Συστάσεις για την εισαγωγή των στερεών τροφών τον 1o χρόνο της ζωής του βρέφους

Γιώτα Καφρίτσα,
Διευθύντρια Γαστρεντερολογικού Τμήματος ΙΑΣΩ Παίδων

Σύμφωνα με τις νέες συστάσεις της Εθνικής Επιτροπής Διατροφικής Πολιτικής για την εισαγωγή των στερεών τροφών στον 1ο χρόνο της ζωής του βρέφους, τα βρέφη πρέπει να θηλάζουν αποκλειστικά για τους πρώτους 6 μήνες της ζωής τους, για να έχουν την ιδανική αύξηση, ανάπτυξη και υγεία. Μετά την περίοδο αυτή, και προκειμένου να καλυφθούν οι αυξανόμενες διατροφικές τους ανάγκες, θα πρέπει να λαμβάνουν ασφαλή και επαρκή συμπληρωματική τροφή, ενώ παράλληλα συνεχίζουν τον μητρικό θηλασμό έως τα δύο χρόνια της ζωής ή και περισσότερο.

Η εισαγωγή στο διαιτολόγιο στερεών τροφών συμβαδίζει με την ωρίμανση του πεπτικού συστήματος και την αναπτυξιακή εξέλιξη του βρέφους. Στην ηλικία αυτή των 6 μηνών, το μωρό στηρίζει τέλεια το κεφάλι του, κάθεται με υποστήριξη, κρατά αντικείμενα στην παλάμη του, τα φέρνει στο στόμα, δείχνει την πείνα του ανοίγοντας το στόμα, αρχίζει να καταπίνει με μεγαλύτερη ευκολία, δείχνει τη δυσαρέσκεια του σπρώχνοντας το κορμί του προς τα πίσω. Όταν δεν έχουν αναπτυχθεί οι μηχανισμοί αυτοί δεν είναι σωστό να πιέσουμε το βρέφος να αρχίσει τις στερεές τροφές.

Οι τροφές αυτές πρέπει να είναι θρεπτικά πλήρεις ώστε να αντικαταστήσουν το γάλα. Δεν υπάρχει καθορισμένη σειρά εισαγωγής των τροφίμων. Οι επιλεγόμενες τροφές ποικίλουν και καθορίζονται συχνά από τις διατροφικές συνήθειες, τις πολιτισμικές παραδόσεις, καθώς και από τη διαθεσιμότητα των τροφίμων ανάλογα με τον τόπο και την εποχή. Ωστόσο, προτεινόμενες πρώτες τροφές για τη διατροφή του βρέφους, αποτελούν πλούσιες τροφές σε σίδηρο και βιταμίνες, όπως τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης με υψηλή βιοδιαθεσιμότητα σιδήρου , τα λαχανικά και τα φρέσκα φρούτα.

Πρέπει να αφήνουμε τουλάχιστον 3 ή και παραπάνω μέρες ανάμεσα στη εισαγωγή καινούργιας τροφής για να μπορούμε να προσθέσουμε κάποια άλλη. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε εύκολα να υποψιαστούμε αλλεργία ή δυσανεξία σε κάποια τροφή, αλλά και να δώσουμε χρόνο να συνηθήσει το μωρό στις νέες γεύσεις. Το βρέφος μπορεί να χρειαστεί να λάβει μια νέα γεύση τουλάχιστον 8 έως 10 φορές πριν από την τελική αποδοχή της, γι’ αυτό και πρέπει να ενθαρρύνονται οι γονείς να επιμένουν στην προσφορά κάθε νέας τροφής.

Η εισαγωγή ποικιλίας τροφίμων με διαφορετικές γεύσεις και αρώματα εξασφαλίζει την πρόσληψη όλων των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών και την ευκολότερη αποδοχή τροφίμων στη συνέχεια. Τα βρέφη έχουν έμφυτες προτιμήσεις για τις γλυκές και τις αλμυρές γεύσεις και απέχθεια για τις πικρές γεύσεις. Οι προτιμήσεις για υγιεινές τροφές ωστόσο, μπορούν να καλλιεργηθούν, καθώς η επαναλαμβανόμενη χορήγηση ποικιλίας λαχανικών κατά την εισαγωγή των στερεών τροφών έχει αποδειχτεί ότι αυξάνει μακροπρόθεσμα την προτίμηση για τα λαχανικά που αποτελούν μια από τις βασικές ομάδες τροφίμων της παραδοσιακής Μεσογειακής Διατροφής.

Δεν χρειάζεται να καθυστερήσει η εισαγωγή τροφών ακόμη και των αλλεργιογόνων, έτσι ώστε σε σύντομο χρονικό διάστημα, το διαιτολόγιό του να περιλαμβάνει μεγάλη ποικιλία τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των αυγών, ψαριών και θαλασσινών και ίχνη ξηρών καρπών.

Tα φρούτα θα πρέπει να χορηγούνται σε κομματάκια ή αλεσμένα (ανάλογα με την ηλικία του βρέφους) και όχι ως χυμό που πρέπει να αποφεύγεται λόγω της αυξημένης περιεκτικότητάς του σε πρόσθετα σάκχαρα.

Η εισαγωγή τροφίμων με γλουτένη (π.χ. σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη) γίνεται χρονικά όπως και με τα υπόλοιπα τρόφιμα, αλλά σε μικρές ποσότητες καθ’ όλο το πρώτο έτος ζωής.

Συστήνεται η κατανάλωση σπιτικών βρεφικών τροφών, που προετοιμάζονται σωστά, με φρέσκα και υγιεινά υλικά.

Αλάτι και ζάχαρη πρέπει να αποφεύγονται. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην ενημέρωση των γονέων για τη μεγάλη συχνότητα τυποποιημένων/βιομηχανοποιημένων τροφίμων στην αγορά που προωθούνται ως κατάλληλα για κατανάλωση από τα βρέφη, ενώ περιέχουν ζάχαρη, αλάτι ή trans λιπαρά οξέα (όπως ενδεικτικά, επιδόρπια γιαουρτιού, κρέμες, μπισκότα, γλυκίσματα κ.ά.). Η εκπαίδευση για την ανάγνωση της διατροφικής σήμανσης των τυποποιημένων τροφίμων είναι σημαντική.

Δεν πρέπει να γίνεται περιορισμός του λίπους κάτω του έτους, αφού είναι κύρια πηγή ενέργειας, λιποδιαλυτών βιταμινών και απαραιτήτων για την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος, λιπαρών οξέων.

Το φρέσκο, μη τροποποιημένο γάλα εμπορίου, το μέλι, οι χυμοί φρούτων (τυποποιημένοι ή φρέσκοι), το τσάι και άλλα αφεψήματα, ολόκληροι ξηροί καρποί ή ολόκληρα στρογγυλά φρούτα λόγω του κινδύνου πνιγμονής αποτελούν τροφές που απαγορεύονται τον 1ο χρόνο ζωής.

Η ποσότητα των στερεών τροφών που τρώει το βρέφος αυξάνει σταδιακά και μειώνεται η ποσότητα του προσλαμβανομένου γάλατος σε περίπου 500 ml γύρω στον πρώτο χρόνο ζωής. Λόγω της μείωσης του γάλατος είναι αναγκαία η χορήγηση υγρών και κυρίως νερού.

Οι συστάσεις για την εισαγωγή των στερεών τροφών ισχύουν τόσο για τα θηλάζοντα όσο και για τα μη θηλάζοντα βρέφη.

Τα βρέφη που δεν θηλάζουν, μετά την συμπλήρωση του 6ου μήνα μπορούν να καλύψουν τις απαιτήσεις σε γάλα με 2 γεύματα τροποποιημένου γάλακτος 2ης βρεφικής ηλικίας την ημέρα, ενώ θα πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια να μην αντικαθιστούν άλλα γεύματα στερεών τροφών με γάλα.

Με το τέλος του 1ου χρόνου της ζωής το παιδί μεταβαίνει στη διατροφή της υπόλοιπης οικογένειας. Είναι σημαντικό οι γονείς να υιοθετούν την παραδοσιακή ελληνική Mεσογειακή Διατροφή για όλη την οικογένεια