Ωτίτιδα - Πώς προφυλάσσουμε τα παιδιά;

Βαρβάρα Σκιά
Παιδο ΩΡΛ, Διευθύντρια ΩΡΛ Τμήματος ΙΑΣΩ Παίδων

Η συχνότητα των περιστατικών στην ευαίσθητη αυτή ηλικία προβληματίζει τους γονείς, αλλά η στοχευμένη πρόληψη είναι ένας ουσιαστικός τρόπος περιορισμού των λοιμώξεων και των επιπλοκών τους.

Η οξεία μέση ωτίτιδα (ΟΜΩ) είναι η πιο συχνή βακτηριακή λοίμωξη στα παιδιά, επηρεάζοντας έως και τα 2/3 των παιδιών πριν από τα 6 έτη. Τα συχνότερα συμπτώματα είναι:

1. Πόνος στο αυτί (ωταλγία).
2. Ευερεθιστότητα/κλάμα.
3. Πυρετός.
4. Απώλεια όρεξης/ύπνου.

Οι επιπλοκές που μπορεί να εμφανιστούν περιλαμβάνουν την ατροφία και ατελεκτασία της τυμπανικής μεμβράνης, τη διάτρηση και την ωτόρροια, το χολοστεάτωμα, την καθυστέρηση ανάπτυξης του λόγου και τη μόνιμη απώλεια ακοής. Συνεπώς, η κατανόηση των συνθηκών προφύλαξης είναι το πρώτο και σημαντικότερο βήμα στην αντιμετώπισή της.

Ως υποτροπιάζουσα οξεία μέση ωτίτιδα ορίζεται η περίπτωση κατά την οποία ένα παιδί παρουσιάζει περισσότερα από τρία τεκμηριωμένα επεισόδια οξείας μέσης ωτίτιδας σε διάστημα έξι μηνών ή περισσότερα από τέσσερα σε διάστημα ενός έτους.

Προλαμβάνοντας τη συχνότητα

Η πρόληψη είναι εξέχουσας σημασίας στην αποφυγή των συχνών επεισοδίων και περιλαμβάνει την αναγνώριση και αποφυγή των προδιαθετικών παραγόντων. Ο μητρικός θηλασμός κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων μηνών της ζωής του παιδιού, οι τακτικοί εμβολιασμοί για τον πνευμονιόκοκκο και την εποχική γρίπη, όπως και η αυστηρή αποφυγή του παθητικού καπνίσματος μειώνουν τη συχνότητα των επεισοδίων οξείας μέσης ωτίτιδας και των επιπλοκών της.

Όταν τα παραπάνω μέτρα δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση της υποτροπιάζουσας οξείας μέσης ωτίτιδας, συνιστάται χημειοπροφύλαξη ή χειρουργική αντιμετώπιση με τοποθέτηση σωληνίσκων αερισμού.

Η χημειοπροφύλαξη αφορά τη χορήγηση μικρής δόσης αντιβιοτικών σκευασμάτων για μεγάλο χρονικό διάστημα και περιλαμβάνει καθημερινή συστηματική δόση αντιβίωσης προφυλακτικά, για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των έξι εβδομάδων, ιδίως κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών.

H χειρουργική αντιμετώπιση περιλαμβάνει τη μυριγγοτομή με τοποθέτηση σωληνίσκων αερισμού και προσφέρει μια εναλλακτική προσέγγιση στην παρατεταμένη αντιβιοτική αγωγή, ειδικά για τα παιδιά τα οποία παρουσιάζουν έξαρση της ωτίτιδας ενώ βρίσκονται υπό προφύλαξη. Οι σωληνίσκοι αερισμού διευκολύνουν την παροχέτευση του υγρού και τον αερισμό του μέσου ωτός και ελαττώνουν άμεσα τον πόνο του επεισοδίου.

Οι παράγοντες που επηρεάζουν την απόφαση για την αντιμετώπιση της υποτροπιάζουσας οξείας μέσης ωτίτιδας είναι:

1. Η ηλικία του παιδιού (παιδιά μικρότερα των 2 ετών εμφανίζουν σημαντική βελτίωση με προφυλακτική αντιβιοτική αγωγή).
2. Η ηλικία κατά το πρώτο επεισόδιο οξείας μέσης ωτίτιδας (υψηλότερη πιθανότητα επανεμφάνισης, όταν το πρώτο επεισόδιο λαμβάνει χώρα το πρώτο εξάμηνο της ζωής).
3. Η εποχή του χρόνου (όταν τα επεισόδια εμφανίζονται το φθινόπωρο, υπάρχει αυξημένη πιθανότητα υποτροπής τους χειμερινούς μήνες).
4. Η συμμετοχή του παιδιού σε πολυμελή τμήματα παιδικού σταθμού/ σχολείου και η συχνή επαφή με άλλα παιδιά που συμμετέχουν στα παραπάνω (αδέρφια, συγγενείς).
5. Το οικογενειακό ιστορικό με υποτροπιάζουσες οξείες μέσες ωτίτιδες, συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού και το ιστορικό προωρότητας ή άλλων παθήσεων που επηρεάζουν την εξέλιξη της ακοής και της ομιλίας (υπερτροφία αδενοειδών εκβλαστήσεων, γενετικά σύνδρομα, σχιστίες κ.ά.).
6. Η διαταραχή της ποιότητας ζωής και ο βαθμός δυσκολίας που παρουσιάζεται λόγω των συμπτωμάτων.

Η επιλογή της στρατηγικής αντιμετώπισης γίνεται λαμβάνοντας υπόψη τους παραπάνω παράγοντες και συνεπώς διαφέρει μεταξύ ασθενών. Το ιστορικό του ασθενούς, η σοβαρότητα της ωτίτιδας και οι πιθανές επιπλοκές είναι μερικοί ακόμα παράγοντες που οφείλεται να εξεταστούν. Η τελική απόφαση για τη θεραπευτική αντιμετώπιση πρέπει να λαμβάνει υπόψη και τη γνώμη του παιδιάτρου που παρακολουθεί το παιδί και γνωρίζει το ιστορικό του.