Προστασία των ματιών από τον ήλιο. Πόσο απαραίτητη είναι;

Αναστασία Αλεξανδρίδου MD, PhD
Χειρουργός Οφθαλμίατρος
Συνεργάτης ΙΑΣΩ Γενική Κλινική

Μπορεί ο ήλιος να είναι πηγή ζωής, αλλά η παρατεταμένη και μακροχρόνια έκθεση των ματιών μας σε αυτόν  χωρίς την κατάλληλη προστασία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης πολλών οφθαλμικών παθήσεων.

Πώς δρα η ηλιακή ακτινοβολία

Το φάσμα της ηλιακής ακτινοβολίας περιλαμβάνει το υπέρυθρο, το υπεριώδες και τις ακτίνες υψηλής ενέργειας στο ορατό φάσμα. Η υπεριώδης ακτινοβολία χωρίζεται σε UV-A και UV-B και μαζί με τις ακτίνες υψηλής ενέργειας είναι οι πιο βλαβερές για τα μάτια μας διότι απορροφώνται από διαφορετικούς  χιτώνες του ματιού συνεισφέροντας σε μια ευρεία γκάμα  παθήσεων. Πιο συγκεκριμένα το μεγαλύτερο μέρος απορροφάται από:

• Τον κερατοειδή χιτώνα και τον κρυσταλλοειδή φακό προδιαθέτοντας σε παθήσεις όπως ο καταρράκτης και η φωτοκερατίτιδα η οποία συνοδεύεται από ερυθρότητα, πόνο, φωτοφοβία και διαταραχή της οράσεως.
• Τα βλέφαρα, προκαλώντας αλλοιώσεις του δέρματος όπως επιθυλιώματα, ακτινωτή κεράτωση, κακοήθεις νεοπλασίες όπως βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, φωτογήρανση και πρώιμες ρυτίδες γύρω από τα μάτια.
• Τον επιπεφυκότα, προκαλώντας πτερύγιο το οποίο ανάλογα της εξέλιξης μπορεί να επηρεάσει την όραση. 
• Τον αμφιβληστροειδή χιτώνα προδιαθέτοντας σε σοβαρές οφθαλμικές παθήσεις, όπως η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και σπανιότερα σε μελάνωμα του αμφιβληστροειδούς.

Πόσο σημαντική είναι η προστασία από τον ήλιο

Από τα παραπάνω φαίνεται λοιπόν πόσο σημαντική είναι η πρόληψη και προστασία των ματιών μας από τον ήλιο και αυτό είναι ένα κοινό πρόβλημα για όλες τις ηλικιακές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών, τα μάτια των οποίων είναι εξαιρετικά ευάλωτα στην υπεριώδη ακτινοβολία.

Η πρόληψη των οφθαλμικών παθήσεων που αναφέραμε παραπάνω είναι απαραίτητη και πρέπει να γίνεται μακροχρόνια σε χώρες της Μεσογείου όπως η Ελλάδα, με αυξημένη ηλιοφάνεια καθ’ όλη την διάρκεια του έτους και ειδικότερα σε εποχές όπως το καλοκαίρι που η έκθεση στον ήλιο είναι  μεγαλύτερη.

Μέτρα προστασίας

Τα γυαλιά ηλίου

Το πρώτο  μέτρο προστασίας είναι η χρήση γυαλιών ηλίου καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, διότι η υπεριώδης ακτινοβολία δεν απορροφάται από τα σύννεφα. Θα πρέπει να αγοράζονται από υπεύθυνα οπτικά καταστήματα και να πιστοποιούν την απορρόφηση UVA & UVB. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι τα γυαλιά που συνήθως φοράμε έχουν απορροφητικότητα μέχρι 400nm, δηλαδή προστατεύουν από τη υπεριώδη ακτινοβολία ,δεν επαρκούν όμως να καλύψουν  από το μπλε φως, δηλαδή από της υψηλής ενέργειας ακτίνες, οι οποίες είναι βλαβερές για τον αμφιβληστροειδή και ιδιαίτερα την ωχρά κηλίδα.

Υπάρχον πλέον ειδικοί φακοί που απορροφούν όλων των ειδών τις ακτίνες και κατά συνέπεια προσφέρουν μεγαλύτερη προστασία. Οι φακοί αυτοί λέγονται μελαμίνης, ακριβώς επειδή  περιέχουν συνθετική μελαμίνη ικανή να απορροφήσει όλη την γκάμα των βλαβερών ακτινών.

Αντίστοιχοι φακοί είναι και οι blue blockers. Οι φακοί αυτοί απορροφούν τις ακτινοβολίες στο μπλε-ιώδες φως και κατά συνέπεια προστατεύουν καλύτερα και περισσότερο.

Οι πολωτικοί φακοί είναι μια άλλη κατηγορία γυαλιών που βασίζονται στην αρχή της πόλωσης του φωτός. Έχουν πολύ καλή απορροφητικότητα για τις υπεριώδεις ακτίνες, εξουδετερώνουν τις αντανακλάσεις του ηλίου και προσφέρουν ξεκούραστη όραση.

Τα γυαλιά λοιπόν θα πρέπει να καλύπτουν πλήρως τα μάτια και τα βλέφαρα και να εφαρμόζουν καλά στο πρόσωπο, να απορροφούν τις βλαβερές ακτίνες χωρίς όμως να αλλοιώνουν την οπτική αντίληψη και τα χρώματα.

Το χρώμα των φακών δεν επηρεάζει την προστασία από τις βλαβερές ακτινοβολίες, ωστόσο οι χρωματικές αποκλίσεις δημιουργούν διάφορους τύπους αντίληψης της φωτεινότητας και των αποχρώσεων που βλέπετε μέσω αυτών.

Οι γκρίζοι φακοί προσφέρονται για μειωμένη ένταση του φωτός, χωρίς μεγάλη διαστρέβλωση χρωμάτων, οι καφέ φακοί είναι κατάλληλοι για αυξημένη φωτεινότητα ενώ οι κιτρινωποί φακοί για μεγαλύτερη ευκρίνεια στις λεπτομέρειες.

Οι αντηλιακές κρέμες

Δεύτερο μέτρο προστασίας από τον ήλιο είναι η χρήση ειδικών αντιηλιακών κρεμών για την περιοχή γύρω από τα μάτια με υψηλό δείκτη προστασίας προκειμένου να διαφυλάξουμε το ευαίσθητο δέρμα των βλεφάρων.

Τέλος, είναι σημαντικό να φοράμε καπέλο με μεγάλο γείσο και να αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο μεταξύ 11 και 3 μ.μ. όπου οι υπεριώδεις ακτίνες είναι πιο έντονες.

Είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε πως ο ήλιος δρα αθροιστικά και η ηλιακή ακτινοβολία ευθύνεται για μια σειρά από παθήσεις των ματιών οι οποίες εμφανίζονται μετά από χρόνια έκθεσης στον ήλιο επηρεάζοντας όλες τις ηλικίες και προκαλώντας σοβαρές βλάβες στην όραση.