Υστεροσκόπηση & λαπαροσκόπηση: Το πρώτο βήμα για τη διάγνωση και τη θεραπεία της υπογονιμότητας

Dr. Κωνσταντίνος Σύλλας
Μαιευτήρας / Γυναικολόγος
Υπεύθυνος Λαπαροσκοπικού Τμήματος ΙΑΣΩ

Η υστεροσκόπηση και η λαπαροσκόπηση είναι ενδοσκοπικές τεχνικές, κατά τις οποίες ελέγχονται τα έσω γεννητικά όργανα της γυναίκας με τηλεσκοπική κάμερα. Χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση παθήσεων και ταυτόχρονα μπορεί να γίνει επέμβαση αν κριθεί απαραίτητο, καθώς είναι απόλυτα ασφαλείς.

Υστεροσκόπηση και υπογονιμότητα

Τι είναι η υστεροσκόπηση;

Η υστεροσκόπηση είναι μία ανώδυνη ειδική εξέταση, που διαρκεί λίγα λεπτά. Σε ελάχιστες περιπτώσεις ασθενών με έντονο άγχος, μπορεί να χορηγηθεί ελαφρά αναλγησία (μέθη). Με την υστεροσκόπηση μπορούμε να παρατηρήσουμε:

• Το μέγεθος και το σχήμα της κοιλότητας της μήτρας
• Τα στόμια των σαλπίγγων
• Την υφή και το βαθμό ανάπτυξης του ενδομητρίου
• Τον τραχηλικό σωλήνα (ενδοτράχηλο)

Η υστεροσκόπηση υπερτερεί της υστεροσαλπιγγογραφίας για τη διερεύνηση της υπογονιμότητας και των επανειλημμένων αποβολών. Αποτελεί σημαντικό εργαλείο στη διάγνωση και τη θεραπεία της υπογονιμότητας, διότι έχει βρεθεί ότι σε ποσοστό έως και 62% των υπογόνιμων γυναικών υπάρχει παθολογία της ενδομητρικής κοιλότητας.

Πότε προτείνεται στην υπογονιμότητα;

• Για να διευκρινίσει τα ευρήματα της σαλπιγγογραφίας και του υπερηχογραφήματος που αφορούν σε:
  α) συμφύσεις
  β) πολύποδα
  γ) υποβλεννογόνιο ινομύωμα
  δ) συγγενή ανωμαλία
• Σε επανειλημμένες αποβολές
• Μετά αποτυχία κυήσεως σε δύο συνεχόμενες προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης
• Σε ιστορικό αποβολών, εκτρώσεων, διαγνωστικών αποξέσεων και άλλων επεμβάσεων στην κοιλότητα της μήτρας
• Για διερεύνηση ανεξήγητης υπογονιμότητας σε συνδυασμό με λαπαροσκόπηση
• Ως μέθοδος ρουτίνας πριν την εξωσωματική γονιμοποίηση (προτείνεται από αρκετούς), ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχει υστεροσαλπιγγογραφία. Επίσης, σε σημαντικό ποσοστό γυναικών με φυσιολογική υστεροσαλπιγγογραφία, αποκαλύπτεται παθολογία της ενδομητρικής κοιλότητας όταν υποβληθούν σε υστεροσκόπηση

Πότε γίνεται η υστεροσκόπηση;

Η υστεροσκόπηση είναι καλό να πραγματοποιείται μετά το τέλος της περιόδου (8η-12η ημέρα του κύκλου), οπότε μπορεί να εκτιμηθεί και η ποιότητα του ενδομητρίου, που βρίσκεται τότε στην παραγωγική φάση του. Η διενέργεια υστεροσκόπησης στην εκκριτική (δεύτερη) φάση του κύκλου πρέπει να αποφεύγεται διότι υπάρχει το ενδεχόμενο αρχόμενης εγκυμοσύνης.

Ποιες παθήσεις μπορεί να διαγνώσει;

• Ενδομητρικές συμφύσεις
• Ενδομητρικό ή τραχηλικό πολύποδα
• Συγγενείς ανωμαλίες διάπλασης της μήτρας (διάφραγμα μήτρας, μονόκερως μήτρα, διτράχηλος μήτρα, κ.λ.π.)
• Φλεγμονή του ενδομητρίου (ενδομητρίτιδα)
• Αδενομύωση η οποία χαρακτηρίζεται από καφεοειδείς ή μαύρες κηλίδες παρόμοιες με αυτές που παρατηρούνται λαπαροσκοπικά στην ενδομητρίωση
• Ουλές στο ενδομήτριο από προηγηθείσες αποξέσεις ή άλλες επεμβάσεις
• Υπερπλασία του ενδομητρίου
• Κακοήθεις νεοπλασίες της κοιλότητας της μήτρας

Λαπαροσκόπηση και υπογονιμότητα

Τι είναι η λαπαροσκόπηση;

Είναι μία ειδική εξέταση-μικροεπέμβαση που γίνεται υπό γενική αναισθησία στο νοσοκομείο. Με τη βοήθεια του λαπαροσκοπίου μπορούμε να παρατηρήσουμε το εσωτερικό της κοιλιάς και τα εσωτερικά γεννητικά όργανα της γυναίκας, από μια μικρή τομή (1cm) στον ομφαλό. Μπορεί να συνδυαστεί με την υστεροσκόπηση, έτσι ώστε να υπάρχει ολοκληρωμένη εικόνα για τη μήτρα, αφού με την εξέταση αυτή παρατηρούμε το εσωτερικό της.

Σε τι χρησιμεύει στις περιπτώσεις υπογονιμότητας;

Η λαπαροσκόπηση προσφέρει πολύτιμη βοήθεια στη διάγνωση πολλών γυναικολογικών παθήσεων και ιδιαίτερα αυτών που έχουν σχέση με την υπογονιμότητα. Πολλές δεν είναι δυνατό να διαγνωσθούν με άλλο τρόπο (υπερηχογράφημα ή υστεροσαλπιγγογραφία). Με τη λαπαροσκόπηση μπορούμε να ελέγξουμε:

• Το μέγεθος και τη μορφολογία της μήτρας, των σαλπίγγων και των ωοθηκών.
• Τη διαβατότητα των σαλπίγγων, πράγμα που επιτυγχάνεται με την εισαγωγή από τον τράχηλο της μήτρας, υπό μικρή πίεση, μιας ειδικής χρωστικής ουσίας (κυανού του μεθυλενίου) και τη διαπίστωση ότι η χρωστική αναβλύζει από τα άκρα (τον κώδωνα και τους κροσσούς) των σαλπίγγων.
• Τη σαλπιγγωοθηκική σχέση, δηλαδή την καλή επαφή του κώδωνα και των κροσσών της κάθε σάλπιγγας με τη σύστοιχη ωοθήκη.
• Την παρουσία παθολογίας των έσω γεννητικών οργάνων, ιδιαίτερα ενδομητρίωσης και συμφύσεων.

Σε πολλές παθολογικές καταστάσεις, η διάγνωση και η θεραπεία μπορούν να συνδυαστούν στον ίδιο χειρουργικό χρόνο, με την ίδια αναισθησία. Μετά την πρώτη φάση διάγνωσης και εκτίμησης των βλαβών ακολουθεί η κυρίως χειρουργική επέμβαση για την αποκατάστασή τους.

Η ενδοσκοπική χειρουργική (λαπαροσκοπική και υστεροσκοπική χειρουργική) αποτελεί σημαντικό εργαλείο στη διερεύνηση και θεραπεία της υπογονιμότητας.

Ποιες παθήσεις μπορεί να διαγνώσει;

• Ενδομητρίωση (περιτοναϊκή, ωοθηκική, ορθοκολπικού διαφράγματος)
• Συμφύσεις (σαλπίγγων-ωοθηκών κ.λπ.)
• Απόφραξη και άλλες παθολογικές καταστάσεις των σαλπίγγων
• Υδροσάλπιγγες (σάλπιγγες διατεταμένες με απόφραξη στο κωδωνικό τμήμα)
• Συγγενείς ανωμαλίες μήτρας (δίκερως, δίδελφυς, μονόκερως με ατροφικό κέρας κ.λπ.)
• Ινομυώματα μήτρας
• Κύστεις ωοθηκών-παραωοθηκικές
• Εξωμήτριος κύηση