Μεταφορά Μητρικής Ατράκτου

Έρως Νικητός
Senior Clinical Embryologist
Υπεύθυνος Εργαστηρίου Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Institute of Life IASO

Three parent baby

Η γέννηση των πρώτων παιδιών, χρησιμοποιώντας DNA τριών διαφορετικών ατόμων είναι πλέον γεγονός, ως αποτέλεσμα της νέας τεχνικής «Μεταφοράς Μητρικής Ατράκτου» (MST), η οποία ανοίγει νέους ορίζοντες στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Μιτοχονδριακό DNA

Το DNA όλων μας χωρίζεται στο DNA του πυρήνα και στο μιτοχονδριακό DNA. Το μιτοχονδριακό DNA έχει μόνο 37 γονίδια, τα οποία είναι υπεύθυνα για την παραγωγή της ενέργειας του κυττάρου. Το DNA του πυρήνα φέρει όλα τα γονίδια (πάνω από 20.000) στα οποία οφείλονται όλα τα χαρακτηριστικά και οι λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού. Ενώ κληρονομούμε το DNA του πυρήνα και από τους δύο γονείς, το μιτοχονδριακό DNA κληρονομείται μόνο από τη μητέρα. Έτσι, για να αποφευχθεί η μεταβίβαση των μιτοχονδρίων που ευθύνονται για γενετικές ασθένειες ή μιτοχονδριακές δυσλειτουργίες, μπορεί πλέον να χρησιμοποιηθεί μιτοχονδριακό DNA από μια υγιή δότρια ωαρίου.

Εφαρμογές της τεχνικής MST

Η εφαρμογή της τεχνικής μέχρι σήμερα, έχει επιτρέψει σε άτομα με σπάνιες γενετικές (μιτοχονδριακές) παθήσεις να αποκτήσουν υγιή παιδιά. Οι γονείς του πρώτου παιδιού που γεννήθηκε με αυτή την τεχνική, είχαν ήδη χάσει δύο παιδιά από το σύνδρομο του Leigh, μια σοβαρή νευρολογική διαταραχή που οδηγεί σε θάνατο εντός των τριών πρώτων χρόνων ζωής. Η μητέρα ήταν φορέας γονιδίων της ασθένειας που βρίσκονται στο μιτοχονδριακό DNA.

Tο DNA του μωρού που γεννήθηκε ανήκει εξολοκλήρου στους γονείς του, γιατί τα γονίδια του πυρήνα είναι αυτά που καθορίζουν τα χαρακτηριστικά και τη λειτουργία ενός ατόμου. Η νέα τεχνική ονομάζεται "Maternal Spindle Transfer" ή «Μεταφορά Μητρικής Ατράκτου». Η επιστημονική ομάδα που πραγματοποίησε τη νέα αυτή τεχνική, αφαίρεσε τον πυρήνα του ωαρίου της μητέρας, τον μετέφερε σε ένα ωάριο δότριας -που είχε αφαιρεθεί ο δικός του πυρήνας- και έπειτα γονιμοποιήθηκε με το σπέρμα του πατέρα. Έτσι, το έμβρυο είχε πυρηνικό DNA μόνο από τους δυο γονείς του και μιτοχονδριακό από τη δότρια.

Ο γενετικός και παιδιατρικός έλεγχος που έγινε στο νεογνό, απέδειξε ότι η όλη διαδικασία ήταν επιτυχής και το νεογνό υγιές. Ωστόσο, όπως σε όλες τις νέες τεχνικές, η μακροχρόνια παρακολούθηση του νεογνού θεωρείται απαραίτητη.

Είναι πολύ σημαντικό να επισημάνουμε πως αυτή η τεχνική έχει ευρύτερες εφαρμογές σε υπογόνιμα ζευγάρια. Πρόσφατα ανακοινώθηκε η γέννηση δύο μωρών στην Ουκρανία από ζευγάρια με δισεπίλυτα προβλήματα γονιμότητας, όπου είχαν αποτύχει οι μέχρι σήμερα θεραπευτικές προσπάθειες.

«Ένα από τα προβλήματα που ελπίζουμε να επιλύσει αυτή η τεχνική, είναι το θέμα υπογονιμότητας μεγαλύτερων σε ηλικία γυναικών...», όπως αναφέρει και ο Dr Shoukhrat Mitalipov, διακεκριμένος εμβρυολόγος στο χώρο. Οι γυναίκες άνω των 35 ετών, που έχουν προβλήματα γονιμότητας και τα ωάριά τους δεν έχουν καλά ποιοτικά χαρακτηριστικά, θα χρησιμοποιούν μόνο μιτοχονδριακό DNA δότριας και θα κρατούν το DNA του πυρήνα δικό τους. Έτσι, τα έμβρυα θα έχουν όλα τα γενετικά χαρακτηριστικά δικά τους και όχι της δότριας ωαρίου.

Βάσει του νομικού πλαισίου, η συγκεκριμένη τεχνική δεν είναι ακόμα εγκεκριμένη στις περισσότερες χώρες, μεταξύ των οποίων και οι Η.Π.Α. Στην Αγγλία, ωστόσο, υπάρχει νομοθεσία και προσφάτως αδειοδοτήθηκε η πρώτη μονάδα για την εφαρμογή της τεχνικής. Στην Ελλάδα, το νομικό πλαίσιο είναι συμβατό με την εφαρμογή της τεχνικής.

Αξίζει να σημειωθεί πως η ομάδα μας στο Institute of Life - IASO καινοτομεί, επενδύοντας στην ανάπτυξη της εν λόγω τεχνικής, με τη βοήθεια καταξιωμένων Κλινικών Εμβρυολόγων του εξωτερικού. Τα πρώτα επιστημονικά συμπεράσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά και φαίνεται ότι η επίλυση και των σοβαρότερων προβλημάτων γονιμότητας είναι πλέον ορατή.