Επηρεάζει το εμβόλιο έναντι COVID-19 την απεικόνιση του μαστού;

Δημοσθένης Μπαλτάς, MD
Γυναικολόγος-Χειρουργός Μαστού
Διευθυντής Α’ Χειρουργικής Κλινικής Μαστού, ΙΑΣΩ

Στα νέα δεδομένα που έχει φέρει στο τραπέζι ο εμβολιασμός έναντι της νόσου COVID-19, περιλαμβάνονται και κάποιες ανησυχίες για την επιρροή του στα αποτελέσματα των βασικών απεικονιστικών εξετάσεων του μαστού. Τι πρέπει να γνωρίζουμε αυτήν τη στιγμή, πριν υποβληθούμε σε έλεγχο;

Υπάρχουν αναφορές σε αρκετά ΜΜΕ ότι το εμβόλιο έναντι της νόσου COVID-19 αλλοιώνει τα αποτελέσματα των απεικονιστικών εξετάσεων του μαστού, τόσο της μαστογραφίας όσο και του υπερηχογραφήματος και της μαγνητικής τομογραφίας.

Πράγματι, σε ένα μικρό ποσοστό μέχρι 20% αναφέρεται διόγκωση των μασχαλιαίων αδένων, σύστοιχα με την πλευρά του άνω άκρου στο οποίο έγινε η ένεση του εμβολίου. Η διόγκωση αυτή μπορεί να εμφανιστεί είτε σαν πρήξιμο στη μασχάλη είτε σαν ένα μαλακό ογκίδιο ψηλαφητό και να περιγράφεται στις απεικονίσεις σαν καινούργιο εύρημα.

Όπως όλοι οι λεμφαδένες, έτσι και οι μασχαλιαίοι είναι μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού που αφενός μεν συγκρατούν επιβλαβείς ουσίες και αφετέρου με την παραγωγή αντισωμάτων συμβάλλουν στην αποτροπή λοιμώξεων. Η «ενεργοποίηση» των λεμφαδένων εκδηλώνεται τις περισσότερες φορές με διόγκωσή τους, δηλαδή αύξηση του μεγέθους τους, έως και τέσσερις φορές περισσότερο από το φυσιολογικό.

Το εμβόλιο έναντι της COVID-19, όπως και κάθε εμβόλιο, είναι ένας εξασθενημένος «εισβολέας» στον οργανισμό, ο οποίος δεν προκαλεί νόσηση, προκαλεί όμως αντιδραστική διέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος, άρα και των λεμφαδένων, για παραγωγή αντισωμάτων, που σκοπό έχουν να τον εξουδετερώσουν και να προκαλέσουν ανοσία για τέτοιου είδους εισβολείς.

Γι’ αυτούς τους λόγους, η διόγκωση των λεμφαδένων - που παρατηρείται λίγες μέρες μετά από την πρώτη ή και τη δεύτερη ένεση του εμβολίου και παραμένει για 6 με 8 εβδομάδες μετά το τέλος του εμβολιασμού - είναι φαινόμενο απολύτως φυσιολογικό.

Επειδή, όμως, μία πρόσφατη διόγκωση μασχαλιαίων λεμφαδένων, και ιδιαίτερα όταν αυτή είναι μονόπλευρη και ανώδυνη, έχει συσχετισθεί με τον καρκίνο του μαστού, η αντιδραστική λεμφαδενίτιδα σαν αποτέλεσμα του εμβολίου πολλές φορές προκαλεί σύγχυση στους ιατρούς και τρόμο στις εξεταζόμενες γυναίκες, ιδίως αν αυτές έχουν νοσήσει από καρκίνο του μαστού και υποβάλλονται στον τακτικό ετήσιο έλεγχο τους.

Η ενημέρωση από τις εξεταζόμενες, τόσο για τον χρόνο όσο και για το άνω άκρο όπου έγινε η ένεση του εμβολίου, θα συμβάλει στην ακριβή αξιολόγηση των τυχόν ευρημάτων.

Η παραμικρή, όμως, αμφιβολία και η παραμονή ή επιδείνωση των διογκώσεων μετά από επανεξέταση σε εύλογο χρονικό διάστημα δύο – τριών μηνών πρέπει να ταυτοποιείται με ιστολογική εξέταση, η οποία αυτή και μόνον αυτή βάζει την οριστική διάγνωση.

Συμπερασματικά, δεν υπάρχει λόγος ένεκα της πανδημίας και του εμβολίου να αναβάλλεται ο ετήσιος τακτικός έλεγχος τόσο των υγειών όσο και των γυναικών που έχουν ασθενήσει με καρκίνο του μαστού.

Εάν είναι δυνατόν, ο έλεγχος να γίνεται πριν από τον εμβολιασμό ή και δύο μήνες μετά την τελευταία δόση, ενημερώνοντας πάντα για τον χρόνο και το σημείο της ενέσεως του εμβολίου. Γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε θεραπεία για καρκίνο του μαστού πρέπει να κάνουν το εμβόλιο στο αντίθετο άνω άκρο από τον πάσχοντα μαστό, εάν δε έχουν αμφοτερόπλευρη νόσο, να προτιμάται να γίνεται η ένεση στον μηρό.

Τέλος, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αποφεύγεται ο εμβολιασμός με δικαιολογία την πιθανή διόγκωση των μασχαλιαίων λεμφαδένων, διότι το όφελος από το εμβόλιο είναι αναμφισβήτητο και η συμμετοχή μας στην ανέγερση του τείχους ανοσίας είναι ύψιστο ατομικό καθήκον.