Αμυγδαλές και αμυγδαλεκτομή

Βαρβάρα Σκιά
Ωτορινολαρυγγολόγος, Χειρουργός Κεφαλής & Τραχήλου, ΙΑΣΩ Παίδων
Βασίλειος Ντρίνιας
Ωτορινολαρυγγολόγος, Χειρουργός Κεφαλής & Τραχήλου, ΙΑΣΩ Παίδων

Οι γνωστές σε όλους αμυγδαλές απασχολούν πολύ συχνά τους μικρούς ασθενείς και τους γονείς τους.

Βρίσκονται δεξιά και αριστερά στα πλάγια τοιχώματα του φάρυγγα, στην περιοχή όπου γίνεται η μετάβαση από τη στοματική κοιλότητα στο στοματοφάρυγγα. Αποτελούνται κυρίως από λεμφικό ιστό, δηλαδή ιστό που η λειτουργία του έχει να κάνει με την αμυντική λειτουργία του οργανισμού. Δεν είναι τα μόνα όργανα του ανώτερου αναπνευστικού που διεκπεραιώνουν αυτή τη λειτουργία. Επομένως, σε περίπτωση εξαίρεσής τους, ο αμυντικός μηχανισμός του οργανισμού δεν υστερεί.

Προβλήματα των αμυγδαλών

Εξαιτίας της θέσης τους στον αεραγωγό, οι αμυγδαλές είναι πολύ επιρρεπείς σε λοιμώξεις, στην προσβολή τους δηλαδή από μικρόβια. Αυτά μπορεί να είναι διαφόρων ειδών (ιοί, βακτήρια) και προκαλούν ποικίλης βαρύτητας φλεγμονή, δηλαδή αμυγδαλίτιδα.

Τα συμπτώματα της αμυγδαλίτιδας κυμαίνονται και αυτά σε βαρύτητα. Μπορεί να υπάρξει έντονος ή ήπιος πόνος στην κατάποση, διόγκωση και ερυθρότητα των αμυγδαλών με ή χωρίς επίχρισμα (επικάλυψη με μεμβράνη ή στίγματα), μέτριος ή πολύ υψηλός πυρετός και διόγκωση τραχηλικών λεμφαδένων.

Σοβαρά προβλήματα στην υγεία του παιδιού μπορεί να προκαλέσει και το μέγεθος των αμυγδαλών, το οποίο μπορεί να αυξηθεί σημαντικά λόγω συχνών φλεγμονών ή ιδιοσυγκρασιακής τάσης αυτών για μεγέθυνση. Αυτό μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα τη δυσκολία αερισμού του παιδιού κατά τον ύπνο, με μειώσεις οξυγόνωσης του οργανισμού, τη λεγόμενη υπνική άπνοια.

Για να αντιμετωπίσει ο εγκέφαλος αυτή την κατάσταση μειώνει το βάθος του ύπνου, ο οποίος όμως γίνεται λιγότερο αποδοτικός, με αποτέλεσμα αίσθημα κούρασης, διαταραχές συγκέντρωσης και συμπεριφοράς, μειωμένη ανάπτυξη και ψυχοσωματικά συμπτώματα.

Αντιμετώπιση

Οι ιογενείς αμυγδαλίτιδες δεν επιδέχονται ιδιαίτερης θεραπείας, παρά μόνο για την ύφεση των συμπτωμάτων (αναλγητικά, αντιπυρετικά και διατροφική προσαρμογή). Ξεχωριστή παρακολούθηση απαιτείται βέβαια στην περίπτωση της λοιμώδους μονοπυρήνωσης, η οποία είναι μεν ιογενής, αλλά μπορεί να επηρεάσει και άλλα όργανα, όπως το συκώτι και ο εγκέφαλος.

Στις βακτηριακής αιτιολογίας αμυγδαλίτιδες και κυρίως στις στρεπτοκοκκικές αμυγδαλίτιδες, οφείλουμε να χορηγήσουμε αντιβιοτικά, ώστε να επιταχύνουμε την ανάρρωση και κυρίως να αποφύγουμε επικίνδυνες επιπλοκές, όπως σχηματισμό αποστήματος δίπλα στην αμυγδαλή (περιαμυγδαλικό απόστημα) ή πέριξ του φάρυγγα (πλαγιοφαρυγγικό απόστημα) ή και στους τραχηλικούς λεμφαδένες. Άλλες σημαντικότατες πιθανές επιπλοκές αφορούν την προσβολή άλλων οργάνων, όπως τα νεφρά, η καρδιά και οι αρθρώσεις.

Όταν οι αμυγδαλίτιδες είναι συχνές, επιβάλλουν τη λήψη αντιβίωσης, προκαλούν έντονα συμπτώματα και καταβολή του οργανισμού, είναι δυσίατες, διαρκούν πολλές ημέρες και εμφανίζουν ανθεκτικότητα στη θεραπεία ή επιπλοκές όπως περιαμυγδαλικό απόστημα, τότε επιβάλλεται η διενέργεια αφαίρεσης των αμυγδαλών, δηλαδή αμυγδαλεκτομή. Αυτή μπορεί να συνδυαστεί με αδενοειδεκτομή, αφαίρεση δηλαδή των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια), σε ασθενείς που υποφέρουν και από συχνά προβλήματα με τα αυτιά τους ή και δυσχέρεια ρινικής αναπνοής.

Η εκτέλεση της αμυγδαλεκτομής θεωρείται επιβεβλημένη σε περιστατικά με επεισόδια άπνοιας, συνήθως σε συνδυασμό με αφαίρεση αδενοειδών εκβλαστήσεων, για να ελευθερωθεί ο αεραγωγός και να σταματήσουν οι συνεχείς διακοπές της αναπνοής. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να γίνει μείωση του μεγέθους (αμυγδαλοτομή) και όχι πλήρης αφαίρεση των αμυγδαλών.

Αμυγδαλεκτομή

Πρόκειται για μία από τις συχνότερες επεμβάσεις που διενεργούνται στα παιδιά. Με την πάροδο των δεκαετιών η τεχνική της έχει εξελιχθεί, κυρίως λόγω των νέων τεχνολογιών (Laser, ραδιοσυχνότητες, διαθερμία). Επαφίεται στο χειρουργό να επιλέξει την καταλληλότερη μέθοδο που ταιριάζει στον ασθενή.

Η αμυγδαλεκτομή γίνεται πάντα με γενική αναισθησία. Το παιδί μπορεί να εξέλθει την ίδια ημέρα από το νοσοκομείο ή να διανυκτερεύσει ένα βράδυ, ιδιαίτερα αν είναι μικρό ή αν ο τόπος διαμονής είναι μακριά από το νοσοκομείο. Ο μετεγχειρητικός πόνος δεν είναι έντονος και αντιμετωπίζεται με απλά αναλγητικά (Depon).

Η συντηρητική και η χειρουργική αντιμετώπιση των παθήσεων των αμυγδαλών έχουν τη θέση τους στη θεραπευτική και οφείλουν να επιλέγονται με βάση συγκεκριμένες ενδείξεις προς όφελος των μικρών ασθενών.

Όταν οι αμυγδαλίτιδες είναι συχνές, επιβάλλουν τη συχνή λήψη αντιβίωσης, προκαλούν έντονα συμπτώματα και καταβολή του οργανισμού, είναι δυσίατες, διαρκούν πολλές ημέρες και εμφανίζουν ανθεκτικότητα στη θεραπεία ή επιπλοκές, όπως περιαμυγδαλικό απόστημα, τότε επιβάλλεται η διενέργεια αφαίρεσης των αμυγδαλών, δηλαδή αμυγδαλεκτομή.