Επισκληρίδιος αναλγησία στη Μαιευτική

Γράφει ο Βασίλειος Ζιώγας,
Μαιευτήρας - Χειρούργος - Γυναικολόγος, Συνεργάτης ΙΑΣΩ

Η Επισκληρίδιος τοπική νάρκωση απελευθερώνει σε υψηλό βαθμό την επίτοκο από τους πόνους διαστολής του τραχήλου και επιτυγχάνει έναν εντελώς ανώδυνο τοκετό.

Το γεγονός ότι η μητέρα είναι εντελώς ξύπνια με απόλυτη συναίσθηση και συγχρόνως εντελώς χαλαρωμένη -χωρίς πόνους- επιδρά πολύ θετικά τόσο στον τοκετό, όσο και στο ίδιο το έμβρυο.

Στην Επισκληρίδιο νάρκωση, τα τοπικά αναισθητικά εγχύονται μέσω ενός πολύ λεπτού στρογγυλού και εύκαμπτου καθετήρα γύρω από το φλοιό του Νωτιαίου Μυελού κι έτσι διακόπτεται η μεταφορά της αισθήσεως του πόνου στον Εγκέφαλο.

Αυτές οι σπάνιες επιπλοκές υπό ιατρική παρακολούθηση είναι εντελώς ακίνδυνες και διορθώνονται αμέσως. Τραυματισμός νεύρων είναι τόσο σπάνιος, που δεν υπάρχει καν συγκεκριμένος αριθμός, ώστε να χρήζει αναφοράς.

Αντιθέτως, όταν απαιτούνται επεμβάσεις του τύπου εμβρυολκού ή βεντούζας για το τελείωμα του τοκετού, αυτές γίνονται ευκολότερα μιας και οι μυς του πυελικού εδάφους είναι τόσο χαλαρωμένοι και η επίτοκος δεν αισθάνεται καθόλου πόνο. Το κυριότερο, δε χρειάζεται γενική νάρκωση, οπότε δε διακόπτεται η επαφή της μητέρας με το παιδί αμέσως μετά τον τοκετό και αναπτύσσεται μια καλύτερη σχέση «μητέρας-παιδιού».

Κατά τη διενέργεια του τοκετού με Επισκληρίδιο νάρκωση και λαμβάνοντας υπόψη την παρακολούθηση της μητέρας με σύγχρονα μηχανήματα και φάρμακα, παρατηρούμε ότι δεν υπάρχει κανένας αυξημένος κίνδυνος για τη μητέρα και το παιδί σε σχέση με εκείνες τις περιπτώσεις, όπου δεν έχει προηγηθεί Επισκληρίδιος νάρκωση.

Ιστορική αναδρομή της επισκληριδίου αναισθησίας

Στις μεγάλες παρεξηγήσεις του αιώνα μας ανήκει η άποψη ότι ένας τοκετός είναι φυσιολογικός μόνο αν δε δοθούν καθόλου φαρμακευτικά σκευάσματα για την ανακούφιση των πόνων της επιτόκου. Λανθασμένη είναι επίσης και η άποψη πως μια ψυχοπροφυλακτική προετοιμασία της εγκύου θα την οδηγήσει σ’ένα πραγματικό ανώδυνο τοκετό.

Αυτό έχει σαν συνέπεια οι περισσότερες μέλλουσες μητέρες να αισθάνονται ένοχες, όπου η υπόσχεση που έδωσαν στον εαυτό τους για ένα φυσιολογικό τοκετό (όπως τον φαντάζονται) δεν τηρήθηκε, και όταν ο πόνος ξεπέρασε τα όρια του αναμενομένου αναζήτησαν από το γιατρό και τη μαία επίμονα φαρμακευτική ανακούφιση του πόνου τους. Έχει λοιπόν μεγάλη σημασία σε κάθε γυναίκα να τονισθεί, στα πλαίσια της προετοιμασίας της για τον τοκετό, ότι ο πόνος, σε όλα τα πλάτη και μήκη της γης και σ’όλους τους πολιτισμούς, είναι αναπόσπαστο μέρος του τοκετού.

Υπάρχουν όμως δυνατότητες ανακούφισης, όταν οι οδύνες γίνονται ανυπόφορες. Κάνοντας μια αναδρομή σε παλαιότερα χρόνια και ρίχνοντας μια ματιά σε χώρες με πρωτόγονο πολιτισμό, όπως σε ορισμένες χώρες της Αφρικής διαπιστώνουμε, ότι χρησιμοποιούν βότανα και αφεψήματα όχι μόνο για την πρόκληση τοκετού αλλά και για ανακούφιση από τις οδύνες του. Στο μεσαίωνα επίσης γνώριζαν πολύ καλά την ευεργετική επίδραση του κρασιού, της μπύρας και του κονιάκ στους πόνους.

Η χρησιμοποίηση όμως όλων των αναλγητικών μέσων πολεμήθηκε με κάθε τρόπο από την εκκλησία η οποία ισχυρίζονταν πως ο πόνος του τοκετού είναι μια ηθελημένη από το Θεό τιμωρία. Έτσι στο μεσαίωνα όσοι ανελάμβαναν να ανακουφίσουν την επίτοκο από τους πόνους τους περίμενε η τύχη της Mac Calson, που κατηγορήθηκε πως με τρόπο σατανικό μεταβίβασε τους πόνους σ’ ένα σκύλο, «που έφυγε και δεν ξαναεμφανίστηκε».

Η πρώτη προσπάθεια εφαρμογής αναισθησίας στη μαιευτική έγινε από το Simpson το 1847 με την παροχή αιθέρα, αλλά δεν είχε ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Όμως μετά το Simpson άλλοι ερευνητές αναζήτησαν ανάλογες ουσίες και ο David Waldie ανακάλυψε το χλωροφόρμιο, το οποίο από το Νοέμβριο του 1847 εφάρμοσε στη μαιευτική. Οι καλβινιστές όμως καταπολέμησαν τη μέθοδο αυτή (της ανακούφισης από τις οδύνες του τοκετού) ανηλεώς. Έγινε αποδεκτή μόνο όταν εφαρμόστηκε στη Βασίλισσα Βικτώρια στις 7/4/1858 κατά τη διάρκεια του τοκετού του 8ου παιδιού του πρίγκηπα Λεοπόλδου. Χρειάσθηκε να περάσουν ακόμη 30 χρόνια για να εφαρμοσθεί κάποια τοπική μέθοδος ανακούφισης.

Η πρώτη πειραματική εφαρμογή ραχιαίας αναισθησίας έγινε το 1885 με έγχυση κοκαϊνης μεταξύ των σπονδύλων ενός σκύλου, όπου παρατηρήθηκε αναλγησία στα πίσω πόδια του. Ενώ η πρώτη ραχιαία αναλγησία, για Χειρουργική επέμβαση, έγινε από τον August Bier το 1898 στο Κίελο με πολύ καλά αποτελέσματα. Όμως η μέθοδος άρχισε να χρησιμοποιείται ευρύτερα μόνο μετά το 1921 και μετά την ανακάλυψη νέων φαρμάκων.

Σήμερα η εφαρμογή της επισκληριδίου αναλγησίας αποτελεί μια μέθοδο διαδεδομένη και δημοφιλή, για την επίτευξη ανώδυνου τοκετού και δίνει τη δυνατότητα σε ένα μεγάλο αριθμό γυναικών να γευθούν χωρίς πόνους τη χαρά του ευτυχούς γεγονότος του τοκετού.

Η μέθοδος εφαρμόσθηκε στην Αμερική με μεγάλο ενθουσιασμό. Οι ευρωπαίοι όμως την αντιμετώπισαν με σκεπτικισμό, όταν διαπίστωσαν ότι ένα υψηλότερο ποσοστό επιτόκων οδηγείται σε μαιευτικές επεμβάσεις (βεντούζα, εμβρυουλκία, καισαρική τομή).

Το υψηλό αυτό ποσοστό αποδίδεται όμως από τους γνώστες της αμερικανικής μαιευτικής της δεκαετίας του 1970 στο γεγονός ότι στην Αμερική σχεδόν κάθε τοκετός γινόταν με εμβρυουλκία για την αποφυγή τόσο για τη μητέρα όσο και για το παιδί του stress της εξωθήσεως.