Αλλεργίες και Καλλυντικά

Ιωάννης Μωυσίδης
Αλλεργιολόγος, Συνεργάτης ΙΑΣΩ

Καλλυντικά προϊόντα όπως ενυδατικές κρέμες, σαμπουάν, αποσμητικά, make-up και κολώνιες έχουν γίνει μέρος της καθημερινής περιποίησης του δέρματος.

Στις ανεπτυγμένες χώρες οι ενήλικες χρησιμοποιούν κατά μέσο όρο τουλάχιστον επτά διαφορετικά καλλυντικά κάθε μέρα. Τα καλλυντικά παρότι χρησιμοποιούνται για λόγους υγείας και τόνωσης του δέρματος, μπορούν να προκαλέσουν δερματικό ερεθισμό ή αλλεργική αντίδραση. Ορισμένα συστατικά τους, όπως αρώματα και συντηρητικά, μπορούν να δράσουν σαν αλλεργιογόνα – ουσίες δηλαδή που προκαλούν μια αλλεργική αντίδραση.

-Ποια είναι τα συμπτώματα της αντίδρασης σε καλλυντικά;

Δερματίτιδα εξ επαφής: Είναι η κατάσταση που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή (κοκκίνισμα, κνησμό και πρήξιμο του δέρματος) η οποία διακρίνεται σε:

• Ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής, (πιο συχνή από την αλλεργική δερματίτιδα) που αναπτύσσεται όταν μια ερεθιστική ή “σκληρή ουσία” βλάπτει το δέρμα. Συνήθως αρχίζει αρχίζει με την μορφή κνιδωτικού και αποφωλιδωμένου δέρματος ή εξανθήματος, αλλά μπορεί να εξελιχθεί σε φυσαλίδες που υδρορρούν ειδικά αν το δέρμα ερεθίζεται επιπλέον από το επίμονο ξύσιμο. Περιοχές όπως η εξωτερική ευαίσθητη στοιβάδα του δέρματος στα βλέφαρα, ή όπου το δέρμα είναι ξηρό, είναι πιο ευπαθείς στην ανάπτυξη ερεθιστικής δερματίτιδας.
• Αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής, που συμβαίνει σε άτομα αλλεργικά σε ένα συγκεκριμένο συστατικό του καλλυντικού. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν κοκκίνισμα, κνησμό και σε σοβαρές περιπτώσεις εκδορά του δέρματος. Το πρόσωπο, τα χείλη, τα μάτια, αυτιά και ο λαιμός είναι από οι πιο κοινές περιοχές ανάπτυξης αλλεργιών σε καλλυντικά, αν και τέτοιες αντιδράσεις μπορούν να συμβούν οπουδήποτε.

Ο χρόνος εμφάνισης των συμπτωμάτων ποικίλη. Για ισχυρές ουσίες όπως αρώματα, μια αντίδραση μπορεί να συμβεί ακόμα και σε λίγα λεπτά από την έκθεση, ενώ σε ασθενέστερες ουσίες όπως το σαπούνι, παρόμοια αντίδραση μπορεί να πάρει μέρες ή και εβδομάδες. Σε μερικές περιπτώσεις, αλλεργική ευαισθητοποίηση μπορεί να συμβεί σε ένα προϊόν χρόνια μετά την συνεχή έκθεση.

-Τι προκαλεί μια «αλλεργική αντίδραση σε καλλυντικά»;

• Στην ερεθιστική δερματίτιδα, χημικά παράγωγα κατευθείαν τραυματίζουν την εξωτερική στοιβάδα του δέρματος.
• Στην αλλεργική δερματίτιδα, το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά εναντίον μιας συγκεκριμένης κατά τα άλλα αθώας ουσίας (το καλλυντικό αλλεργιογόνο) που το σώμα παράδοξα θεωρεί ξένο και επικίνδυνο.

-Πόσο συχνές είναι οι αντιδράσεις σε καλλυντικά;

Σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις είναι σπάνιες. Πάντως, δεν είναι ασυνήθιστο σε κάποιον να αναπτύξει μια ήπια αντίδραση – μέχρι και 10% του πληθυσμού σημειώνουν κάποιου τύπου αντίδραση, συνηθέστερα οι γυναίκες γιατί χρησιμοποιούν καλλυντικά συχνότερα από ότι οι άνδρες.

-Τι πρέπει να κάνει κανείς σε μια αλλεργική αντίδραση;

Να σταματήσει να χρησιμοποιεί όλα τα καλλυντικά. Όταν τα συμπτώματα υποχωρήσουν να επαναλάβει την χρήση τους, ένα – ένα όμως κάθε φορά. Αυτό βοηθά στο να προσδιοριστεί το ακριβές ενοχοποιητικό για την αλλεργία καλλυντικό. Εάν τα συμπτώματα δεν βελτιώνονται μετά από την παύση χρήσης τους πρέπει κανείς να συμβουλευτεί έναν ειδικό ιατρό.

-Πως διαγιγνώσκονται οι αλλεργικές αντιδράσεις;

Με την εμφάνιση των συμπτωμάτων και το ιστορικό έκθεσης σε καλλυντικά προϊόντα. Δεδομένου ότι οι περισσότεροι ενήλικες χρησιμοποιούν πολλά καλλυντικά, είναι σχετικά δύσκολη την αναγνώριση του αιτίου σε υποψία αλλεργίας. Ο ειδικός ιατρός χρησιμοποιεί το Patch skin test (δερματικό test επικόλλησης) διαγνωστικού ελέγχου σε 30 συνηθέστερα -καθημερινής χρήσης δερμοαλλεργιογόνα, για να θέσει την ακριβή διάγνωση.

-Πως θεραπεύονται οι αντιδράσεις στα καλλυντικά;

• Με αποφυγή του αιτίου
• Με κρέμες ή αλοιφές κορτιζόνης οι οποίες βοηθούν στον έλεγχο της κνίδωσης, του οιδήματος και του κοκκινίσματος (καταπολέμιση της φλεγμονής).
• Ανοσοτροποποιητικές κρέμες ή αλοιφές (όπως τακρόλιμους ή πιμεκρόλιμους) όταν επιλεκτικά στοχεύουμε στην ελάττωση χρήσης κορτιζόνης ή επιπρόσθετα σε δύσκολες και μακροχρόνιες συνδυαστικές θεραπείες
• Aν οι φυσαλλιδώδεις αλλοιώσεις επιμολύνονται, ένα αντιβιοτικό συστηματικά ή τοπικά θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί.

-Πως προλαμβάνονται οι αλλεργικές αντιδράσεις στα καλλυντικά;

• Ανάγνωση των συστατικών στην ετικέτα και αποφυγή του ενοχοποιητικού συστατικού που είχε προκαλέσει αντίδραση στο παρελθόν.
• Σε χρήση νέου καλλυντικού, συνιστάται ένα «mini-patch test” με την ουσία στον έσω αγκώνα ή καρπό για 24 ώρες και παρατήρηση για τυχόν αντιδράσεις.
• Χρήση καλλυντικών προϊόντων βασιζόμενων σε απλές συνταγές. Περισσότερα συστατικά σημαίνουν μεγαλύτερο κίνδυνο αλλεργικών αντιδράσεων.
• Βάλτε το άρωμα στο ρούχο σας παρά στο δέρμα και αφήστε το άρωμα να εξατμισθεί πριν το φορέσετε.
• Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στο χρόνο που φορά κανείς το make – up, αποφεύγετε την επαφή με το δέρμα για μακροχρόνιο διάστημα. Προτιμάτε υποαλλεργικά προϊόντα, fragrance free και non – comedogenic, αν και προϊόντα με αυτές τις ετικέτες μπορεί ακόμα να προκαλέσουν σπανιότατα αλλεργικές αντιδράσεις.