Η αξιόπιστη επιλογή της επέμβασης Ross

Παναγιώτης Σφυρίδης
Καρδιοχειρουργός, Επιμελητής Παιδοκαρδιοχειρουργικής Κλινικής-
Κέντρου Συγγενών Καρδιοπαθειών, ΙΑΣΩ Παίδων

Η Παιδοκαρδιοχειρουργική Κλινική-Κέντρο Συγγενών Καρδιοπαθειών του ΙΑΣΩ Παίδων είναι η μοναδική στην Ελλάδα που διενεργεί την επέμβαση Ross σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και με άριστα αποτελέσματα.

Η επέμβαση Ross διενεργήθηκε για πρώτη φορά το 1967 από τον Βρετανό χειρουργό Donald Ross (1922-2014), του οποίου και το όνομα φέρει. Πρόκειται για σύμπλοκη επέμβαση αντικατάστασης της αορτικής ρίζας από αυτομόσχευμα πνευμονικής βαλβίδας (της πνευμονικής βαλβίδας του ίδιου του ασθενή, autograft) και στη θέση της αποσπασθείσας πνευμονικής βαλβίδας τοποθετείται αλλομόσχευμα πνευμονικής βαλβίδας (allograft).

H επέμβαση έχει ένδειξη σε περιπτώσεις εκ γενετής στένωσης της αορτικής βαλβίδας ή του χώρου εξόδου της αριστερής κοιλίας, σε καταστροφή της αορτικής βαλβίδας από ρευματικό πυρετό (σπάνια στην εποχή μας) και σε ενδοκαρδίτιδα. Εφαρμόζεται σε παιδιά και σε νεαρής ηλικίας ενήλικες ασθενείς, που έτσι αποφεύγουν τη χρήση προσθετικών βαλβίδων, που έχουν είτε μικρότερη διάρκεια ζωής (βιολογικές προθέσεις) είτε επιπλοκές από τη χρήση αντιπηκτικών (μηχανικές προθέσεις), όπως στην περίπτωση γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας και σε αθλητές. Με την επέμβαση Ross, ο ασθενής για περίπου 20 χρόνια δεν χρειάζεται επανεπέμβαση στις αντικατασταθείσες βαλβίδες και έχει μiα απόλυτα φυσιολογική ζωή. Στην περίπτωση δε θήλεων ασθενών, όπως ήδη επισημάναμε, μπορούν να τεκνοποιήσουν χωρίς τους περιορισμούς που ανακύπτουν από τη χρήση αντιπηκτικών φαρμάκων, που είναι απαραίτητα όταν φέρουν μηχανική βαλβίδα στην αορτική θέση. Η θνητότητα και η νοσηρότητα, σε κέντρα με μεγάλη εμπειρία της επέμβασης Ross, δεν διαφέρουν πρακτικά από εκείνες των κλασικών καρδιοχειρουργικών επεμβάσεων (1-2%).

 Τα πλεονεκτήματα της επέμβασης Ross για τον ασθενή συνοψίζονται στα:

1. Η νεο-αορτική βαλβίδα (autograft) που χρησιμοποιείται είναι αυτόλογη (του ίδιου του ασθενούς).
2. Το αυτομόσχευμα της νεο-αορτικής βαλβίδας έχει δυνατότητα να «μεγαλώσει» με την ανάπτυξη του παιδιού.
3. Δεν υπάρχει διαβαλβιδική κλίση πίεσης.
4. Απουσία του ενοχλητικού «click» από τη λειτουργία της μηχανικής αορτικής βαλβίδας.
5. Ανθεκτικότητα της νεο-αορτικής βαλβίδας σε λοιμώξεις και ενδοκαρδίτιδα.
6. Η αυτόλογη νεο-αορτική βαλβίδα είναι ιδανικού μεγέθους και στείρα.

Η εμπειρία της κλινικής μας στην επέμβαση

Η κλινική μας είναι η μοναδική στην Ελλάδα που διενεργεί την επέμβαση Ross, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και με άριστα αποτελέσματα. Ειδικότερα, μεταξύ των ετών 2014 και 2020, συνολικά 19 ασθενείς υποβλήθηκαν σε επέμβαση Ross. Από αυτούς, τρεις χειρουργήθηκαν μετά την εγκατάσταση της κλινικής μας στο νοσοκομείο ΙΑΣΩ το 2020. Από τους ασθενείς που υποβλήθηκαν σε Ross, δύο είχαν προηγούμενα υποβληθεί σε επιδιόρθωση δίπτυχης αορτικής βαλβίδας. Η διάμεση ηλικία κατά την επέμβαση ήταν 8,2 έτη (διακύμανση από 4,8 έως 17,9 έτη).

Σε διάμεση τιμή του χρόνου παρακολούθησης 5,8 έτη, η επιβίωση είναι 100%. Η διάμεση τιμή του χρόνου παραμονής στο νοσοκομείο ήταν 9 ημέρες (διακύμανση 7-35 ημέρες). Σε παρακολούθηση 4,6 ετών, όλοι οι ασθενείς είχαν πολύ καλή λειτουργικότητα της αορτικής βαλβίδας. Ουδείς ασθενής εμφάνισε στένωση ή κλίση πιέσεως στον χώρο εξόδου της αριστερής κοιλίας. To ποσοστό των ασθενών που δεν χρειάσθηκαν επανεπέμβαση ήταν 95% στα 4,6 έτη παρακολούθησης.

Συμπεράσματα για την επέμβαση Ross

1. Η επέμβαση Ross είναι τεχνικά πιο σύμπλοκη από την κλασική αντικατάσταση αορτικής βαλβίδας (AVR), όμως είναι αναπαραγώγιμη με συγκρίσιμα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.
2. H ανάγκη για επανεπέμβαση μετά τη Ross είναι μικρή σε εξειδικευμένα κέντρα.
3. Τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα μετά την επέμβαση Ross (επιβίωση, επανεπεμβάσεις, ποιότητα ζωής) την καθιστούν αξιόπιστη επιλογή.
4. H έλλειψη άμεσα διαθέσιμων αλλομοσχευμάτων (allografts) για την πνευμονική βαλβίδα μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά (tissue banks, tissue engineering technology).
5. Ο ιδανικός υποψήφιος για Ross έχει:

• Προσδόκιμο επιβίωσης ≥20 έτη.
• Πλήρως ανεπτυγμένο σωματότυπο.
• Νόσο της αορτικής βαλβίδας.

6. Σήμερα μόνο η επέμβαση Ross παρέχει την πιθανότητα 30 και πλέον ετών επιβίωσης χωρίς αντιπηκτικά, όταν χρειάζεται αντικατάσταση η αορτική βαλβίδα.

"Η επέμβαση Ross διενεργήθηκε για πρώτη φορά το 1967 από τον Βρετανό χειρουργό Donald Ross (1922-2014), του οποίου και το όνομα φέρει."

"Η επέμβαση Ross παρέχει την πιθανότητα 30 και πλέον ετών επιβίωσης χωρίς αντιπηκτικά, όταν χρειάζεται αντικατάσταση η αορτική βαλβίδα."

"Με την επέμβαση Ross, ο ασθενής για περίπου 20 χρόνια δεν χρειάζεται επανεπέμβαση στις αντικατασταθείσες βαλβίδες και έχει μία απόλυτα φυσιολογική ζωή."