Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (Μ.Ε.Ν.Ν.) ΙΑΣΩ. Σημείο αναφοράς στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Δημήτρης Κωνσταντίνου
Παιδίατρος - Νεογνολόγος, Επιστημονικός Διευθυντής Μ.Ε.Ν.Ν. ΙΑΣΩ

Πρόωρα νεογνά

Κάθε χρόνο 1 στα 10 μωρά γεννιούνται πρόωρα, δηλαδή πριν συμπληρωθούν οι 37 εβδομάδες κύησης και θα περάσουν τις πρώτες μέρες ή εβδομάδες της ζωής τους στη Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών.

Ο τοκετός νεογνών με χαμηλό βάρος γέννησης, που σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο βρεφικής θνησιμότητας ή άλλα σοβαρά προβλήματα, είναι συχνότερος στις γυναίκες που γεννούν το πρώτο τους παιδί σε πολύ μικρή ή σε μεγάλη ηλικία, στις πολύδυμες κυήσεις, ή αν η μητέρα έχει αρτηριακή υπέρταση ή προεκλαμψία.

Όλα τα προβλήματα της προωρότητας οφείλονται στο γεγονός ότι το μωρό δεν έχει περάσει τον απαιτούμενο χρόνο μέσα στη μήτρα της μητέρας, ώστε να ωριμάσουν τα διάφορα συστήματα του οργανισμού του (αναπνευστικό, κυκλοφορικό, νευρικό, πεπτικό κ.α.). Τα μωρά που γεννιούνται από την 25η εβδομάδα κύησης και μετά, θεωρούνται βιώσιμα σε εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό, το οποίο αυξάνεται με κάθε επιπλέον εβδομάδα ενδομήτριας ζωής.

Η Μ.Ε.Ν.Ν. του ΙΑΣΩ

Η Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (Μ.Ε.Ν.Ν.) του ΙΑΣΩ είναι τριτοβάθμιο κέντρο παροχής εντατικής νοσηλείας και λειτουργεί σε τρία επίπεδα: εντατικής, ενδιάμεσης και απλής νοσηλείας με συνολική δύναμη 90 κλινών από τις οποίες οι 44 είναι εντατικής, οι 13 ενδιάμεσης και οι 33 απλής νοσηλείας. Στην εντατική μονάδα νοσηλεύονται νεογνά που γεννήθηκαν πρόωρα ή και μεγαλύτερα, που χρειάζονται αναπνευστική υποστήριξη ή αντιμετωπίζουν άλλου είδους νεογνικά προβλήματα. Όταν η κατάσταση τους βελτιωθεί, τα νεογνά μεταφέρονται στη μονάδα ενδιάμεσης νοσηλείας και από εκεί στην απλή παρακολούθηση, όπου γίνεται και η προετοιμασία της εξόδου τους για το σπίτι.

Όλα τα τμήματα της μονάδας έχουν μοναδικό σχεδιασμό σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα λειτουργίας νεογνικών μονάδων και διαθέτουν εξοπλισμό που συνεχώς ανανεώνεται, ώστε η νοσηλεία των νεογνών να γίνεται με σύγχρονες μεθόδους.

Εξαιρετικά ποσοστά επιβίωσης

• Από την αρχή της λειτουργίας της Μ.Ε.Ν.Ν. το 1996, έχουν νοσηλευτεί περίπου 45.000 νεογνά περίπου
• Κάθε χρόνο αντιμετωπίζονται περισσότερα από 2.500 πρόωρα νεογνά
• Η Μ.Ε.Ν.Ν. του ΙΑΣΩ έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης των πολύ μικρών προώρων στην Ελλάδα, αντίστοιχο με αυτά των προηγμένων χωρών του κόσμου:

- 73% επιβίωση των νεογνών κάτω των 1000γρ., δηλαδή κάτω των 27 εβδομάδων (6 μηνών), κατά την τελευταία τριετία (ποσοστό επιβίωσης διεθνώς: 75%)

- 85% και 98% επιβίωση των νεογνών 27 και 28 εβδομάδων αντίστοιχα

• Στο ΙΑΣΩ έχουν επιβιώσει νεογνά ακόμη και 23 εβδομάδων (περίπου 5 μηνών)
• Υψηλά ποσοστά επιτυχίας χειρουργικών επεμβάσεων σε πολύ μικρά πρόωρα με μηδενική θνητότητα

Η βελτίωση της επιβίωσης των εξαιρετικά χαμηλού βάρους γέννησης νεογνών οφείλεται:

• Στην εφαρμογή των τελευταίων πρωτοκόλλων διάγνωσης και θεραπείας
• Στην ανανέωση του τεχνολογικού μας εξοπλισμού
• Στην εξοικείωση ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού με τις καινούργιες μεθόδους θεραπείας
• Στη θεωρητική και πρακτική κατάρτιση του νοσηλευτικού προσωπικού
• Στη συνεχή επαγρύπνησή μας για τον περιορισμό μετάδοσης των λοιμώξεων
• Στη στελέχωση της μονάδας νεογνών με αξιόλογους ιατρούς άλλων ειδικοτήτων (χειρουργούς, καρδιολόγους, νευρολόγους, ωτορινολαρυγγολόγους κ.ά.)

Αναπτυξιακή φροντίδα για πρόωρα

Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει διεθνώς αποδεκτή η ανάγκη για τη δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος στην εντατική μονάδα, χωρίς πολύ φως και θορύβους, χωρίς πολλούς χειρισμούς του νεογνού, καθώς και μία σειρά ενεργειών που βοηθούν στην όσο το δυνατόν καλύτερη προσαρμογή του προώρου στο εξωμήτριο περιβάλλον. Γι’ αυτό και στη μονάδα νεογνών του ΙΑΣΩ έχει συστηματοποιηθεί η εφαρμογή των παρακάτω παρεμβάσεων, που βοηθούν στην επίτευξη αυτού του στόχου:

• Διατήρηση μειωμένου φωτισμού (φυσικού ή τεχνητού) και κάλυψη των θερμοκοιτίδων με ειδικά καλύμματα για να ησυχάζει το πρόωρο και να μην ενοχλείται από τον εκτυφλωτικό φωτισμό.
• Προσπάθεια για όσο το δυνατόν λιγότερο θόρυβο, διότι έτσι τα νεογνά κοιμούνται ευκολότερα και κερδίζουν καλύτερα βάρος.
• Τοποθέτηση νεογνών σε ειδικές θέσεις μέσα σε «φωλιές» από αφρολέξ, για να αισθάνονται ότι βρίσκονται μέσα σε ένα χώρο που έχει όρια, όπως γίνεται και μέσα στη μήτρα. Παράλληλα, σε όλα τα πολύ μικρά πρόωρα εφαρμόζεται πρόγραμμα φυσιοθεραπείας για την καλύτερη αναπνευστική και κινητική τους εξέλιξη.
• Όταν μεγαλώσουν λίγο και ανοίγουν τα μάτια τους, γίνεται τοποθέτηση εικόνων μέσα στη θερμοκοιτίδα για να έχουν οπτικά ερεθίσματα και να ωριμάζει η όρασή τους γρηγορότερα.
• Ενθάρρυνση του πρώιμου ρουφήγματος της πιπίλας για να διευκολυνθεί η πρωιμότερη εδραίωση του αντανακλαστικού του θηλασμού.
• Ενθάρρυνση της σίτισης με μητρικό γάλα, που για να υπάρχει σε επάρκεια, εφαρμόζεται συστηματικά η μέθοδος KangarooCare. Το λίγο μεγαλύτερο πρόωρο τοποθετείται γυμνό πάνω στο στήθος της μητέρας του και με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η παραγωγή μητρικού γάλακτος. Εκτός αυτού, η μέθοδος Καγκουρό προκαλεί ευφορία στη μητέρα και γαλήνη στο βρέφος.
• Ενθάρρυνση των γονέων να ξεπεράσουν αυτή τη δύσκολη περίοδο της ζωής τους σε ατομική και ομαδική βάση, με συγκεντρώσεις που πραγματοποιούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα για το σκοπό αυτό.

Κριτήρια εξόδου

Για να είναι εφικτή και ασφαλής η έξοδος του μωρού από τη Μ.Ε.Ν.Ν. του ΙΑΣΩ, θα πρέπει να υπάρχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις:

• Να σιτίζεται το μωρό ικανοποιητικά από τη μητέρα του
• Να κερδίζει βάρος τις τελευταίες ημέρες πριν την έξοδο
• Να διατηρεί φυσιολογική θερμοκρασία όταν βρίσκεται εκτός θερμοκοιτίδας
• Να ζυγίζει περίπου 2000γρ.
• Να αισθάνεται η μητέρα ότι μπορεί να χειριστεί το νεογνό με άνεση στο σπίτι.

Πρόγραμμα Μακροχρόνιας Παρακολούθησης - Follow up

Το επίπεδο της παρεχόμενης νοσηλείας σε μία μονάδα εντατικής παρακολούθησης νεογνών, φαίνεται όχι μόνον από το ποσοστό των επιζώντων προώρων, αλλά και από την ποιότητα της ζωής που θα ζήσουν. Επίσης, όσο πιο νωρίς διαπιστωθεί κάποιο πρόβλημα, τόσο καλύτερη θα είναι η αντιμετώπισή του. Για αυτό το λόγο εφαρμόζεται ολοκληρωμένο πρόγραμμα μακροχρόνιας παρακολούθησης των υψηλού κινδύνου πρόωρων, που αρχίζει από τη στιγμή που το νεογνό πρόκειται να πάει σπίτι του. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται οφθαλμολογική, ακουολογική και νευρολογική εξέταση. Η παρακολούθηση συνεχίζεται μέχρι την ηλικία των 8 ετών με ετήσιες επανεξετάσεις από ειδικούς ιατρούς, συμπεριλαμβανομένου και αναπτυξιολόγου.

Στο ΙΑΣΩ σήμερα επιβιώνουν πρόωρα νεογνά από 23 εβδομάδες και πάνω. Αν το μέλλον δείξει ότι τα νεογνά αυτά έχουν και καλή ποιότητα ζωής, τότε η δικαίωση των προσπαθειών μας θα είναι πλήρης.