Καρκίνος του παχέος εντέρου

Θεόδωρος Λιακάκος
Καθηγητής Χειρουργικής
Διευθυντής Β΄ Χειρουργικής Κλινικής ΙΑΣΩ

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου (ΚΠΕ) είναι ο τρίτος πιο συχνά διαγνωσμένος καρκίνος στους άνδρες και ο δεύτερος στις γυναίκες, αντιπροσωπεύοντας το 10% όλων των τύπων κακοηθειών και την τέταρτη παγκοσμίως πιο συχνή αιτία θανάτου σχετιζόμενη με τον καρκίνο.

Πως δημιουργείται ο καρκίνος του παχέος εντέρου;

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου προέρχεται σχεδόν πάντοτε από πολύποδες. Οι πολύποδες στην αρχή είναι αθώοι, με τον καιρό όμως και καθώς μεγαλώνουν μπορεί να μετατραπούν, να εξαλλαγούν, σε κακοήθεις. Ο πιο κοινός τύπος πολύποδα που μπορεί να εξαλλαγεί σε καρκίνο ονομάζεται αδενωματώδης πολύποδας και θεωρείται ως προκαρκινική βλάβη.

Είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου κληρονομικός;

Οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του παχέος εντέρου δεν είναι κληρονομικές αλλά αφορούν σε τυχαίο ή σποραδικό όπως λέγεται καρκίνο. Ο καρκίνος αυτός δεν οφείλεται δηλαδή σε μεταλλάξεις γονιδίων οι οποίες κληρονομούνται αλλά σε μεταλλάξεις που συμβαίνουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου και ονομάζονται επιγενετικές μεταλλάξεις. Επειδή λοιπόν χρειάζονται πολύ χρόνο για να γίνουν, ο σποραδικός καρκίνος του παχέος εντέρου εμφανίζεται στις μεγάλες ηλικίες, συνήθως πάνω από τα 70 έτη.

Υπάρχουν όμως και οι κληρονομούμενοι καρκίνοι του παχέος εντέρου οι οποίοι ανήκουν σε οικογενή κληρονομικά σύνδρομα. Στις περιπτώσεις αυτές εμφανίζονται σε νεαρότερες ηλικίες ακόμη και κάτω των 40 ετών. Τα πιο συχνά κληρονομικά σύνδρομα, είναι το σύνδρομο Lynch και η Οικογενής Αδενωματώδης Πολυποδίαση που προκαλεί το σχηματισμό εκατοντάδων πολύποδων στο παχύ έντερο.

Τι συμπτώματα πρέπει να έχω για να πάω αμέσως στον γιατρό;

Εάν δείτε αίμα στα κόπρανα, μεταβολές στη συνήθειες του εντέρου δηλαδή εναλλαγές ή ανεξήγητες διάρροιες ή δυσκοιλιότητες ή ακόμα αν διαπιστώσετε σιδηροπενική αναιμία σε γενική αίματος, πρέπει απαραίτητα να πάτε στον γιατρό σας για να ελέγξει το παχύ σας έντερο.

Πως θα διαγνωστεί ο καρκίνος του παχέος εντέρου;

Εάν τα συμπτώματά σας υποδηλώνουν ότι μπορεί να έχετε καρκίνο του παχέος εντέρου ο γιατρός σας θα σας συστήσει καταρχήν κολονοσκόπηση κατά την οποία θα ληφθούν βιοψίες από τους πολύποδες, αν υπάρχουν, ή από οποιαδήποτε άλλη ύποπτη βλάβη. Εάν οι βιοψίες είναι θετικές, θα χρειαστούν επιπλέον εξετάσεις για τον προσδιορισμό της έκτασης της νόσου, όπως Αξονική ή Μαγνητική τομογραφία, Ενδοσκοπικό Υπερηχογράφημα, PETscan, ή και άλλες εξειδικευμένες εξετάσεις.

Θεραπεύεται ο καρκίνος του παχέος εντέρου;

Σήμερα ο καρκίνος του παχέος εντέρου ειδικά στα πρώτα του στάδια είναι δυνατόν να θεραπευθεί. Η θεραπεία του συνίσταται στις εκτομές του παχέος εντέρου δηλαδή στις κολεκτομές. Υπάρχουν διάφοροι τύποι κολεκτομών ανάλογα με τη θέση του όγκου στο παχύ έντερο. Οι γενικές αρχές για όλες τις επεμβάσεις κολεκτομών περιλαμβάνουν την απομάκρυνση του όγκου με ασφαλή όρια εκτομής συμπεριλαμβανομένων των περιοχών των λεμφικών οδών και των λεμφαδένων. Οι χειρουργικές επεμβάσεις συνδυάζονται συνήθως με επικουρικές θεραπείες, δηλαδή, χημειοθεραπείες, ακτινοθεραπείες, στοχευμένες θεραπείες με βιολογικούς παράγοντες ή και τελευταία, με ανοσοθεραπείες.

Αν υπάρχουν μεταστάσεις αντιμετωπίζονται;

Σήμερα οι ασθενείς με μεταστατική νόσο μπορούν να επωφεληθούν από τις σύγχρονες θεραπείες, δηλαδή χειρουργικές εκτομές των μεταστάσεων, καυτηριασμούς με ραδιοσυχνότητες ή μικροκύματα, χημειοεμβολισμούς ή και συνδυασμό όλων των παραπάνω στο πλαίσιο θεραπευτικών πρωτοκόλλων.

Οι χειρουργικές επεμβάσεις γίνονται και λαπαροσκοπικά;

Η έλευση της λαπαροσκοπικής χειρουργικής έχει φέρει επανάσταση και στη χειρουργική του καρκίνου του παχέος εντέρου. Διεθνείς μελέτες έχουν αναδείξει ότι τα ογκολογικά αποτελέσματα των λαπαροσκοπικών εγχειρήσεων, ως προς τη συνολική επιβίωση και την υποτροπή της νόσου, είναι τα ίδια με της κλασσικής χειρουργικής, έχοντας όμως το πλεονέκτημα της γρηγορότερης και πιο ανώδυνης ανάρρωσης. Βασική προϋπόθεση όμως είναι οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις να διενεργούνται από έμπειρες χειρουργικές ομάδες εξειδικευμένες στις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές και να πραγματοποιούνται σε σύγχρονα κέντρα εφοδιασμένα με εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας όπως 3D/4K κάμερες και οθόνες υψηλής ευκρίνειας, ειδικά λαπαροσκοπικά εργαλεία που εξασφαλίζουν τη μέγιστη χειρουργική ακρίβεια και ασφάλεια για τον ασθενή.

Μετά την χειρουργική επέμβαση είναι απαραίτητη η δημιουργία μόνιμης παραφύση έδρας (στομίας);

Περίπου το 80%- 90% των ασθενών που υποβάλλονται σε προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση για καρκίνο παχέος εντέρου δεν θα χρειαστούν στομία. Ο συνδυασμός των βελτιωμένων χειρουργικών τεχνικών και της προηγμένης τεχνολογίας μας επιτρέπει να αφαιρούμε τους όγκους με μεγαλύτερη ακρίβεια και αποτελεσματικότητα, μειώνοντας την ανάγκη για δημιουργία μόνιμης στομίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις που χρειάζονται επείγουσα χειρουργική επέμβαση και αφορούν ασθενείς με κακή γενική υγεία ή μεγάλους όγκους, είναι δυνατόν να απαιτηθεί μια προσωρινή στομία η οποία αργότερα αποκαθίσταται.

Πως μπορώ να προλάβω την εμφάνιση του καρκίνου του παχέος εντέρου;

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου όπως είπαμε προέρχεται από τους πολύποδες. Οι πολύποδες αυτοί στην πλειοψηφία τους μπορούν να αφαιρεθούν κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης (πολυπεκτομή), χρησιμοποιώντας ειδικά εργαλεία.

Η διατροφή ή ο τρόπος ζωής παίζει ρόλο στην εμφάνιση και στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου;

Πρόσφατα στοιχεία στην παγκόσμια βιβλιογραφία υποδηλώνουν ότι η υψηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος, η κατανάλωση αλκοόλ, η σωματική αδράνεια, η παχυσαρκία και το κάπνισμα, προκαλούν ανισορροπίες στη φυσιολογική μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου συνεισφέροντας στην καρκινογένεση.

Δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε φρούτα και λαχανικά, κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ω3 λιπαρά, βιταμίνης D και ασβεστίου καθώς και ορισμένες τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής, σχετίζονται με επαναφορά στο φυσιολογικό της μικροβιακής χλωρίδας του εντέρου και κατά συνέπεια με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου.