Οι ελάχιστα επεμβατικές χειρουργικές τεχνικές και τα προγράμματα ταχείας αποκατάστασης

Σπύρος Χ. Ανδρικόπουλος, MD, Χειρουργός, Λαπαροσκοπική και Ρομποτική Χειρουργική, Χειρουργική Ογκολογία, Χειρουργική Μαστού και Eνδοκρινικού Συστήματος, Συνεργάτης ΙAΣΩ

Με τον όρο ελάχιστα επεμβατική χειρουργική, εννοούμε το σύνολο των χειρουργικών τεχνικών και μεθόδων που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των χειρουργικών προβλημάτων με τη μέγιστη αποτελεσματικότητα, συνδυάζοντας ταυτόχρονα την ελάχιστη παρέμβαση και διαταραχή στο ανθρώπινο σώμα.

Σήμερα, αυτό επιτυγχάνεται σε Κέντρα Προχωρημένης Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής, όπου οι περισσότερες επεμβάσεις πραγματοποιούνται με τη λαπαροσκοπική τεχνική. Μέσα από τομές λίγων χιλιοστών και με μέγιστη ακρίβεια, πραγματοποιείται το σύνολο των επεμβάσεων με πολλαπλά πλεονεκτήματα για τον ασθενή.

Το πρόγραμμα ταχείας αποκατάστασης είναι απαραίτητο συμπλήρωμα της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής και αφορά στον τρόπο που ο ασθενής αντιμετωπίζεται πριν και μετά τη χειρουργική επέμβαση. Αναφέρεται στις κατάλληλες τεχνικές προετοιμασίας του ασθενούς, τη χρήση κατάλληλων φαρμακευτικών ουσιών και την αποφυγή άλλων, την εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων αναισθησίας και αναλγησίας, τον συντονισμό μίας ομάδας ειδικών που θα βοηθήσουν τον ασθενή να αναρρώσει καλύτερα και γρηγορότερα.

Ποιος είναι ο στόχος και η χρησιμότητα των τεχνικών ελάχιστης επεμβατικότητας;

Κάθε χειρουργική επέμβαση αποτελεί ένα τραύμα και μία ανατροπή της ομαλής φυσιολογικής λειτουργίας του οργανισμού. Στόχος της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής, είναι η ελαχιστοποίηση του χειρουργικού τραύματος, με αποτέλεσμα ο ασθενής να επανέλθει όσο το δυνατό πιο γρήγορα και εύκολα στη φυσιολογική του κατάσταση και στις καθημερινές του δραστηριότητες.

Πώς επιτυγχάνεται η γρήγορη επιστροφή του ασθενούς στην καθημερινότητά του;

Οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές:

• Ελαχιστοποιούν το μέγεθος του χειρουργικού τραύματος.
• Ελαχιστοποιούν (σχεδόν εκμηδενίζουν) την απώλεια αίματος κατά το χειρουργείο.
• Ελαχιστοποιούν το μετεγχειρητικό πόνο και τη χρήση αναλγητικών.
• Προσφέρουν το καλύτερο δυνατό λειτουργικό αποτέλεσμα, διότι ελαττώνουν το σχηματισμό μετεγχειρητικών συμφύσεων (οι οποίες σχηματίζονται ανεξέλεγκτα στην κλασική ανοικτή χειρουργική τεχνική και μπορούν να προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα) και βοηθούν στην γρηγορότερη επαναλειτουργία του εντέρου μετά από κοιλιακές επεμβάσεις.
• Συμβάλουν στην ταχύτερη κινητοποίηση του ασθενούς μετεγχειρητικά, κάτι που αποδεδειγμένα ελαττώνει τις μετεγχειρητικές επιπλοκές (π.χ. λοιμώξεις αναπνευστικού, θρομβώσεις κ.α.).
• Εξασφαλίζουν την ταχύτερη έξοδο του ασθενούς από το νοσοκομείο και την ευκολότερη, πιο ανώδυνη και γρηγορότερη επάνοδο στην καθημερινή του ζωή και την εργασία του.

Με την εφαρμογή των προγραμμάτων ταχείας αποκατάστασης:

• Εξασφαλίζεται η σωστή θρέψη του ασθενούς προεγχειρητικά και άμεσα μετεγχειρητικά.
• Χρησιμοποιούνται οι πλέον κατάλληλες τεχνικές αναισθησίας και αναλγησίας, ώστε να διευκολύνεται η ομαλή λειτουργία του οργανισμού.
• Εξασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή ισορροπία των υγρών και των ηλεκτρολυτών του σώματος.
• Εφαρμόζονται σωστά και όπου χρειάζεται οι μέθοδοι προετοιμασίας του εντέρου, ώστε να εξασφαλίζεται η ταχύτερη επάνοδος της λειτουργίας του μετά το χειρουργείο.
• Χρησιμοποιούνται οι μέθοδοι φυσιοθεραπείας της αναπνοής και κινητοποίησης του ασθενούς.
• Αποφεύγεται η χρήση όλων εκείνων των τεχνικών της κλασικής χειρουργικής που αποδεδειγμένα πλέον δεν ωφελούν τον ασθενή, αλλά επιβραδύνουν την ανάρρωσή του.

Με ποιον τρόπο η λαπαροσκοπική χειρουργική είναι «αναίμακτη» και «ατραυματική»;

Η λαπαροσκοπική χειρουργική πραγματοποιείται με χρήση ειδικών εργαλείων αναπαραγωγής εικόνας (λαπαροσκόπια), καθώς και ειδικών πολύ λεπτών και ατραυματικών εργαλείων. Τα λαπαροσκόπια, που βασίζονται στη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας οπτικών ινών και τα ειδικά χειρουργικά εργαλεία, επιτρέπουν την εξ αποστάσεως παρέμβαση στο χειρουργικό πεδίο-στόχο μέσω μικρών οπών. Έτσι, εξασφαλίζεται:

1. Η αναπαραγωγή της εικόνας του χειρουργικού πεδίου με οθόνες υψηλής ευκρίνειας και ανάλυσης σε πολλαπλάσια μεγέθυνση.
2. Η πραγματοποίηση της χειρουργικής επέμβασης με εργαλεία πιο λεπτά και ακριβή, που εξασφαλίζουν την ελαχιστοποίηση του τραύματος των γειτονικών ιστών και την ελαχιστοποίηση απώλειας αίματος.

Η αποτελεσματικότητα της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής είναι μικρότερη σε σοβαρά νοσήματα όπως π.χ. ο καρκίνος;

Κατηγορηματικά όχι. Στην ελάχιστα επεμβατική χειρουργική εφαρμόζονται ακριβώς οι ίδιες αρχές της κλασικής χειρουργικής και της χειρουργικής ογκολογίας. Το μόνο που διαφέρει είναι ο τρόπος προσέγγισης του χειρουργικού πεδίου και το μέγεθος του χειρουργικού τραύματος. Είναι, πλέον, αποδεδειγμένο με αξιόπιστες διεθνείς μελέτες σε μεγάλο αριθμό ασθενών, ότι το ογκολογικό αποτέλεσμα και η πρόγνωση σε ασθενείς που χειρουργούνται λαπαροσκοπικά είναι εξίσου καλό με αυτούς που χειρουργούνται με κλασικές «ανοικτές» μεθόδους. Επιπλέον, οι μελέτες αυτές αποδεικνύουν ότι ενώ το αποτέλεσμα είναι άριστο, ο μετεγχειρητικός πόνος, η διάρκεια παραμονής στο νοσοκομείο και η ικανοποίηση των ασθενών είναι σαφώς καλύτερα στους ασθενείς που χειρουργούνται λαπαροσκοπικά.

Υπάρχει στην Ελλάδα η δυνατότητα αντιμετώπισης ασθενών με εξειδικευμένα προγράμματα ταχείας αποκατάστασης και ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής;

Στην Ελλάδα υπάρχουν εξειδικευμένοι γιατροί που ασχολούνται με τη λαπαροσκοπική χειρουργική. Οι μέθοδοι ελάχιστης επεμβατικότητας και ταχείας αποκατάστασης δεν αποτελούν αντικείμενο ενός μόνο εξειδικευμένου ανθρώπου. Είναι δουλειά και αντικείμενο μίας ομάδας ειδικών που, εκτός από την εμπειρία και εξειδίκευση, πρέπει να έχουν αρμονική συνεργασία και επικοινωνία μέσα στην ομάδα. Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι μία άριστη χειρουργική τεχνική από έναν ταλαντούχο χειρουργό δεν μπορεί να εξασφαλίσει την επιτυχία των μεθόδων ταχείας αποκατάστασης χωρίς τη συμβολή του αναισθησιολόγου, του διατροφολόγου, του φυσικοθεραπευτή και των υπόλοιπων γιατρών της ομάδας. Συνεπώς, ο ασθενής θα πρέπει να απευθύνεται στο σωστό Κέντρο Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής και Ταχείας Αποκατάστασης, δηλαδή στην εξειδικευμένη ομάδα ειδικών.