Η δυσκολία στην κατάποση. Τρόποι Παρέμβασης - Ηλεκτροθεραπεία (NMES Therapy)

Η δυνατότητα να φάει κάποιος φαγητό και να πιει κάποιο υγρό με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα, είναι μία ιδιαίτερα σύνθετη διαδικασία, η οποία θεωρείται δεδομένη μέχρι κάποιο πρόβλημα να κάνει την εμφάνιση του. Σήμερα, έχει υπολογιστεί ότι 1 στους 17 ανθρώπους εμφανίζει κάποια δυσκολία στην κατάποση.

Ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις δυσκολίες κατάποσης είναι «δυσφαγία». Η δυσφαγία δεν είναι από μόνη της μία ασθένεια, αλλά συχνά συνοδεύει άλλες παθήσεις, όπως αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, καρκίνο εγκεφάλου ή λάρυγγα, νευροεκφυλιστικές παθήσεις (π.χ. Parkinson, ALS, σκλήρυνση κατά πλάκας, κ.τ.λ.), άνοια, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και διάφορες χειρουργικές επεμβάσεις.

Το πρόβλημα είναι ότι η δυσφαγία συχνά ενοχοποιείται για το θάνατο σε πολλές από αυτές τις καταστάσεις που αναφέρθηκαν, καθώς μπορεί να οδηγήσει στην εισρόφηση τροφών και υγρών, τον πνιγμό, τον υποσιτισμό και την αφυδάτωση.

Η πνευμονία από εισρόφηση, η οποία προκαλείται λόγω δυσφαγίας, είναι η 5η αιτία θανάτου στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και η 4η αιτία θανάτου στους ηλικιωμένους. Οι δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης που συνδέονται με τη δυσφαγία είναι μεγάλες, αφού μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, η θεραπεία της πνευμονίας από εισρόφηση ξεπερνά τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, ενώ το κόστος που είναι συνδεδεμένο με τους σωλήνες σίτισης είναι 370 εκατομμύρια.

Τα κλινικά σημεία και τα κλινικά συμπτώματα της δυσφαγίας είναι τα εξής:

• Ανάγκη υποβοήθησης της προώθησης της τροφής με νερό.
• Αίσθημα κολλημένης τροφής στο λαιμό μια φορά την εβδομάδα ή συχνότερα.
• Αίσθηση ότι η τροφή παίρνει λανθασμένη κατεύθυνση.
• Πυρετός ή δέκατα μετά από κάθε γεύμα.
• Υγρή ή βραχνή ποιότητα φωνής μετά τη σίτιση ή την κατάποση υγρών.
• Συχνό καθάρισμα του λαιμού μετά τη σίτιση ή την κατάποση υγρών.
• Βήχας ή πνίξιμο κατά τη διάρκεια του γεύματος.
• Βήχας ή πνίξιμο με τα σάλια.
• Αυξημένη προσπάθεια ή πολύ ώρα για την ολοκλήρωση ενός γεύματος.
• Ταχύπνοια κατά τη σίτιση ή μετά την ολοκλήρωση της σίτισης.
• Αλλαγή των συστάσεων της τροφής και των υγρών προκειμένου να διευκολυνθεί η σίτιση.
• Συχνές αναπνευστικές λοιμώξεις, χρόνια βρογχίτιδα και πνευμονία.
• Αδικαιολόγητη απώλεια βάρους.
• Πρώιμη διαφυγή της τροφής ή των υγρών προς το λαιμό.
• Υπολείμματα τροφής στο στόμα.

Το τεράστιο κόστος, ο θάνατος, η κοινωνική / πολιτισμική απομόνωση καθώς και η κατάθλιψη, είναι όλα αποτέλεσμα της δυσφαγίας.

Ποια είναι τα καλά νέα;

Η δυσφαγία σήμερα μπορεί εύκολα να διαγνωστεί και να θεραπευτεί αποτελεσματικά.

Σε περίπτωση που υποπτευθεί κάποιος ή κάποιο συγγενικό του πρόσωπο, ότι παρουσιάζει συμπτώματα δυσφαγίας θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον προσωπικό του γιατρό το συντομότερο. Η διάγνωση της δυσφαγίας πραγματοποιείται μέσα από μία κλινική-απεικονιστική διαδικασία, που ονομάζεται βιντεοακτινοσκόπηση κατάποσης (VFSS, MBSS). Πρόκειται για μία λεπτομερή εξέταση ολόκληρου του μηχανισμού μάσησης-κατάποσης από το στόμα έως και το στομάχι, κατά την οποία χορηγούνται στον ασθενή συγκεκριμένες ποσότητες υγρών και τροφών διαφόρων πυκνοτήτων, θερμοκρασιών και υφών ανακατεμένων με ακτινοσκιερό υλικό.

Μία άλλη διαγνωστική διαδικασία που χρησιμοποιείται ευρέως στον τομέα της δυσφαγίας είναι η βιντεο-ενδοσκόπηση κατάποσης (FEES), κατά την οποία ένας μαλακός ενδοσκοπικός σωλήνας με προσαρμοσμένη κάμερα στην κεφαλή, εισέρχεται από την μύτη του ασθενούς και καταγράφει τη διαδικασία κατάποσης και τη λειτουργία-σύγκλειση του λάρυγγα και του φάρυγγα, την ώρα που ο ασθενής πίνει και σιτίζεται.

[bt_accordion width="0" active_first="no"][bt_spoiler title="Δείτε περισσότερα"]

Και οι δύο διαδικασίες είναι σύντομες και δεν καταπονούν τον ασθενή. Υπεύθυνοι για τέτοιου τύπου αξιολογήσεις είναι μόνο ειδικά εκπαιδευμένοι κλινικοί, όπως είναι οι ΩΡΛ ή ακόμα πιο συχνά, εξειδικευμένοι λογοθεραπευτές. Όσον αφορά τα αποτελέσματα των διαγνωστικών αυτών διαδικασιών, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι πρέπει να παρέχουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την κατάποση του ασθενούς (αίτια, τρόπος κατάποσης, διαταραχή, αποτελεσματικότητα χρήσης χειρισμών κατάποσης ή αντισταθμιστικών στρατηγικών σίτισης) και όχι μόνο να επιβεβαιώνουν την ύπαρξη δυσφαγίας. Για παράδειγμα, ίσως κρίνεται απαραίτητο να τροποποιηθεί ο τρόπος διατροφής ή να χρειαστεί να χρησιμοποιηθούν πιο παχύρευστες τροφές-υγρά ή ακόμα και να γίνει εισαγωγή κάποιων τεχνικών κατάποσης που να εξασφαλίζουν μια πιο ασφαλή σίτιση. Τέλος, είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι ασθενείς ότι όλες αυτές οι τεχνικές δεν αποκαθιστούν το πρόβλημα της δυσφαγίας, αλλά βοηθούν να ελέγξουν καλύτερα τα συμπτώματά της.

Σε περίπτωση που γίνεται διάγνωση με συμπτώματα δυσφαγίας, το πρόβλημα δεν πρέπει να αμελείται. Είναι σημαντική η ενημέρωση και η ανεύρεση τρόπωναποκατάστασης - θεραπείας μέσα σε κάποιο κλινικό πλαίσιο (νοσοκομείο - ιατρείο - κέντρο αποκατάστασης). Η πρόληψη και η έγκαιρη ανίχνευση των διαταραχών σίτισης και κατάποσης είναι κρίσιμη για την υγεία του ασθενή.

Πλέον, στο πλαίσιο της αποκατάστασης της δυσφαγίας, η παρουσία μιας καινοτόμου και πλήρους εξελιγμένης θεραπείας, η ηλεκτροθεραπεία (Neuromuscular Electrical Stimulation), δίνει μια διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση στις μέχρι τώρα θεραπευτικές τεχνικές. Ο μηχανισμός της ηλεκτροθεραπείας συνδυάζει τις αρχές της ηλεκτροφυσιολογίας με τις παραδοσιακές θεραπευτικές τεχνικές, ώστε να επιτυγχάνεται η ενδυνάμωση, ο επαναπροσδιορισμός της λειτουργίας και ο καλύτερος συντονισμός των λαρυγγικών μυών σε άτομα με διαταραχές σίτισης και κατάποσης και άλλες νευρογενείς διαταραχές. Η ηλεκτροθεραπεία αποτελεί μία μη παρεμβατική και χωρίς πόνο θεραπεία, η οποία πραγματοποιείται μόνο από ειδικά εκπαιδευμένους λογοθεραπευτές.

Πώς γίνεται η διαδικασία;

Ο κλινικός χρησιμοποιεί μία μικρή και εύχρηστη συσκευή που διεγείρει την περιοχή που εφαρμόζεται, μέσω ηλεκτρικών παλμών. Οι παλμοί διαχέονται (μεταδίδονται) μέσω καλωδίου και καταλήγουν σε ένα ζευγάρι ηλεκτροδίων, τα οποία διαθέτουν ειδικές αυτοκόλλητες επιφάνειες (αυτοκόλλητα πατς) βοηθώντας την τοποθέτηση και στήριξή τους ακριβώς κάτω από το σαγόνι του ασθενούς. Η διέλευση των παλμών στο σώμα συμβάλλει στη διέγερση του νευρικού-κινητικού συστήματος, προκαλώντας μυϊκή συστολή. Ο προτεινόμενος χρόνος διάρκειας της κάθε συνεδρίας είναι 30 λεπτά.

Τα αποτελέσματα μετά την εφαρμογή της ηλεκτροθεραπείας είναι:

• Επανεκπαίδευση μυϊκών ομάδων (βοηθούν τους μύες να εκτελέσουν τις κινήσεις που θα έκαναν στη συμβατική άσκηση)
• Πρόληψη μυϊκής ατροφίας
• Ενδυνάμωση λαρυγγικών μυών
• Μείωση των επεισοδίων εισρόφησης τροφών
• Αύξηση της ταχύτητας σίτισης

Πρόκειται για μία άκρως αποτελεσματική θεραπεία που εξασφαλίζει στον ασθενή μία εύκολη και καθόλου επίπονη διαδικασία θεραπείας, ενώ παράλληλα προλαμβάνει από τυχόν φλεγμονές (ανώτερου αναπνευστικού) ή και διαταραχές κατά τη σίτιση, που μπορούν να αποβούν κατασταλτικές για τη ζωή του ατόμου. Ο κύριος στόχος στη θεραπεία της δυσφαγίας είναι η πλήρης αποκατάσταση της λειτουργίας των μυών, παρέχοντας ασφαλή σίτιση, καλύτερη ποιότητα ζωής στον ασθε ή και προστασία από περιστατικά (πνευμονία από εισρόφηση) που μπορούν να βλάψουν τη ζωή του.

Οι θεραπευτές υγείας έχουν πλέον τη δυνατότητα να λάβουν εντατική και πιστοποιημένη εκπαίδευση στα θεραπευτικά πλαίσια των διαταραχών κατάποσης, για να μπορούν να προσφέρουν βέλτιστη φροντίδα υγείας για πρόληψη, διατήρηση και προαγωγή της ασφαλούς σίτισης, καθώς και για εξασφάλιση ενός καλύτερου επίπεδου ζωής του ασθενούς.

[/bt_spoiler][/bt_accordion]