Συμπληρωματικές θεραπείες στη διαχείριση του οξέος και χρόνιου πόνου

Παναγιώτης Καραγκούνης
ΜD, MSc, PhD στην Αθλητιατρική ΕΚΠΑ
Ιατρός Φυσικής Ιατρικής & Αποκατάστασης, Κ.Α-Α ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ

Ο βελονισμός, η μεσοθεραπεία και η προλοθεραπεία είναι τρεις από τις μεθόδους που εφαρμόζονται στο Κέντρο Αποθεραπείας - Αποκατάστασης Φιλοκτήτης για όλα τα επώδυνα οξέα και χρόνια μυοσκελετικά σύνδρομα, με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα.

Βελονισμός

Ενδείξεις του βελονισμού για την πρόκληση αναλγησίας είναι όλα τα επώδυνα οξέα και χρόνια σύνδρομα. Σήμερα, ο βελονισμός εφαρμόζεται ευρύτατα σε όλο τον κόσμο. Πρέπει να σημειωθεί ότι η ελληνική νομοθεσία με απόφαση του Υπουργείου Υγείας δέχεται το βελονισμό «ως μία μέθοδο θεραπείας η οποία εφαρμόζεται μόνο από ιατρούς» (Αρ.Πρωτ. Υ7οικ./4270/25-6-96).

Στο δυτικό πολιτισμό ο βελονισμός έγινε ευρύτερα αποδεκτός περί το 1970 και από τότε εφαρμόζεται ευρύτατα.

Η ανάπτυξη της νευροφυσιολογίας βοήθησε στην κατανόηση των μηχανισμών δράσης του βελονισμού. Ο πόνος μεταδίδεται με συγκεκριμένες νευρικές ίνες στο νωτιαίο μυελό (Αδ και C ίνες) και από εκεί στον υποθάλαμο, στο κέντρο επεξεργασίας και αντίληψης του πόνου. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες που επεξηγούν την αναλγητική δράση του βελονισμού, μία εκ των οποίων είναι η θεωρία της πύλης ελέγχου του πόνου των Meltzack και Wall (1965). Όπως αναφέρεται, ο πόνος μεταδίδεται με τις μικρότερης διαμέτρου και ταχύτητας ίνες Αδ και C. Ο βελονισμός ενεργοποιεί τις περιφερικές ίνες μεγαλύτερης διαμέτρου και ταχύτητας μέσω του ερεθισμού που προκαλεί, με αποτέλεσμα τη διακοπή μετάδοσης των επώδυνων ερεθισμάτων που φθάνουν με τις βραδύτερες ίνες που άγουν τον πόνο.

Ο βελονισμός χρησιμοποιεί μόνο το μηχανικό τραύμα για την πρόκληση αναλγησίας και έτσι αποφεύγεται η χρήση φαρμακευτικών ουσιών. Δεν υπάρχουν αντενδείξεις, αρκεί να πραγματοποιείται από έμπειρο θεραπευτή και γνώστη της ανατομίας των δομών του ανθρωπίνου σώματος προς αποφυγή επιπλοκών.

Στο Κέντρο μας ο βελονισμός χρησιμοποιείται συμπληρωματικά για όλα τα επώδυνα οξέα και χρόνια μυοσκελετικά σύνδρομα, με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα. Επίσης, βρίσκει άριστη εφαρμογή στην αντιμετώπιση των κεφαλαλγιών και ειδικότερα της ημικρανίας.

Μεσοθεραπεία

H μεσοθεραπεία αποτελεί μία μέθοδο τοπικών μικροεγχύσεων, που πραγματοποιούνται στο μεσόδερμα (περιοχή του δέρματος κάτω από την επιδερμίδα, όπου και οφείλεται η ονομασία της μεθόδου), μέσω ειδικών βελονών μικρού μήκους και διαμετρήματος. Στην καθημερινή κλινική πράξη χρησιμοποιείται συνήθως ένα μείγμα από φυσιολογικό ορό, τοπικό αναισθητικό και αντιφλεγμονώδες, που εγχέονται ακριβώς κάτω από την επιδερμίδα, στο μεσόδερμα. Η θεραπεία αυτή ξεκίνησε το 1958 από τον Γάλλο Michel Pistor. Έκτοτε εφαρμόζονται πολλές παραλλαγές τόσο στην τεχνική, όσο και στις ουσίες που χρησιμοποιούνται.

Το κύριο πλεονέκτημα της μεθόδου είναι η τοπική αντιφλεγμονώδης / αναλγητική δράση, με αποφυγή της συστηματικής χορήγησης φαρμάκων με τις γνωστές παρενέργειες σε όλα τα συστήματα του σώματος. Αποτελεί ασφαλή συμπληρωματικό τρόπο αναλγησίας σε ασθενείς με νεφρική ή/και ηπατική νόσο, όπου αντενδείκνυται η συστηματική χορήγηση φαρμάκων. Επιπρόσθετα, η τοπική έγχυση εξασφαλίζει μέγιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα στους προσβεβλημένους ιστούς, με αποφυγή της συστηματικής χορήγησης αναλγητικών φαρμακευτικών ουσιών.

Οι ενδείξεις για τα επώδυνα μυοσκελετικά σύνδρομα περιλαμβάνουν: οσφυαλγία, αυχεναλγία, έσω και έξω επικονδυλίτιδα του αγκώνα, ινομυαλγία και γενικότερα μυοσκελετικές δομές με εμφάνιση οξέος ή/και χρόνιου πόνου.

Προλοθεραπεία

Η προλοθεραπεία αποτελεί ένα είδος αναγεννητικής θεραπείας που επιταχύνει τη διαδικασία επούλωσης των συνδέσμων των αρθρώσεων και των τενόντων του μυοσκελετικού συστήματος. Διενεργείται μέσω τοπικών εγχύσεων διαλύματος γλυκόζης στους τένοντες και συνδέσμους που έχουν υποστεί τραυματισμό και κυρίως στο σημείο που ο τένοντας ή ο σύνδεσμος προσκολλάται στο οστό (ένθεση).

Η αναγεννητική αυτή μέθοδος εφαρμόσθηκε για πρώτη φορά από τον Αμερικανό George Hackett, που από το 1930 μέχρι το 1960 χρησιμοποίησε τη μέθοδο αυτή σε μεγάλο αριθμό ασθενών με επώδυνα μυοσκελετικά προβλήματα, με την αποτελεσματικότητα της μεθόδου να φθάνει στο 90% των περιπτώσεων.

Ο όρος προλοθεραπεία προέρχεται από τη λατινική λέξη proles που σημαίνει απόγονοι (γενιά). Ο Hackett χρησιμοποίησε τον όρο αυτό για να τονίσει ότι η συγκεκριμένη διαδικασία προάγει την αναγέννηση και τον πολλαπλασιασμό των προσβεβλημένων ιστών.

Τα κύρια κύτταρα από τα οποία αποτελούνται οι σύνδεσμοι και οι τένοντες -και στα οποία οφείλουν τις βασικές τους ανατομικές ιδιότητες- είναι οι ινοβλάστες (κύτταρα συνδετικού ιστού). Έχει αποδειχθεί εργαστηριακά ότι η προλοθεραπεία προκαλεί σημαντική αύξηση του πολλαπλασιασμού των ινοβλαστών και των κυττάρων του κολλαγόνου (αναγεννητική δράση), επιταχύνοντας ανακατασκευή των εκφυλισμένων αυτών δομών. Η επουλωτική διεργασία μειώνει την εμφάνιση πόνου, το χρόνο αποχής από τις αθλητικές δραστηριότητες και επαναφέρει τον πάσχοντα στα επίπεδα απόδοσης προ τραυματισμού.

Με απλά λόγια, η τοπική έγχυση του διαλύματος γλυκόζης (προλοθεραπεία) στις προσβεβλημένες περιοχές, προκαλεί μία μικρού βαθμού άσηπτη τοπική φλεγμονώδη αντίδραση που ερεθίζει ευεργετικά τους πάσχοντες ιστούς, προκαλώντας αύξηση της τοπικής αιματικής ροής και ταχύτερη ενεργοποίηση της επουλωτικής διαδικασίας. Γενικά, η επούλωση όλων των ιστών εξαρτάται από την ποιότητα και ποσότητα της τοπικής αιματικής άρδευσης. Έτσι, όσο μεγαλύτερη και ποιοτικότερη είναι αυτή, τόσο ταχύτερη και αποδοτικότερη είναι η επούλωση.

Ενδείκνυται σε περιπτώσεις οσφυαλγίας, αυχεναλγίας, γοναλγίας (οστεοαρθρίτιδα γόνατος, κακώσεις γόνατος), τενοντίτιδας, επικονδυλίτιδας, πελματιαίας απονευρωσίτιδας, περιαθρίτιδας ώμου, αθλητικών κακώσεων και ινομυαλγίας. Εφαρμόζεται χωρίς καμία αντένδειξη (καθώς δεν περιέχει φαρμακευτική ουσία) σε όλες τις ηλικίες και ειδικά σε ασθενείς που δεν μπορούν να πάρουν φάρμακα ή/και δεν επιθυμούν να υποστούν χειρουργική επέμβαση, ακόμα και στους σακχαροδιαβητικούς ασθενείς.

Στο Κέντρο μας, ειδικά σε αθλητές υψηλού επιπέδου, χρησιμοποιούνται ευρύτερα οι εγχύσεις προλοθεραπείας με εξαιρετικά αποτελέσματα στην ταχύτερη επιστροφή τους στην αγωνιστική δραστηριότητα και στην αποφυγή πρόκλησης νέου τραυματισμού.