Έλεγχος ακοής βρεφών, νεογνών και μικρών παιδιών στο Ακοολογικό τμήμα του ΙΑΣΩ

Δρ. Γιώργος Κορρές BSc(Hons)CMB, MD, PhD, MSc Audiol
ΩΡΛ- Νευροωτολόγος
Επιστημονικός Συνεργάτης Ακοολογικού Τμήματος ΙΑΣΩ Παίδων
Ακαδημαϊκός Υπότροφος Νευρο-ωτολογίας, ΠΓΝ Αττικόν
Ηon. Fellow in Neurootology, University Leicester Hospitals, NHS, UK

Η ακοή είναι από τις σημαντικότερες αισθήσεις, παίζοντας αποφασιστικό ρόλο στην ανάπτυξη της ομιλίας και του λόγου, με αποτέλεσμα τα παιδιά που αντιμετωπίζουν πρόβλημα με την ακοή τους, να παρουσιάσουν καθυστερημένη ή και ανεπαρκή ανάπτυξη ομιλίας.

Για αυτό είναι σημαντικό να ελέγχεται η ακοή από την νεογνική ηλικία με τις κατάλληλες εξετάσεις. Όσο νωρίτερα γίνει η διάγνωση, τόσο πιο γρήγορα μπορεί να εφαρμοσθεί ακουστική υποβοήθηση και εκπαίδευση, ώστε το βαρήκοο παιδί να βρίσκεται εντός των φυσιολογικών ορίων στους αναπτυξιακούς δείκτες.

Οι επιπτώσεις της βαρηκοΐας μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το μέγεθος της, την ηλικία που πρωτοεμφανίζεται, την επιτυχία της θεραπείας και τη φυσιολογική ή μη ακοή των γονέων, με τις συνέπειες να είναι εμφανείς σε ψυχολογικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο. Χαρακτηριστικές μελέτες αναφέρουν ότι περίπου το 50% των παιδιών από 11-16 ετών με μεγάλου βαθμού βαρηκοΐα μπορεί να παρουσιάσει κάποιου είδους ψυχολογική διαταραχή. Όσο νωρίτερα γίνει η διάγνωση, και ταυτόχρονα ξεκινήσει και η κατάλληλη αντιμετώπιση, τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα για το παιδί. Η υποστήριξη που πρέπει να προσφέρεται πέραν της ακουστικής ενίσχυσης είναι βοηθήματα εκπαίδευσης, τακτικός ακοολογικός έλεγχος, παρακολούθηση από κοινωνική υπηρεσία και ψυχολογική υποστήριξη όπου κρίνεται αναγκαία.

Περίπου 1 στα 1000 παιδιά που γεννιούνται πάσχουν από πολύ μεγάλου βαθμού συγγενή νευροαισθητήρια βαρηκοΐα, με τον αριθμό αυτό να διπλασιάζεται μετά την ηλικία των 3 ετών.Ο έλεγχος ακοής στα παιδιά είναι εφικτός από τις πρώτες ημέρες μετά το τοκετό με απλές και ανώδυνες εξετάσεις: τις Ωτοακουστικές Εκπομπές (OAEs) και τα Αυτόματα Ακουστικά Προκλητά Δυναμικά του Εγκεφαλικού Στελέχους(a-ABR), οι οποίες εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα στο ΙΑΣΩ με ιδιαίτερη επιτυχία από το 1996.

Σε περίπτωση αποτυχίας στις προαναφερόμενες εξετάσεις, τα βρέφη παραπέμπονται για περαιτέρω έλεγχο και προσδιορισμό του μεγέθους της πιθανής βαρηκοΐας.

Ποια περιστατικά παραπέμπονται για οριστική διάγνωση:

• Βασικά όσα βρέφη απέτυχαν στο αρχικό έλεγχο
• Παιδιά υψηλού κινδύνου και ιδιαίτερα αυτά που είναι δυνατόν να εμφανίσουν όψιμη βαρηκοΐα, δηλαδή βαρηκοΐα όχι άμεσα μετά την γέννηση αλλά μετά από μήνες ή και χρόνια.
• Παιδιά που παρουσιάζουν καθυστέρηση ομιλίας
• Παιδιά με υποψία εκ μέρους του περιβάλλοντος για βαρηκοΐα μεγάλη ή μικρή (επιλεκτική σε σύμφωνα).

Περιπτώσεις που έχουν ανάγκη παρακολούθησης (follow-up) και μετά την οριστική διάγνωση

• Λοιμώξεις κατά την εγκυμοσύνη
• Μηνιγγίτιδα
• Διαγνωσμένα σύνδρομα που συνοδεύονται με βαρηκοΐα
• Κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες
• Εγκεφαλικές κακώσεις
• Υπερχολερυθριναιμία που απαιτεί αφαιμαξομετάγγιση
• Οικογενειακό ιστορικό
• Παραμονή στην Μονάδα Εντατικής Παρακολούθησης Νεογνών (ΜΕΝΝ) για περισσότερες από 5 μέρες
• Ωτοτοξικά φάρμακα
• Άπνοια που απαιτεί μηχανικό αερισμό
• Προωρότητα
• Λοιμώξεις κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης

Σε περίπτωση που οι εξετάσεις των OAEs και a-ABR δεν είναι φυσιολογικές, οι ακοολογικές εξετάσεις που επιλέγονται για την οριστική διάγνωση είναι:

• Αρχικά και κατά περίπτωση τυμπανογράφημα
• Ακουστικά προκλητά δυναμικά του εγκεφαλικού στελέχους (ABR)
• Ακουστικά προκλητά δυναμικά συνεχούς ερεθίσματος – σταθερής απόκρισης (ASSR)
• Όλες ο προαναφερόμενες εξετάσεις πραγματοποιούνται στο Ακοολογικό τμήμα του ΙΑΣΩ.

Οι εξετάσεις ABR και ASSR γίνονται με χορήγηση ακουστικών ερεθισμάτων (ήχων) μέσω ακουστικών και η καταγραφή πραγματοποιείται με αυτοκόλλητα στο δέρμα που φέρουν ηλεκτρόδια, τα οποία τοποθετούνται σε συγκεκριμένα σημεία του προσώπου και της κεφαλής (η εξέταση παντελώς ανώδυνη για το παιδί). Με τις εξετάσεις αυτές επιτυγχάνεται ένας αντικειμενικός προσδιορισμός της ακοής του παιδιού και η δημιουργία ενός κατά προσέγγιση ακοογραφήματος έτσι ώστε να δρομολογηθεί αντίστοιχα και η αντιμετώπιση. Τα αποτελέσματα προκύπτουν από ειδικά διαμορφωμένα λογισμικά των υπολογιστών που χρησιμοποιούνται στην εξέταση.