει:

• Ταχεία επίτευξη στόχου (απώλειας βάρους) με ασφαλή τρόπο
• Μακροχρόνιο αποτέλεσμα και μειωμένο κίνδυνο επαναπρόσληψης βάρους
• Βελτίωση της γονιμότητας της γυναίκας από τους πρώτους κιόλας μήνες μετά την επέμβαση
• Βελτίωση της ωορρηξίας και της ποιότητας των ωαρίων
• Βελτίωση των συνθηκών της εγκυμοσύνης και του τοκετού

Χρονική σχέση τεκνοποίησης μετά από βαριατρικές επεμβάσεις

Μετά από βαριατρικές επεμβάσεις η απώλεια βάρους είναι ταχεία, ιδίως μέσα στον πρώτο χρόνο. Για αυτό το λόγο συστήνεται η καθυστέρηση της τεκνοποιήσης έως ότου το βάρος του ασθενούς σταθεροποιηθεί. Με αυτόν τον τρόπο ξεκινάει η διαδικασία της εγκυμοσύνης με τις καλύτερες δυνατές συνθήκες. Ωστόσο, έχουν καταγραφεί περιπτώσεις τεκνοποίησης και πριν από το διάστημα αυτό, χωρίς προβλήματα.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό για όλους τους ασθενείς που υποβάλλονται σε βαριατρική επέμβαση αλλά ιδιαιτέρως για τις γυναίκες που επιτυγχάνουν μία εγκυμοσύνη μετά το χειρουργείο, να τηρούν τα προγραμματισμένα από τον χειρουργό τους ραντεβού, προκειμένου να επιβεβαιώνεται η επάρκεια όλων των βιταμινών και ιχνοστοιχείων και να αναπληρώνονται τυχόν ελλείψεις που μπορεί να προκύψουν λόγω της κύησης. Επίσης, η τακτική παρακολούθηση οδηγεί σε μία ελεγχόμενη πρόσληψη βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης και εύκολη απώλεια των κιλών μετά τον τοκετό. Η επάρκεια του οργανισμού της μητέρας σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία είναι επίσης σημαντική για τον θηλασμό, ώστε το νεογνό να προσλαμβάνει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.

Συμπερασματικά

Η παχυσαρκία επηρεάζει αρνητικά τις πιθανότητες τεκνοποίησης αλλά και υγιούς έκβασης μιας εγκυμοσύνης. Συστήνεται η απώλεια βάρους πριν τη διαδικασία τεκνοποίησης, ώστε να αυξηθούν οι πιθανότητες επίτευξης κύησης και αυτή να εξελιχθεί υπό ιδανικότερες συνθήκες. Η μόνη αποδεδειγμένα αποτελεσματική μέθοδος απώλειας βάρους στην περίπτωση των παχύσαρκων/νοσογόνα παχύσαρκων ατόμων είναι η χειρουργική.

Συμβουλευτείτε πάντα γυναικολόγο και εξειδικευμένο χειρουργό για να ενημερωθείτε για τις επιλογές που υπάρχουν ώστε να αυξήσετε τις πιθανότητες επιτυχούς τεκνοποίησης και υγιούς εγκυμοσύνης.

Λαπαρασκοπική Μονάδα Βαριατρικής & Μεταβολικής Χειρουργικής